همان منبع،... هفتهنامهي «کوير»، شمارهي 29، ارديبهشت 1373، ص 4.
در محلات سمنان، خيابان خرمشهر، بقعهاي بزرگ و تاريخي وجود دارد که به امامزاده علوي معروف است. با تحقيقاتي که از سوي مرحوم آيةالله علامه حائري
[ صفحه 178]
مازندراني دربارهي سلسله نسب مدفونين اين بقاع صورت گرفته و در لوحي ثبت و در حرم مطهر نسب گرديده، مدفونين اين بارگاه ده تن ذکر شدهاند که 8 تن آنها در داخل بنا و دو تن ديگر در خارج و در صحن شرقي مدفونند و اسامي آنها عبارتند از:
1. عبيدالله بن حسن، که با ساير سادات علوي در گرگان بوده، سپس به بلاد قومس مخصوصا سمنان، که در آن زمان مأمن سادات ابوالفضلي و سجادي بوده است، آمده و چندي نيز قاضيالقضاة بوده است. وي در سال 204 و 205 هجري به سمت اميرالحاج منصوب و به حج مشرف گرديد. سال وفات نامبرده بايد پس از بازگشت از حج، يعني سال 205 هجري قمري به بعد، باشد.
2. عبيدالله بن عباس ثاني، فرزند حسن بن عبيدالله بن ابوالفضل العباس عليهالسلام و برادرزادهي عبيدالله بن حسن.
3. قاسم بن علي اشرف، فرزند امام زينالعابدين عليهالسلام و برادر ناصر کبير پادشاه طبرستان و ديلم.
4. عبيدالله اعرج بن حسين اصغر بن امام زينالعابدين عليهالسلام که يکي از سادات جليلالقدر و نامآور زمان خود بوده است. گويند ابوالعباس سفاح هشتاد هزار دينار مقرري براي وي تعيين کرده بود. دربارهي وفات وي روايات مختلفي وجود دارد: عدهاي معتقدند وي هنگام بازگشت از خراسان با فرزندش، زينالدين علي صالح، پس از ملاقات با ابومسلم خراساني در امروان دامغان فوت ميکند و زينالدين جسد پدر را به محلات سمنان (زاوغان) ميآورد. برخي عقيده دارند که ابومسلم به وسيلهي زهر وي را شهيد نموده است، ولي صاحب کتاب «استظهار» مينويسد: «زينالدين جلوتر از پدر به قريهي زاوغان ميرسد و خبر مرگ پدر را بعدا به او اطلاع ميدهند».
5. ابوجعفر محمد، فرزند قاسم بن علي اشرف، از فقها و زهاد و عباد بوده است. وي از ترس معتصم به خراسان آمد و در آنجا چهل هزار نفر با وي بيعت کردند، ولي عبدالله بن طاهر به دستور خليفهي عباسي وي را دستگير و به سامرا اعزام داشت و در اين شهر به امر خليفه وي را در برج معتصم، که امروز نيز وجود دارد، زنداني کردند. عدهاي از مريدان وي او را آزاد ساخته و به زاوغان امروز، که از گزند خلفاي عباسي
[ صفحه 179]
در امان بود، آوردند.
6. عبدالله بن عبيدالله اعرج، برادر زينالدين علي صالح.
7. عبدالله بن حسين اصغر، برادر عبيدالله اعرج.
8. قاسم بن عبدالله بن حسين اصغر.
9. قاسم بن علي بن حمزه اکبر بن حسن بن عبدالله بن حضرت عباس عليهالسلام.
10. قاسم فرزند عبيدالله بن حسن، از علماي عاليقدر و از اصحاب فاضل حضرت امام حسن عسگري عليهالسلام و نمايندهي آن حضرت در خراسان، گرگان و قومس بوده و در عسگريه نيز نشو و نما کرده، به طوري که در اين ديار به نام «عسگري» معروف شده است.
ساختمان امامزاده به صورت يک چهارضلعي بزرگ است که از حرم، گنبد، و دو ايوان شرقي و غربي تشکيل شده است. در اين بنا، کتيبه و يا سنگنوشتهاي که دال بر تاريخ ايجاد بقعه باشد وجود ندارد، ليکن برابر شواهد موجود، بقعهي علويان را ميتوان در زمرهي يکي از آثار تاريخي دورهي قاجاريه به حساب آورد که در زمان فتحعليشاه قاجار ساخته شده است.
ساختمان امامزاده شامل حرم، رواقهاي طرفين، دو ايوان و دو صحن شرقي و غربي وسيع ميباشد. اتاق حرم، عبارت است از محوطهي مربعشکلي به ضلع 5 / 5 متر، که در وسط اضلاع چهارگانهي آن دربي وجود دارد. گنبد بزرگ آن بر روي ساقهاي استوانهايشکل به ارتفاع 30 / 2 متر قرار دارد، محيط خارجي گنبد محاذي بام 5 / 21 متر و ارتفاع آن تا کف حرم بيش از 5 / 12 متر ميباشد. در وسط حرم و زير گنبد، دو نماي قبر گچي وجود دارد که در سال 68 بازسازي شده است. داخل بقعه را با گچ سفيد کردهاند و در آن کوچکترين تزييني به چشم نميخورد، ايوان شرقي بيش از 5 / 7 متر ارتفاع دارد و سطح آن به اندازهي 65 / 1 متر ميباشد ديده ميشود که در داخل اتاق مستطيلشکل 4 ضربدر 6 قرار گرفته و بر روي آن ضريح آهني مشبک زردرنگي وجود دارد و متعلق به قاسم فرزند عبيدالله بن حسن و قاسم فرزند امامزاده اشرف است، که به همين
[ صفحه 180]
نام يعني امامزاده اشرف هم است، و همچنين به امامزاده عسگري نيز معروف است.
صحن شرقي امامزاده در سال 68 - 69 توسط اوقاف سمنان با همکاري ميراث فرهنگي استان توسعه داده شده و به نحو زيبايي نسبت به باغچهبندي، ديوارکشي و مفروش نمودن حياط با سنگ قلوهاي اقدام گرديده است. ايوان غربي نيز به ارتفاع 5 / 7 متر متصل به بقعه و مشرف به حياط وسيع است، اين ايوان هم حدود 65 / 1 متر از حياط غربي بلندتر است و به وسيلهي 6 پله به صحن راه مييابد. در وسط وضع شرقي و در بالاي درب ورودي حرم، کتيبهاي از کاشي لاجوردي مشاهده ميشود که آيهي شريفه آيةالکرسي را به خط ثلث سفيد بر آن نوشتهاند.
|