ابوبصير گويد: از امام صادق - عليه‏السلام - درباره‏ي تأويل فرمايش خدا که مي‏فرمايد: (و الشمس و ضحاها) [1] «قسم به خورشيد و گسترش نور آن سوگند» سؤال [ صفحه 269] نمودم. فرمود: آفتاب رسول الله - صلي الله عليه و آله و سلم - مي‏باشد که خداوند به وسيله‏ي او براي مردم دينشان را توضيح داد و تبيين نمود. عرض کردم: (و القمر اذا تلاها) «و به ماه هنگامي که بعد از آن درآيد». فرمود : آن اميرالمؤمنين - عليه‏السلام - مي‏باشد. عرض کردم: (و النهار اذا جلاها) «و به روز هنگامي که صفحه‏ي زمين را روشن سازد». حضرت فرمود: آن امام از ذريه‏ي فاطمه - سلام الله عليها - است که از پيامبر خدا - صلي الله عليه و آله و سلم - مي‏پرسد حضرت آن را بيان مي‏کند، پس خداوند از او حکايت نمود و فرمود: (و الليل اذا يغشاها) «و به روز هنگامي که صفحه‏ي زمين را روشن سازد». عرض کردم: (والليل اذا يغشاها) «و به شب آن هنگام که زمين را بپوشاند». حضرت فرمود: آن ائمه جور و حکامان ستمگرند که منصب خلافت را به جاي خاندان رسول اکرم - صلي الله عليه و آله و سلم - در قبضه گرفتند، و جائي نشستند که اهل بيت پيامبر خدا - صلي الله عليه و آله و سلم - به آن سزاوارتر بودند، و دين رسول خدا - صلي الله عليه و آله و سلم - را با ستم و ظلم آميختند و پوشاندند، و اين معني فرمايش خدا است که فرمود: «و به شب آن هنگام که زمين را بپوشاند». سپس فرمود: ظلمت و تاريکي شب روشنايي روز را مي‏پوشاند. (و نفس و ما سواها) «و قسم به جان آدمي و آن کس که آن را (آفريده) و منظم ساخت». فرمود: يعني آن را آفريد و به آن صورت بخشيد. و فرمايش او: (فألهمها فجورها و تقواها) «سپس فجور و تقوا (شر و خيرش) را به او الهام کرده است». يعني: به او شناسانيد و الهام نمود سپس او را مخير نمود (و در انتخاب راه آزاد گذاشت) پس اختيار کرد، که (قد أفلح من زکاها)«هر کس نفس خود را پاک و تزکيه کرد، رستگار شد» يعني نفس خود را (از فساد) پاک نمود. (و قد خاب من دساها) «و آن کس که نفس خويش را با معصيت و گناه آلوده ساخته، [ صفحه 270] نوميد و محروم گشته است» يعني: اغوا نموده و در اختيار شيطان قرار داد. [2] .