برنامههاي ماه محرم در شهرستان اردبيل بسيار جالب توجه و ديدني است. مردم اردبيل حدود يک هفته قبل از ماه محرم به استقبال عزاي اباعبدالله الحسين (عليهالسلام) ميروند. و دو ماه تمام اکثرا لباس سياه به نشانه عزا به تن کرده و بيشتر سر در مغازهها و خانهها و مساجد و تکايا و حسينيهها را پرچم سياه نصب ميکنند. علاوه بر مراسم عزاداري و سوگواري که در نوع خود بينظير و حتي بعضي از مراسم که تنها منحصر به اردبيل است، نوع مداحي و مراثي و نوحهسرايي و حتي نوحهخواني هم در اردبيل شهرت بسزايي دارد.
يکي از برنامههاي عزاداري امام حسين (عليهالسلام) مراسم «طشتگذاري» است. طشتگذاري محلهها در مساجد مخصوصا مسجد جامع از مراسم پرشور و بسيار جالب و حزنانگيز بوده و در حقيقت يکي از ابعاد فرهنگي، مذهبي، اعتقادي به شمار ميرود. به طوري که طشتگذاري اردبيل در جاهاي ديگر نيز از شهرت بيشتري برخوردار است.
در روز برگزاري اين مراسم، هزاران نفر از مردم اردبيل و حتي از جاهاي ديگر نيز کلا علاقهمندان به امام حسين (عليهالسلام) در اين روز به اردبيل آمده و
[ صفحه 286]
در مراسم طشتگذاري شرکت ميکنند. بعد از مراسم طشتگذاري، برنامههاي عزاداري و سوگواري ماه محرم آغاز ميشود.
معمولا در 27 ذيحجه طشتگذاري مسجد جامع و 28 ذيحجه در محلات بزرگ و 29 ذيحجه در ساير مساجد و تکايا مراسم طشتگذاري انجام ميشود. هر محله طشتهاي مخصوص دارد. اين طشتها از جنس مس و شکل و حجم خاصي دارند که نام مقدس حضرت امام حسين (عليهالسلام) و حضرت عباس (عليهالسلام) و بعضي از شهداي ديگر در آن حک گرديده است. در بعضي طشتها در مسجد، جايگاه مخصوصي دارند که قبل از اجراي مراسم مردم علاقهمند، محل استقرار طشتها را گردگيري و طشتها را ميشويند و اطراف و دورادور طشتها را با بيرقها و پارچههاي سياه پوشانده و با نوشتن شعر و نوحه و عکس آذينبندي ميکنند.
در مراسم طشتگذاري، دستجاب سينهزني و زنجيرزني و در پيشاپيش آنها بزرگان و ريشسفيدان به جايي که طشتهاي محله در آنجا قرار دارند، ميروند. حاملان طشت ريشسفيدان و افراد به خصوصي هستند که در جلو دسته حرکت کرده و علما و بزرگان نيز در پيشاپيش آنان با وقار و طمأنينه خاص حرکت ميکنند. نوحهخوانان در حاليکه نوحه مخصوص اين مراسم را ميخوانند و عزاداري نيز با تکرار «حسينيم واي - حسينيم واي» يا «ابوالفضليم - علمداريم» سينهزنان و اشکريزان وارد مسجد شده و بعد از دور زدن در داخل مسجد با نوحه و گريه و شيون طشتها را در محل مخصوص خود قرار داده و داخل آنها را آب ميريزند و شمعهايي که در اطراف طشتها تعبيه شده روشن ميکنند و در فضاي بسيار حزنانگيزي عزاداري را ادامه ميدهند. در پايان مراسم مردم به سوي طشتها ميروند و به ياد سالار شهيدان حضرت امام حسين (عليهالسلام) و سقاي کربلا
[ صفحه 287]
حضرت عباس (عليهالسلام) جرعهاي از آب را به عنوان تبرک و شفا مينوشند.
مردم اعتقاد عجيبي به اين طشتها و آب داخل آنها دارند، بيماران صعبالعلاج در کنار طشتها دخيل ميشوند و حاجتمندان در آنجا به امام حسين (عليهالسلام) و حضرت عباس (عليهالسلام) متوسل شده و حاجت خود را از خداوند ميخواهند. در شهرستان اردبيل 200 هيئت مذهبي و 120 مسجد وجود دارد که عبارتند از:
1 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) محله مير اشرف؛
2 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) العباس (عليهالسلام)؛
3 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) العباس (عليهالسلام) (قرآن)؛
4 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) استان اردبيل؛
5 - هيئت باب الحوائج حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام)؛
6 - هيئت حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) محله جمشيد آباد (قرآن)؛
7 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) محله مهرآباد؛
8 - هيئت متوسلين حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) پير مادر؛
9 - هيئت حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) محله کاظمآباد (قرآن)؛
10 - هيئت شعرا و نوحهخوانان عباسي اردبيل؛
11 - هيئت عباسيه نيار؛
12 - هيئت قمر بنيهاشم سلمانآباد؛
13 - هيئت مهرورزان باب الحوائج؛
14 - هيئت زنجيرزنان حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) محله عباسآباد؛
15 - هيئت حضرت ابوالفضل عباس (عليهالسلام) نوژريهاي اردبيل؛
[ صفحه 288]
16 - هيئت عباسيه روستاي حور؛
17 - هيئت عباسيه حضرت ابوالفضل دهستان جود؛
18 - هيئت حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام)؛
19 - هيئت بابالحوائج خياويهاي مقيم اردبيل؛
20 - هيئت بابالحوائج حضرت ابوالفضل (عليهالسلام)؛
21 - هيئت حضرت عباس محله شهريار؛
22 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) حسينيه مهرآباد؛
23 - هيئت متوسلين حضرت ابوالفضل اتراب؛
24 - هيئت بابالحوائج زرناق؛
25 - هيئت حضرت امالبنين (سلام الله عليها)؛
26 - هيئت حضرت ابوالفضل سقزچيهاي مقيم اردبيل؛
27 - هيئت جانثاران حضرت ابوالفضل (عليهالسلام)؛
28 - هيئت حضرت ابوالفضل روستاي مرشت؛
29 - هيئت حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) محله فيضيه؛
30 - هيئت امالبنين محله شهريار؛
31 - هيئت حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) آناريون مقيم اردبيل؛
32 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) کلاسريهاي مقيم اردبيل؛
33 - هيئت باب الحوائج استان اردبيل؛
34 - هيئت متوسلين باب الحوائج حضرت ابوالفضل؛
35 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) محله رسول اکرم (صلي الله عليه و آله و سلم)؛
[ صفحه 289]
36 - هيئت حضرت ابوالفضل (عليهالسلام) روستاي ديوريق؛
37 - هيئت علمدار کربلا؛
38 - هيئت جوانان حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام) روستاي کرگان؛
39 - هيئت امالبنين مادر حضرت ابوالفضل العباس (عليهالسلام)؛
40 - هيئت حضرت امالبنين (سلام الله عليها)؛
مساجد به نام و القاب آن حضرت نيز در شهرستان اردبيل عبارتند از:
1 - مسجد حضرت ابوالفضل محله جعفريه؛
2 - مسجد حضرت ابوالفضل محله جمشيدآباد؛
3 - مسجد حضرت ابوالفضل محله عباس آباد؛
4 - مسجد قمر بنيهاشم محله مير اشرف؛
5 - مسجد حضرت ابوالفضل حافظيه؛
6 - مسجد حضرت ابوالفضل العباس وحدت 1؛
7 - مسجد عباسيه پناه آباد؛
8 - مسجد حضرت ابوالفضل شهرک شهيد رجايي؛
9 - مسجد عباسيه مير اشرف؛
10 - مسجد عباسيه محله اسلام آباد؛
11 - مسجد حضرت ابوالفضل؛
12 - مسجد حضرت ابوالفضل العباس کوچه شيخ احمد؛
13 - مسجد حضرت ابوالفضل محله مهر آباد؛
14 - مسجد عباسيه وحدت 4؛
[ صفحه 290]
|