هشام بن حکم گويد: از جمله سؤالاتي که زنديق از امام صادق - عليهالسلام - کرد اين بود که گفت: چرا ممکن نيست که آفريدگار جهان بيش از يکي باشد؟
[ صفحه 27]
امام صادق - عليهالسلام - فرمود: کلام تو که ميگوئي اگر دو باشند از چند فرض و صورت خالي نيست:
يا اينکه هر دو قديم و قوي هستند، يا هر دو ضعيف، يا اينکه يکي قوي و نيرومند، و ديگري ضعيف و ناتوان.
پس اگر هر دو نيرومند و قوي باشند پس چرا همديگر را کنار نميزنند، تا زمام تدبير و ربوبيت را به خود اختصاص دهد؟
و اگر ميگوئي: يکي از آن دو نيرومند و ديگري ناتوان و ضعيف است، پس در اين صورت ثابت ميگردد که خالق و آفريدگار يکي است همانطور که ما ميگوييم، به جهت عجزي که از دومي ظاهر و آشکار ميشود.
و اگر ميگوئي آنها دو تا هستند پس يا از هر جهت با هم متفقند، يا از هر جهت مختلفند. ولي چون ما جهان هستي را منظم و هماهنگ، و گردونه را در دوران و رفت و آمد شب و روز و آفتاب و ماه را مرتب يافتيم، و اين استواري و درستي تدبير و مديريت و هماهنگي دليل بر اين است که مدبر جهان يکي است. [1] .
- گفتني است که حضرت در اين بيان به نتيجهي دو صورت اشاره فرمودند.
يکي اينکه هر دو ضعيف و ناتوان باشند، و ديگري اينکه هر دو از هر جهت متفق و هماهنگ عمل کنند، زيرا در صورت اولي ممکن نيست آفريدگار باشند، و در فرض دوم، وجود آفريدگار دوم لغو، بلکه اصلا چنين فرضي محال است، زيرا مطلق متعدد نميشود.
|