واژهي «سخا» و «جود»، «مواسات»، «ايثار» در اصل و معنا با يکديگر مشترکند، ولي داراي تفاوتهايي نيز ميباشند. بخشش و عطا از روي نرمي و محبت و بدون منت معنايي است. [1] .
[ صفحه 339]
که هر چهار کلمه بر آن دلالت دارند، اما اين عطا و بخشش وقتي از زاويههاي گوناگون بررسي شود، تفاوتهايي به وجود ميآيد:
هر گاه کسي از آنچه دارد، مقدار کمتر از آن را ببخشد، او را «سخي» و عطاي او را «سخا» ميگويند. و اگر مقدار بيشتر از آن را ببخشد، او را «جواد» و کردارش را «جود» ميگويند، و اگر همه آنچه را دارد - هر چه هست - ببخشد و براي خود هيچ نگذارد، او را «مؤثر» و رفتارش را «ايثار» مينامند. [2] .
بنابراين «ايثار» يعني مقدم داشتن ديگران بر خود، در آنچه که بدان نيازمند است. و اگر خود را در آنچه دارد با ديگري مساوي دانست آن را مساوات ميگويند. [3] .
بنابراين عاليترين مرتبه عطا و بخشش همانا «ايثار» است، يعني ديگران را بر خود مقدم داشتن. و عاليترين مرتبه «ايثار» فدا کردن و پيشکش نمودن جان است. يعني براي حفظ جان ديگري، به دفاع برخيزد، و تا پاي جان، جانفشاني نمايد، و اگر با قصد و نيت تا پاي جان ايستاد و او را حفظ کرد ميگويند: ايثار جان نمود. و اگر در اين راه جانش را از دست داد، ميگويند، جانش را فدا نمود. و از اين بيان، فرق «ايثار بالنفس» با «فداء النفس» روشن ميشود.
|