نام شهر مرو، شاهجان است، که براي آنکه با مرورود - که ذکر آن بعدا خواهد آمد - اشتباه نشود، به مرو بزرگ مشهور است. مرو از مشهورترين شهرهاي خراسان [ صفحه 212] قديم بوده است و جغرافي‏دانان سخنان زيادي در تعريف و توصيف آن گفته‏اند، به خصوص ياقوت حموي که در آنجا سه سال اقامت داشته و مطالب کتاب خود معجم‏البلدان را جمع‏آوري مي‏کرده است. زيرا مرو در آن زمان به علت گنجينه‏هاي کتابش مشهور بوده است، همچون کتابخانه‏ي عزيزيه که حدود دوازده هزار کتاب داشته، کتابخانه‏ي کماليه (دو کتابخانه‏ي ياد شده در مسجد جامع شهر بوده است)، کتابخانه‏ي نظام‏الملک که در مدرسه‏ي نظام‏الملک قرار داشت، کتابخانه‏ي شرف‏الملک که آن نيز در مدرسه‏ي وي بود، دو کتابخانه از سمعانيها، کتابخانه‏اي در مدرسه‏ي عهديه، کتابخانه‏ي مدرسه‏ي خاتونيه، کتابخانه‏ي مجدالملک، و بالأخره ضميريه. آرامگاه سلطان سنجر، آخرين پادشاه قدرتمند سلاجقه متوفي 552 در مرو قرار دارد. مرو در جنگ تاتار ويران شد و هر چه داشت به غارت رفت و بعدها مثل همه‏ي شهرهايي که مغولان مي‏گشودند، از رونق افتاد. [1] .