اين که در روايات تأکيد شده شيعيان ما کم‏تر در ميان اجتماع و ساير مردم زندگي مي‏کنند، نسبت به اشخاص فرق مي‏کند. مثلا علي بن يقطين، که يکي از بزرگان شيعه و از اصحاب [ صفحه 144] خاص امام موسي کاظم عليه‏السلام بود، به دستور حضرت، عهده‏دار وزارت هارون الرشيد گرديد؛ زيرا علاوه بر اين که ايمان خودش را حفظ مي‏کرد، مي‏توانست به شيعيان هم خدمت کند. کساني که از چنين قدرتي برخوردارند که معاشرت با ديگران، در عقايد، عبادات و اخلاقشان اثر سوء نمي‏گذارد، بايد در اجتماعات فاسد حضور داشته باشند تا ديگران را هدايت کنند. هيچ گاه وظيفه‏ي هدايت ديگران از دوش ما برداشته نمي‏شود. از سوي ديگر، کساني که مراتب ايمانشان ضعيف است، اگر در ميان اجتماعي فاسد قرار گرفتند که بيم ذوب شدن در آن جمعيت و يا از دست دادن هويتشان مي‏رود، بايد هر چه زودتر از آن اجتماع جدا شوند. هم چنين افرادي که معرفتشان کم است و پشتوانه علمي آن چنان قويي براي عقايدشان ندارند، نبايد با هر کس و در هر زمينه‏اي بحث کنند. اگر يک گروه از مسلمانان در جامعه‏اي که اکثريت آنان فاسد و يا کافرند قرار گرفتند، بايد هويت خودشان را حفظ و رابطه با يکديگر را زياد کنند. امروزه ما شاهد هستيم که در بسياري از کشورهاي غير مسلمان، جمعيت‏هايي از مسلمانان به خصوص شيعيان ارتباط خودشان را با يکديگر حفظ کرده‏اند، احکام ديني‏شان را رعايت مي‏کنند و به غير از خودشان با ديگران معاشرت ندارند، مگر در امور بازار، آن هم در حدي که به مسايل ديني و عملي آنان لطمه‏اي وارد نيايد. من خودم در کشور کنيا، جوان مسلمان شيعه‏اي را ديدم که روزه‏ي ماه رجب و شعبانش ترک نمي‏شد. گروه اندکي از شيعيان در يک کشور مسيحي آن هم در قلب افريقا، آن چنان خودشان را حفظ کرده‏اند که حتي مستحباتشان را هم ترک نمي‏کنند. چرا؟ به دليل اين که در آن جامعه ذوب نشده‏اند. از سوي ديگر، برخي از شيعيان ايراني که در کشورهاي مسلمان ديگر زندگي مي‏کنند، آن چنان تحت تأثير فرهنگ آن جوامع قرار گرفته و در آن ذوب شده‏اند که وقتي انسان آنان را مي‏بيند حتي در مسلمان بودنشان نيز شک مي‏کند. آنان هويت خودشان را از دست داده‏اند و فقط اسم شيعه را يدک مي‏کشند. از تشيع نيز فقط امام حسين عليه‏السلام را مي‏شناسند و بس! امام صادق عليه‏السلام چنين روزي را مي‏ديدند که به شيعيان سفارش مي‏فرمودند هويت شيعي‏شان را حفظ کنند. مخصوصا کساني که از نظر عقايد و افکار ضعيف هستند بيش‏تر بايد مواظب خودشان باشند تا خداي ناکرده معاشرت و مجاورت با ديگران، موجب از دست رفتن دين و مذهبشان نگردد. [ صفحه 145]