يکي از فضايل والاي انساني و اسلامي، رعايت ادب است. ادب در برابر بزرگان و مقدسات و در همهي موارد زندگي، زينت اخلاق بوده و از عوامل و ارکان مهم شخصيت معنوي انسان است.
اميرمؤمنان علي عليهالسلام ضمن سفارش به فرزندش امام حسن عليهالسلام در فراگيري ادب، فرمود:
يا بني! الأدب لقاح العقل، و ذکاء القلب و عنوان الفضل؛
پسرم، ادب؛ مايهي بارور شدن و عقل و بيداري قلب و سرلوحهي فضل و بزرگواري است. نيز فرمود:
من أخر عدم أدبه، لم يقدمه کثافة حسبه؛
کسي که بيادبي، او را عقب انداخت، عظمت و کثرت فاميل، او را به جلو نخواهد انداخت. [1] .
[ صفحه 312]
نيز فرمود:
لا ميراث کالأدب؛
هيچ ارثي ارزشمندتر از ادب نيست. [2] .
بر همين اساس حضرت علي عليهالسلام فرزندانش را به خوبي تربيت کرد، و آنها از باادبترين افراد جامعهي خود بودند. حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام از همين مکتب درخشان، درس ادب آموخته بود، که از ويژگيهاي زندگي سراسر درخشان وي ادب او در همهي دورانهاي زندگيش از کودکي تا آخر عمر بود. در اين زمينه شما را به چند نمونهي زير جلب ميکنيم:
1. روايت شده: حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام بدون اجازه در کنار امام حسين عليهالسلام نمينشست، و اگر پس از اجازه مينشست، مانند عبد خاضع دوزانو در برابر مولايش مينشست. [3] .
2. روايت شده: در طول 34 سال عمر حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام آن بزرگوار هرگز به برادرش امام حسين عليهالسلام برادر خطاب نکرد، بلکه با تعبيراتي مانند: سيدي، مولاي، يابنرسولالله، آقاي من، سرور من، اي پسر رسول خدا؛ آن حضرت را صدا ميزد، جز در آخرين ساعت عمر، در آستانهي شهادت، که صدا زد: «برادر، برادرت را درياب!». اين تعبير نيز يک نوع ادب بود، زيرا بيانگر آن بود که برادرت رسم برادري را با بهترين وجه ادا کرد، اکنون تو نيز اي برادر، با مهر برادري به من بنگر!
در کتاب مستطرفالأحاديث آمده است: روزي امام حسين عليهالسلام در مسجد آب خواست. حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام که در آن هنگام کودک بود، بيآنکه به کسي بگويد با شتاب از مسجد بيرون آمد. پس از چند لحظه ديدند، ظرفي را پر از آب کرده و با احترام خاصي ظرف آب را به برادرش امام حسين عليهالسلام تقديم ميکند.
[ صفحه 313]
روز ديگر، خوشهي انگوري را به او دادند. او با اينکه کودک بود، با شتاب از خانه بيرون آمد، پرسيدند: کجا ميروي؟ فرمود: «ميخواهم اين انگور را براي مولايم حسين عليهالسلام ببرم». [4] .
در همان خردسالي حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام حضرت امام علي عليهالسلام توجه خاصي به ادب وي داشت و او را به تلاشها و کارهاي مهم و سخت مانند کشاورزي، تقويت روح و جسم، تيراندازي و شمشيرزني و ساير فضايل اخلاقي، تعليم و عادت بود. حضرت ابوالفضل العباس عليهالسلام گاهي در کنار پدر مشغول کشاورزي و باغداري در نخلستانها بود و زماني احاديث و برنامههاي اسلام را در مسجد به ديگران ميآموخت و به تهيدستان و بينوايان کمک ميکرد. او به برادران و خواهرانش احترام شايان مينمود و دوش به دوش آنان در بالا بردن سطح فرهنگ مردم ميکوشيد و در يک کلام، بازوي پرتوان پدر و چشم نافذ اسلام و مطيع برادرانش امام حسن و امام حسين عليهماالسلام بود. سخن حضرت علي عليهالسلام در زبان، سيماي حضرت امام حسن عليهالسلام در چهره، و خون حضرت امام حسين عليهالسلام را در رگها داشت. [5] .
دوستي خاندان اهل بيت عليهمالسلام واجب است «قل لا اسئلکم عليه أجرا الا المودة في القربي» [6] .
|