شهادت علي عليه‏السلام، نمايش عدل انسانيت، در تاريخ بشر است. حيات علي عليه‏السلام عدل بود و مماتش نيز عدل بود و خودش مجموعه‏اي از صفات اضداد. شهادت علي عليه‏السلام را نمي‏توان مرگ دانست؛ شهادت حضرت، حياتي بالاتر از اين حيات ظاهر بود، ولي مردم ظاهر بين شهادت او را مرگ دانستند. مرگ براي همه‏ي افراد بشر مي‏باشد، ولي مرگي که عدالت را نشان دهد، تنها مرگ علي عليه‏السلام بود و بس؛ مرگي که در ميان همه‏ي مرگها نظير ندارد! حيات علي عليه‏السلام نظير نداشت و مماتش نيز بي‏نظير بود. علي عليه‏السلام قاتل خود را مي‏شناخت، از قصد وي آگاه بود و مي‏توانست او را اعدام کند و يا به منطقه‏اي دور تبعيدش کند و از عنوان ثانوي استفاده کند، و جان خود را از مرگ نجات دهد، ولي عدل، براي قصد جنايت جريمه و کيفري قائل نيست، و علي الگو بود. حضرتش روزي در حمام بود، صداي دو فرزندش حسن و حسين عليهم‏السلام را از سر بينه شنيد، بيرون آمد و پرسيد: اين جا چه مي‏کنيد؟ - ديديم اين فاجر، ابن‏ملجم، پشت سر شماست، بر جان شما بيمناک شديم، آمديم براي محافظت. - کاري به کارش نداشته باشيد...! قتل علي عليه‏السلام بزرگترين جنايت بشري است، و قاتل او بزرگترين جاني در تاريخ بشر، قاتلي که آزاري از علي عليه‏السلام نديده و رنجي نکشيده و تلخي نچشيده، و علي عليه‏السلام براي او سراپا مهر بوده، خير بوده، سود بوده، و او چنين جنايتي ناجوانمردانه را مرتکب مي‏شود! در مسجد! در ماه مبارک رمضان! در شب قدر! تف باد بر چنين بشر! تف باد بر اين انديشه‏ي پليد! تف باد بر چرخ گردون! در سحرگاه نوزدهم ماه رمضان، سال چهلم هجرت، در مسجد کوفه، اين جنايت رخ داد و پاکيزه‏ترين خلق خدا با ضربت شمشيري بر فرقش، در خاک و خون غلتيد و بهترين خلق به دست بدترين خلق کشته شد. سه روز حضرتش زنده ماند، و او يقينا اگر بدرود حيات نمي‏گفت، ضارب را مورد عفو قرار مي‏داد. در آن سه روز سفارش قاتل را مي‏نمود: مبادا شکنجه‏اش کنيد، [ صفحه 49] کتکش بزنيد، دشنامش دهيد! در موقع قصاص بيش از يک ضربت شمشير نزنيد. قصاص قاتل، حق شهيد نيست، حق بازماندگان است و حق زنده‏هاست، چون حيات بشري بدان بستگي دارد. وصيتش به بني‏هاشم اين بود که مبادا بگوييد اميرالمؤمنين عليه‏السلام را کشتند و خونريزي کنيد و آدمکشي راه بيندازيد... شايد مقصود حضرتش، جلوگيري از انتقام عربي بود؛ انتقامي که خون همه کس قاتل را در هر حالي، براي همه کس مقتول روا مي‏شناسد! بدين وسيله حضرت، از کشتار خوارج، همفکران قاتل خود، جلوگيري کرد. کوته فکراني که در دشمني با علي عليه‏السلام آن قدر جلو رفتند که پس از کشتن، با قبرش نيز سر دشمني داشتند، ولي علي عليه‏السلام از کشتار آنها جلوگيري کرد! اين است نمونه‏اي از عدل علي عليه‏السلام، نمونه‏اي از مهر علي عليه‏السلام بر دشمن. جنازه‏اش شب برداشته شد، و به نقطه‏اي برده شد که کسي از آن آگاه نشود و به خاک سپرده شد. علي عليه‏السلام در خانه‏ي خدا، کعبه، زاده شد و در خانه‏ي خدا، مسجد کوفه، به شهادت رسيد. به قول شاعر، که گفته است: ميسر نباشد به کس اين سعادت‏ به کعبه تولد، به مسجد شهادت‏ آري حيات علي عليه‏السلام، از بيم دشمن بايستي شب برداشته شود و به خاک سپرده شود! تف بر اين بشر جاهل! نجات دهنده‏ي بشر، حياتبخش بشر، خدمتگزار بشر، آسايش بخش بشر، بايستي به دست بشر کشته شود و از بيم بشر، جنازه‏اش شبانه و پنهاني به خاک سپرده شود!! تف بر اين بشر!