با توجه به آنچه گفته شد، سه معني در معناي اين کلام شريف وجود دارد، که مي‏توان گفت: هر سه معني صحيح است. معناي اول: در جمله‏ي اول خوانديم که حضرت امام صادق (صلوات الله عليه) فرمودند: حضرت اباالفضل (سلام الله عليه) همراه با حضرت سيدالشهداء جهاد کرد، حال با اين جمله: «و أبلي بلاء حسنا» امام مي‏فرمايند: حضرت عباس (سلام الله عليه) در اين جهاد، جنگ نماياني کرد و بسياري از دشمنان حضرت امام حسين (صلوات الله عليه) را به درک واصل کرد، و در حقيقت صفت قدرت و شهامت و شجاعتي را که خداوند در باطن او نهاده بود ابراز کرده و آشکار نمود. به‏کارگيري اين نعمت بزرگ در راه طاعت مولايش، هم شکر نعمت بود و هم باطن خود را آشکار کرد که بنده‏اي شاکر است، و هم ديگران صفت شکرگذاري او را تماشا کردند. از اين روي بعضي از مفسرين در معناي آيه‏ي شريفه‏ي (و ليبلي المؤمنين بلاء حسنا) [1] گفتند: «يقال: أبتلي فلان، اذا اجتهد في صفة حرب او کرم، و يقال: أبلي بلاء حسنا»؛ [2] . هرگاه کسي نهايت سعي و کوشش خود را در جنگ به کار ببرد، در حق او گفته مي‏شود «ابلي بلاء حسنا». و ديگري گفته است: «أبلي فلان بلاء حسنا، اي قاتل قتالا شديدا و صبر صبرا جميلا، سمي به ذلک الفعل؛ لانه ما يخبر به المرء، فتظهر جلادته و حسن اثره»؛ [3] . اين جمله «ابلي فلان بلاء حسنا» يعني آن شخص کشت کشتن شديدي [کشتار زيادي کرد] و از خود بردباري بزرگي به خرج داد، و اين کشتن را «ابلي» مي‏گويند زيرا آگاهي مي‏دهد آن شخص از [شجاعت و شهامت خود] و آشکار مي‏شود سخت‏کوشي او، [و ديگران آن شهامت و بردباري را از او مي‏بيند] . [ صفحه 258] بنابراين مي‏توان گفت که اين جمله «أبلي بلاء حسنا» ضرب‏المثلي است که درباره کسي به کار مي‏رود که در هنگامه کارزار با رشادت و شجاعت از کشته‏هاي دشمن پشته مي‏سازد. [4] . از اين که حضرت امام صادق (صلوات الله عليه) اين ضرب‏المثل را درباره عموي بزرگوار خود به کار بردند مي‏توان فهميد که حضرت اباالفضل (سلام الله عليه) در روز عاشورا مردان زيادي از دشمنان حضرت امام حسين (صلوات الله عليه) را به خاک انداخت. پس اگر شماري از مقتل‏نگاران شمار افرادي را که حضرت عباس (سلام الله عليه) در روز عاشورا به هلاکت رساند زياد نوشته‏اند کلامي به گزاف نگفته‏اند، چرا که دليل آنها اين فرمايش حضرت امام صادق (صلوات الله عليه) است. به هر حال اين کلمه «ابلي» فعلي است که فاعل آن حضرت عباس (سلام الله عليه) است که به اصطلاح علماي نحو آن را بايد به صورت «فعل معلوم» خواند يعني اين کلمه را به اين صورت بايد تلفظ کرد: «ابلي» يعني «أبلي عمنا العباس بلاء حسنا، عموي ما حضرت عباس (سلام الله عليه) در روز عاشورا جنگي نمايان کرد. و دشمنان بسياري را به جهنم فرستاد.» معناي دوم: دومين معنايي که براي فرمايش مولايمان حضرت امام صادق (صلوات الله عليه) مي‏توان ارايه کرد، اينکه: خداوند در پاداش جهاد حضرت اباالفضل (سلام الله عليه) در پيش روي سرورش سيدالشهداء (صلوات الله عليه)، نعمتي عظيم و بزرگ به او عطا کرد. دليل اين معني تفسيري است که بزرگان دانش تفسير در معناي آيه‏ي شريفه‏ي (ليبلي المؤمنين بلاء حسنا) گفته‏اند، شيخ بزرگوار طبرسي قدس سره در معناي آيه فوق مي‏فرمايد: «اي ولينعم عليهم به نعمة اي فعل ذلک انعاما علي المؤمنين»؛ [5] . خداوند به آن مؤمنين نعمتي عنايت کرد. [ صفحه 259] صاحب تفسير «روح المعاني» در تفسير آيه فوق مي‏نويسد: «أي ليعطيهم سبحانه من عنده اعطاء جميلا»؛ [6] . خداوند به آنها از نزد خود عطا کرد، عطا و بخشش جميل و زيبا. و گفتار ثعلبي در معناي آيه شريف فوق چنين است: «اي ولينعم علي المؤمنين نعمة عظيمه...»؛ [7] . تا خداوند به مؤمنين نعمتي عظيم و بزرگ عنايت فرمايد. بنابراين معناي کلام مولا و سرورمان حضرت امام صادق (صلوات الله عليه) اين است که خداوند متعال به آن بزرگوار نعمتي عظيم و عنايتي جميل و زيبا ارزاني داشت. واژه‏ي «ابلي» را دو گونه مي‏توان تلفظ کرد: 1. «أبلي» يعني به صورت فعل معلوم، در اين صورت فاعل «الله جل جلاله» است. [8] و چنين معني مي‏شود: «خداوند به حضرت اباالفضل (سلام الله عليه) نعمت عظيمي عنايت فرمود.» 2. «ابلي» يعني به صورت فعل مجهول در اين صورت فعل مجهول است، و معناي آن اين است: «و نعمتي عظيم به حضرت اباالفضل العباس (سلام الله عليه) عطا شد.» که در اين صورت احتمال دارد عطا کننده آن نعمت عظيم خداوند متعال باشد، همان‏گونه که محتمل است عطا کننده‏ي آن نعمت بزرگ حضرت اباعبدالله (صلوات الله عليه) باشند.