آنچه گذشت، فهرست و مشخصات درها و وروديهاي قديم صحن حرم حضرت ابوالفضل عليهالسلام بود. اما درها و وروديهاي جديد که به سال 1394 هـ. ق (1974 م) سامان يافته، از اين قرار است:
1. باب القبله؛ در جنوب صحن واقع شده و در سال 1382 هـ. ق به همت سيد بدرالدين آل ضياء توليت وقت حرم و نيز همراهي برخي از عالمان، از جمله حجةالاسلام سيد عباس حسيني کاشاني بر مدخل اين کتابخانهي عمومي حضرت عباس عليهالسلام احداث گرديده است. در ماه مبارک رمضان در اين کتابخانه جلسههاي بحث و گفت و گوي علمي، به هدف تقويت حرکت علمي - ادبي کربلا برگزار شده است.
طول اين در، 4 متر و عرض آن 5 / 3 متر است و بر بالاي آن اين آيات نوشته است:
«بسم الله الرحمن الرحيم الذين آمنوا و هاجروا و جاهدوا في سبيل الله بأموالهم و أنفسهم أعظم درجة عند الله و أولئک هم الفائزون - يبشرهم ربهم برحمة منه و رضوان و جنات لهم فيها نعيم مقيم خالدين فيها أبدا ان الله عنده أجر عظيم» [1] .
«کساني که ايمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداختهاند، نزد خدا مقامي هر چه والاتر دارند و اينان همان رستگارانند.
[ صفحه 273]
پروردگارشان آنان را از جانب خود به رحمت و خشنودي و باغهايي در بهشت که در آن جا نعمتهايي پايدار دارند، مژده ميدهد».
«ان الله اشتري من المؤمنين أنفسهم و أموالهم بان لهم الجنة يقاتلون في سبيل الله» [2] .
«خدا از مؤمنان جان و مالشان را به بهاي اين که بهشت براي آنان باشد خريده است».
از بيرون صحن که بنگريد بر پيشاني درگاه اين کتيبه ديده ميشود:
قال تعالي: «بسم الله الرحمن الرحيم من المؤمنين رجال صدقوا ما عاهدوا الله عليه فمنهم من قضي نحبه و منهم من ينتظر و ما بدلوا تبديلا - ليجزي الله الصادقين بصدقهم و يعذب المنافقين ان شاء أو يتوب عليهم ان الله کان غفورا رحيما» [3] .
«از ميان مؤمنان مردانياند که به آنچه با خدا عهد بستند صادقانه و وفا کردند. برخي از آنان به شهادت رسيدند و برخي از آنها در همين انتظارند و هيچ عقيدهي خود را ديگرگون نکردند».
بر فراز ايوان اين درگاه، ساعت زنگدار بزرگي نصب شده و در زير اين ساعت نيز از منظر بيرون صحن عبارت: «السلام عليک يا أباالفضل العباس»، به چشم ميخورد.
2. باب الامام الحسن عليهالسلام؛ در غرب صحن و بر گذر زائران به سمت صحن امام حسين عليهالسلام واقع است. طول آن 4 متر و عرض آن 3 متر است و بر بالاي در دايرهاي و در آن دايره آيهي: «انا فتحنا لک فتحا مبينا» [4] «ما براي تو فتحي آشکار پديد آورديم». در ميان نقش و نگارهايي بر روي کاشي نوشته است. از بيرون صحن بر بالاي درگاه، اين ديده ميشود:
«بسم الله الرحمن الرحيم يا أيهاالذين آمنوا لا تدخلوا بيوت النبي الا
[ صفحه 274]
أن يؤذن لکم» [5] صدق الله العلي العظيم.
«اي کساني که ايمان آوردهايد، به خانههاي پيامبر در نياييد مگر آنکه شما را اجازه دهند».
3. باب الامام الحسين عليهالسلام؛ در کنار باب الامام الحسن قرار گرفته، طول آن 4 و عرض آن 3 متر است و بر بالاي در دايرهاي است که در آن نوشته است:
«قال الله: «سلام عليکم طبتم فادخلوها خالدين» [6] .
«بر شما درود پاک و پيراستهايد بدان درآييد و جاودانه بمانيد».
بلافاصله بر بالاي اين دايره کتيبهاي است و در آن اين آيات نقش بسته است:
«بسم الله الرحمن الرحيم «ان المتقين في جنات و عيون ادخلوها بسلام آمنين» صدق الله العلي الظعيم». [7] .
«پرهيزگاران در باغها و چشمه سارانند به آنان گويند: با سلامت و ايمني در آن جا داخل شويد».
بر بالاي اين نيز لوحي است که عبارت:
«السلام عليک يا ساقي عطاشي کربلا».
«درود بر تو اي آبرسان تشنگان کربلا».
نقش بسته و اطراف آن با نقشهاي گل و گياه بر روي کاشي تزيين يافته است.
4. باب صاحب الزمان عليهالسلام؛ در کنار باب الامام الحسين عليهالسلام واقع است و به خجستگي و ياد و نام امام عصر بدين نام خوانده شده، ارتفاع آن به 4 و عرض آن نيز به 5 / 3 متر ميرسد. بر بالاي در، کتيبهاي با نقشهاي گل و گياه بر روي کاشي و در ميان آن عبارت: «باب صاحب الزمان» به چشم ميخورد. از منظر بيروني، کتيبهاي بر اين سر در است و متن آن چنين است:
[ صفحه 275]
«بسم الله الرحمن الرحيم انا أنزلناه في ليلة القدر - و ما أدراک ما ليلة القدر ليلة القدر خير من ألف شهر - تنزل الملائکة و الروح» [8] .
«و ما آن را در شب قدر نازل کرديم از شب قدر چه آگاهت کرد، شب قدر از هزاران ماه ارجمندتر است، در آن شب فرشتگان با روح فرود ميآيند».
در سمت چپ اين در، سقاخانهاي است و بر بالاي اين آبخورگاه نقشها و تزيينها و مقرنسهايي است و در ميان اين نقشها و تزيينها بيت شعر زير و همچنين عبارت: «سلام الله علي الحسن و الحسين» به چشم ميخورد:
اشرب الماء هنيئا يا محب
و اذکر السبط الشهيد المحتسب
«اي دوستدار، آب بنوش که گوارايت باد و سبط شهيد صبور و پايدار را ياد کن».
پيشاني اين درگاه داراي سه بخش و در بردارنده قوسهايي است که نقشهاي گل و گياه بر روي کاشي، آنها را در ميان گرفته و در داخل اين گل و بوته نيز بيت شعر زير از شيخ محسن ابوالحب کلبي نقش بسته است:
اذا کان ساقي الناس في الحشر حيدر
فساقي عطاشي کربلاء أبوالفضل
اگر سقاي مردم در روز رستاخيز علي عليهالسلام است، آبرسان تشنگان کربلا نيز ابوالفضل است.
5. باب الامام موسي بن جعفر عليهماالسلام؛ در زاويهي غربي صحن قرار گرفته، طول آن 4 و عرض آن 5 / 3 متر است و از منظر بيروني بر بالاي سر در، کتيبهاي بر روي کاشي است و متن آن کتيبه چنين است:
«بسم الله الرحمن الرحيم «سلام عليکم بما صبرتم فنعم عقبي الدار» [9] صدق الله العلي العظيم».
[ صفحه 276]
«درود بر شما به پاداش آنچه صبر کرديد، راستي چه نيکوست فرجام آن سراي!».
6. باب الامام محمد الجواد عليهالسلام (باب امام جواد عليهالسلام)؛ در شمال صحن قرار گرفته، طول آن 4 و عرضش 3 متر است. بر بالاي اين درگاه سقفي هلالي است که با کاشيهاي زيبا آراسته شده و بر اين کاشيها اشکال گل و بوته و همچنين اشکال هندسي بر زمينهي بنفش تيره نقش بسته است. بر بالاي در بلافاصله کتيبهاي است که آيهي زير بر آن به چشم ميخورد:
«بسم الله الرحمن الرحيم «الله نور السموات و الأرض مثل نوره کمشکاة فيها مصباح المصباح في زجاجة الزجاجة کأنها کوکب دري يوقد من شجرة مبارکة زيتونة لا شرقية و لا غربية يکاد زيتها يضيء و لو لم تمسسه نار نور علي نور يهدي الله لنوره من يشاء و يضرب الله الأمثال للناس و الله بکل شيء عليم» صدق الله العلي العظيم». [10] .
خدا نور آسمانها و زمين است. حکايت نور او چون چراغداني است که در آن چراغي، و آن چراغ در شيشهاي است. آن شيشه گويي اختري درخشان است که از درخت خجستهي زيتوني که نه شرقي است و نه غربي افروخته ميشود نزديک است که روغنش هر چند بدان آتشي نرسيده باشد، روشني بخشد. روشني بر روشني است. خدا هر که را بخواهد با نور خويش هدايت ميکند و اين مثلها را خداوند براي مردم ميزند و خدا به هر چيزي داناست.
اين درگاه به ديواري متصل است که خود با روي صحن پيوسته است. بر بالاي اين درگاه نيز متن کامل سورهي قدر نقش بسته است.
در سمت راست اين درگاه، صفهاي است مسقف، مشرف بر خيابان و در امتداد ديوار بيروني. بر بالاي آن نيز سورهي حمد بر کاشي نقش بسته است:
[ صفحه 277]
«بسم الله الرحمن الرحيم، «قد أفلح من تزکي - و ذکر اسم ربه فصلي» [11] .
پس از بسم الله الرحمن الرحيم، «رستگار آن کسي است که خود را پاک گردانيد و نام پروردگارش را ياد کرد و نماز گذارد.».
7. باب الامام علي الهادي عليهالسلام؛ اين درگاه در زاويهي شمال شرق صحن واقع است، طول آن به 4 و عرضش به 5 / 3 متر ميرسد و تازه احداث شده است.
8. باب الفرات؛ در شرق صحن واقع است، طول آن به 4 و عرض آن به 5 / 3 متر ميرسد. بر بالاي آن سقفي هلالي است که به کاشيهاي زيبا و تزيينهايي از گل و بوته بر زمينهي بنفش تيره آراسته شده است. بر بالاي در، کتيبهاي به خط کوفي به چشم ميخورد که سورهي انشراح بر آن نقش بسته است.
سقف متصل است به ديوار بيروني که مشرف بر خيابان است و بر پيشاني اين سر پوشيده، کتيبهاي به خط ثلث است که اين آيات بر آن نقش بسته است:
«بسم الله الرحمن الرحيم (و سيق الذين اتقوا ربهم الي الجنة زمرا حتي اذا جاءوها و فتحت أبوابها و قال لهم خزنتها سلام عليکم طبتم فادخلوها خالدين)» [12] .
«و کساني که از پروردگارشان پروا داشتهاند، گروه گروه به سوي بهشت سوق داده شوند تا چون بدان رسند و درهاي آن به رويشان گشوده شود و نگهبانان آن به ايشان گويند: سلام بر شما، خوش آمديد، در آن درآييد و جاودانه بمانيد.
|