شهادت امام حسين (صلوات الله عليه) و اصحاب آن حضرت واقعه‏اي است که از أزل تا به أبد جانکاه و بي‏نظير است، و از عالم ملکوت تا به عالم ملک را محزون و گريان کرده است، اما يکي از مهم‏ترين شاخصه‏ي آن حزن و اندوه، حرارتي است که در جان مؤمنان به وجود آورده است، و آثاري بر آن به نص أحاديث شريفه نهاده شده است. که قبل از پرداختن به آثار و فوايد حزن و اندوه و گريه بر آن حضرت به نکاتي بايد توجه نمود. نکته اول: تمام کردارهايي که از انسان سر مي‏زند به حسب اراده و نيت قلبي است. مگر آنچه که از روي سهو و غفلت باشد، که احکام ويژه‏ي خود را دارد. و ارزش و قيمت عمل به نيت و قصد است، که اگر نيت و اراده نوراني باشد آن عمل هم نوراني است، و آثار نوري دارد، و اگر قصد و نيت ظلماني باشد عمل نيز - ولو خود عمل نيکو و زيبا باشد - ظلماني و تاريک است، و از همين روي گفته‏اند: «روح عمل و جان رفتار و کردارها، نيت است» و نيت در حقيقت جاني است که انسان در کارهايش مي‏دمد، که حضرت رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: «انما الأعمال بالنيات و لکل امرء ما نوي»؛ [1] . همانا کردارها بر اساس نيتها است، و هر چه را انسان قصد کند همان از او است. نکته‏ي دوم: حضور قلب است، يعني اينکه در هنگام عمل آن قصد نوراني که منشأ عمل شده، استمرار داشته باشد و توجه به آن جهتي که عمل براي آن انجام مي‏شود، ادامه يابد به ديگر بيان: در هنگامي که کاري را انجام مي‏دهد از آن جهت غفلت نکند، بلکه تمرکز فکري را از دست ندهد، که حضور قلب، و تمرکز فکري يکي از پايه‏هاي اصلي ثمربخشي اعمال و کردار انسان است. مثلا اگر در عزاخانه حضرت سيدالشهداء (صلوات الله عليه) به قصد تقرب به [ صفحه 228] درگاه الهي و آن بزرگوار شرکت کرده و حالت حزن و اندوه و گريه براي او به وجود آمده، از اين نيت برگشت نداشته باشد، که به مجرد غفلت و پراکندگي ذهن آن حالت از دست مي‏رود. بنابراين همه همت را بايد به کار گرفت تا ذهن از توجه به ساحت مقدس حضرتش روي‏گردان نشود و همه تلاش بايد به سوي آن «نورالأنوار» نشانه رود، تا روح مستعد، نوراني شود. اين دو نکته، يعني نيت و قصد نوراني و تمرکز و حضور قلب در هر کاري و به ويژه در عزاداري بر حضرت اباعبدالله الحسين (صلوات الله عليه) ثمرات و ميوه‏هاي خوش‏رنگ و خوش‏طعم و عالي به بار مي‏آورد. و تا قلب متوجه آن نور عظمت الهي نشود محال است که حالت حزن در قلب ايجاد شود، و اشک از چشمان سرازير شود. بنابراين مهمترين رکن در عزاي او حضور قلب است، و بايد جان را به سوي کربلا روان داشت و آن را در فضاي روز عاشورا به پرواز درآورد. و اگر چنين شد. قلب که متوجه کوي حسيني است سه حالت براي او پديد مي‏آيد. 1. حزن و اندوه 2. وجع قلب، دل انسان به درد مي‏آيد که در روايات از آن گاهي «وجع القلب» تعبير کرده‏اند 3. «حرارة في قلوب المؤمنين».