جميل بن دراج گويد: از امام صادق - عليه‏السلام - سؤال کردم: آيا ابليس از فرشته‏ها بود، يا مسؤوليتي در آسمان به عهده داشت؟ حضرت فرمود: ابليس از فرشتگان نبود، ولي فرشتگان خيال مي‏کردند از آنها است، و خدا مي‏دانست که او از آنها نيست، و هيچ مسؤوليتي و نقشي در آسمانها نداشت، و هيچ امتياز و کرامتي نداشت. من آمدم نزد طيار، و به او خبر دادم از آنچه شنيدم، او اين مطلب را رد کرد، و گفت: چگونه از فرشته‏ها نباشد، در حالي که خداوند به ملائکه مي‏گويد: (أسجدوا لآدم فسجدوا إلا إبليس) [1] «براي آدم سجده و خضوع کنيد، همگي سجده کردند؛ جز ابليس». پس طيار خدمت امام صادق - عليه‏السلام - رسيد در حالي که من نزد او بودم - [ صفحه 527] از حضرتش سؤال کرد و گفت: فدايت شوم؛ آيا فرمايش خدا در جاهاي متعدد در حين خطاب به مؤمنين: (يا أيها الذين آمنوا) «اي کساني که ايمان آورده‏ايد» شامل منافقين مي‏شود يا خير؟ حضرت فرمود: بله، منافقين و گمراهان و هر کس که ظاهرا به دعوت پيامبر اکرم لبيک گفت. توضيح: گويا طيار بدين جهت از اين آيه سؤال کرد تا زمينه را براي اشکال گرفتن بر امام - عليه‏السلام - به ادعاي خروج منافقين از خطاب در فرمايش خدا: «اي کساني که ايمان آورده‏ايد» آماده کند سپس اشکال کند که منافقين چون از مؤمنين خارجند از اين خطاب، پس ابليس نيز از فرشتگان خارج است. و چون امام صادق - عليه‏السلام - توضيح داد که منافقين داخل در عنوان «اي کساني که ايمان آورده‏ايد» مي‏باشند، لذا ديگر جائي براي اشکال نماند. علامه مجلسي - رحمه الله - (در ذيل همان حديث) در کتاب نبوت گويد: حاصل حديث اين است که خداوند از اين جهت ابليس را داخل فرشتگان نمود چون با آنها مخلوط بود، و ظاهرا از آنها بود. و خدا خطاب امر به سجود را به اين حاضرين نمود که ابليس در ميان آنها بود. يا مراد به خطاب اي فرشتگان به عنوان مثال بود و ابليس نيز مأمور بود، زيرا ظاهرا از آنان، و مظهر صفات آنها بود. [2] .

[1] سوره‏ي بقره آيه‏ي 34. [2] تفسير العياشي: 1: 33، بحارالأنوار: ج 60 ص 217 ح 54.