اين واژه ريشه در «أثر» دارد که به اصطلاح دانشمندان علم صرف به باب «افعال» رفته و کلمه «ايثار» از آن به وجود آمده است. زبيدي لغت نامه نويس مشهور، در معناي آن چنين گفته است: «و آثر: اختار [1] و فضل، و قدم و في التنزيل: (تالله لقد آثرک الله علينا) [2] و قال الاصمعي، آثرتک ايثارا أي فضلتک، و آثر کذا بکذا، اتبعه اياه و...». [3] . با دقت در عبارت فوق که بيانگر معناي کلمه «ايثار» مي‏باشد مي‏توان گفت: اين واژه در سه معنا کاربرد دارد: 1. انتخاب کردن و برگزيدن؛ يعني هر گاه انسان بين دو چيز يکي را برگزيد، مي‏گويند: ايثار کرد. 2. برتر داشتن، يعني هر گاه چيزي و يا کسي نسبت به شخص ديگري برتري يافت و مقدم شد. به همين معنا است مانند آيه‏ي شريفه فرمود: «سوگند به خداوند که او تو را بر ما برتري داد و مقدم داشت.» [ صفحه 338] 3. پيروي کردن و فرمان‏پذيري و در پي کسي رفتن. مي‏توان فرمايش حضرت علي بن الحسين (صلوات الله عليهما) را که فرمودند: «حضرت عباس (سلام الله عليه) «آثر [الحسين] » بر هر سه معنا حمل کرد. چرا که حضرت عباس (سلام الله عليه) همواره در انتخاب و برگزيدن آزاد بود؛ زيرا اولا شب عاشورا امام حسين (صلوات الله عليه) همه‏ي اصحاب، فرزندان و برادران خود را اجازه‏ي رفتن دادند و فرمودند: من بيعت خود را برداشتم. ثانيا آوردن امان‏نامه از طرف عبيدالله بن زياد توسط کزمان غلام أبي‏محمل و ثالثا امان شمر در عصر تاسوعا و در هر سه مورد، ايشان، امام حسين (صلوات الله عليه) را برگزيدند. و چون آن بزرگوار، حضرت امام حسين (صلوات الله عليه) را برگزيد، معلوم مي‏شود که آن حضرت را برتر از خود مي‏دانست و از همين روي آن بزرگوار را بر جان خود مقدم داشت. و از آن حضرت پيروي و تبعيت نمود.