|
1.احسان و تفضل مردم را ناديده نگيريد، بلکه متقابلا جواب دهيد؛ اين موضوع را خداوند متعال در قرآن مجيد فرموده:
(هل جزاء الاحسان الا الاحسان ( [1] .
امام صادق عليهالسلام در بيان آيهي مذکور چنين ميفرمايد: اين آيه، شامل کافر و مؤمن، يا خوب و بد - هر دو - ميشود. اگر کسي به انسان احساني نمود، بايد جبران کرد، و اين خود يک نوع سپاسگزاري است؛ چنان که امام رضا عليهالسلام ميفرمايد: «من لم يشکر المنعم من المخلوقين لم يشکر الله عزوجل» [2] .
2. فرمايش امام محمد باقر عليهالسلام که «هر کس کار خير و خوبي انجام دهد، در حقيقت براي خود کرده است «، اين درس را به ما ميدهد که نتيجهي اعمال به خود انسان برميگردد، و نيز انسان به واسطهي
[ صفحه 71]
کار خير و عمل صالح، خود را بيمه ميکند؛ البته اثر وضعي هم در زندگي شخصي و اجتماعي انسان دارد، و نهايتا خداوند متعال پاداش و جزاي خير به او خواهد داد، و بهترين معامله را با او خواهد کرد.
در قرآن مجيد آمده است:
(اني جزيتهم اليوم بما صبروا أنهم هم الفائزون) [3] .
من امروز آنها را براي صبر و استقامتشان پاداش دادم، و آنان رستگار و پيروزند.
3. در قسمتي ديگر از اين وصيت آمده است: بيش تر توجهت به کساني باشد که تو بر آنها برتري داري و آنها براي انجام کاري به تو مراجعه ميکنند؛ سعي کن محروم برنگردند، و اين خود يکي از اقسام شکرگزاري از نعمتهاي الهي است.
از اين رو در حديثي از امام صادق عليهالسلام ذکر شده که فرمود: براي تسکين خاطر و اندوه خود، همواره به کسي نظر کن که نصيبش از نعمتهاي الهي کمتر از تو است، تا شکر نعمتها را به جا آوري، و براي افزايش نعمت خداوند، شايسته باشي و استحقاق بيش تري براي عطاياي الهي داشته باشي.
ابن وهب ميگويد که امام صادق عليهالسلام فرمود: کسي که سه کار انجام دهد، از سه موهبت محروم نخواهد شد:
1. کسي که دعا کند، از استجابت آن بهرهمند ميگردد؛
2. کسي که شکر کند، بر نعمتش افزوده ميشود؛
[ صفحه 72]
3.کسي که توکل کند، امورش سامان مييابد.
سپس، براي هر کدام از موارد فوق، به آيهاي از قرآن استدلال کرد و فرمود: آيا قرآن کتاب خداوند متعال را خواندهاي؟
که در مورد اول فرمايد:
(أدعوني استجب لکم) [4] .
مرا بخوانيد تا (دعاي) شما را اجابت کنم.
و در مورد دوم ميفرمايد:
(لئن شکرتم لأزيدنکم) [5] .
اگر شاکر و سپاسگزار خدا باشيد، قطعا بر نعمت شما ميافزايم.
و در مورد سوم ميفرمايد:
(و من يتوکل علي الله فهو حسبه) [6] .
و هر کس بر خدا توکل کند، پس خدا او را کافي است و امرش را کفايت ميکند [7] .
به اين ترتيب، ميبينيم امامان ما در وعظ و ارشاد مردم از آيات قرآن بهره ميگرفتند، و گاه - مثل حديث فوق - آيات قرآن را ذکر ميکردند، که گفتارشان با کلام خدا آميخته باشد و در نتيجه بهتر اثر کند.
[ صفحه 73]
|