و اکثروا من التهليل و التقديس و التسبيح و الثناء علي الله و التضرع اليه و الرغبة فيما عنده من الخير الذي لا يقدر و قدره و لا يبلغ کنهه أحد فاشغلوا ألسنتکم بذلک [1] ؛ خدا را بسيار به يگانگي و پاکي بستاييد و تسبيحش گوييد و ستايشش کنيد و به درگاهش زاري کنيد و از آن خير و خوبي که در نزد اوست و قدرش کس نداند و دست کسي به حقيقتش نرسد فراوان بخواهيد.
«اکثروا» يعني زياد بگوييد. اکثار و زياد انجام دادن کار يک امر مشکک است و نسبت به افراد و مواقع فرق ميکند. تهليل و تقديس و تسبيح، يعني بر زبان ذکر خدا را جاري کردن.
بر زبان آوردن اسماء حسناي الهي، مدح خداوند است. هزار اسم از اين اسما در دعاي جوشن کبير آمده است. معروف است که ميگويند، خداوند متعال هزار و يک اسم دارد که هزار تاي آن در دعاي جوشن کبير آمده و يک اسم ديگر، که همان اسم اعظم باشد از غالب مردم مخفي است. اما چنين حصري صحيح به نظر نميرسد. چرا که در دعاهاي ديگر، غير از دعاي جوشن کبير اسمهاي ديگري از اسماء حسناي الهي آمده است، که در دعاي جوشن کبير نيست.
[ صفحه 68]
معناي دقيق و معادل فارسي «تضرع» [2] خيلي معلوم نيست. برخي تضرع را به معناي زاري کردن دانستهاند، ولي تضرع با زاري تفاوت دارد و زاري از لوازم تضرع است. تضرع، يعني خواستن با مسکنت و با احساس احتياج. گاهي اوقات انسان خواستهاي دارد که چندان برايش ضروري و سرنوشتساز نيست مثلا ميخواهد مسافرت برود، اگر مقدمات فراهم شد ميرود، اگر هم نشد نميرود و اين نرفتن خيلي برايش اهميت ندارد. در مقابل، گاهي انسان در سختي و تنگنا است و خواسته مهمي دارد که اگر برآورده نشود، بيچاره ميشود در اين وضعيت، اگر علي رغم تلاش و تکاپو نتيجه نگيرد دست بردار نيست و دوباره دست به کار ميشود و تلاش و پافشاري ميکند تا به خواستهاش برسد. به چنين حالتي تضرع ميگويند. امام صادق عليهالسلام از شيعيان ميخواهد به درگاه الهي تضرع نمايند.
«و الرغبة فيما عنده من الخير» و مؤمنان بايد به خيرهايي که در نزد کريم بيهمتا وجود دارد رغبت نشان دهند. اما چه چيزهايي نزد خداوند وجود دارد: «الذي لا يقدر قدره و لا يبلغ کنهه أحد». کسي نميتواند به عمق و کنه خيرهايي که نزد خداي متعال وجود دارد پي ببرد؛ چرا که اين ديگر از امور دنيايي نيست که ابعاد آن معلوم باشد. حتي انبيا نيز نميدانند کنه و عمق خيرهايي که نزد خداوند وجود دارد چقدر است.
مرحوم سيد عبدالله شبر [3] در کتاب مصابيح الأنوار في حل مشکلات الأخبار، آورده است که از يکي از معصومين عليهمالسلام پرسيدند: حد و حدود خيري که نزد خدا است چقدر است؟ حضرت فرمودند: احدي نميداند.
|