امام صادق عليهالسلام در ادامه با اشاره به جنبهي سلبي قضيه، به تبيين يک سنت الهي ميپردازند. ميفرمايند بسياري از اقوام گذشته که مستوجب عذاب الهي شدند، مادامي که حقوق فقرايشان را رعايت ميکردند، از عذاب خداوند در امان بودند، اما زماني که از پرداخت حقوق مستمندان و فقرا غفلت ميورزيدند و اين گناه را مرتکب ميشدند، عذاب الهي برايشان مسجل ميشد. نمونهي بسيار مشهور در اين زمينه، تأخير چند سالهي عذاب فرعون و فرعونيان از جانب خداوند متعال ميباشد. مادامي که عدهي زيادي از مردم فقير و تهيدست سر سفرهي فرعون غذا ميخوردند و سير ميشدند، خداوند عذابش را بر آن قوم نازل نکرد.
[ صفحه 132]
بنابراين بياعتنايي به حقوق برادران ايماني، عذاب الهي را به دنبال خواهد داشت؛ خواه در اين دنيا باشد و خواه در آخرت. عذابهاي اجتماعي مخصوص جامعهاي است که افرادش حقوق محرومان و مستضعفان را رعايت نميکنند. چه بسا يکي از دلايل وقوع سيلها، زلزلهها و گرفتاريهاي عجيب و غريب اين باشد که مردم آن جوامع به افراد فقير و تهيدست بهايي نميدهند و توانمندانشان به فکر افزايش هر چه بيشتر قدرت و ثروت خود هستند، هرچند اين کار به بهاي محرومتر شدن محرومان جامعه باشد. توجه به اين نکات ميتواند پاسخ بسياري از سؤالات را براي ما روشن نمايد؛ سؤالاتي از اين قبيل که: چرا خداوند افرادي را که مستحق عقاب بودند، عذاب نکرد و يا چرا بعضي انسانها خيلي زود مستوجب عذاب الهي شدند؟
|