کمال انسانيت اين است که بندگي خدا در تمام ابعاد وجود انسان ظهور پيدا کند. يکي از ابعاد وجودي انسان خوف است و کمال عبوديت اقتضا ميکند که به عنوان عبادت در وجود انسان ظهور پيدا کند. از اين رو اين خوف حتي در معصومان عليهمالسلام و کساني که اصلا گناهي مرتکب نشدهاند نيز وجود دارد. آنها با اين که ميدانند مورد آمرزش خدا قرار ميگيرند، اما به دليل توجهي که به صفت قهاريت خداوند دارند، در حالاتي قهر خدا را ميبينند و خودشان را فراموش ميکنند. رجاي آنها نيز در اثر توجه به صفات جماليه خداوند است. البته در اين مرتبه نيز ممکن است در وجود بعضي افراد خوف بيش از رجا ظهور پيدا کند و يا برعکس. کاملترين افراد کساني هستند که در وجودشان هر دو عامل خوف و رجا در حد تعادل وجود داشته باشد.
در اين مورد داستاني را از گفت و گوي حضرت يحيي عليهالسلام و حضرت عيسي عليهالسلام، که هر دو پيامبر و تقريبا هم سن و هم زمان يکديگر بودهاند، به اين مضمون نقل ميکنند که روزي حضرت يحيي عليهالسلام خطاب به حضرت عيسي عليهالسلام عرض کرد: آيا از عذاب الهي نميترسيد که اين گونه آرام هستيد؟ حضرت عيسي عليهالسلام نيز در مقابل فرمود: آيا شما به رحمت خداوند اميدوار نيستيد که اين قدر گريه ميکنيد؟ حضرت يحيي عليهالسلام از خوف خدا بسيار گريه ميکرد به گونهاي که در اثر سوزش اشک چشمهايش، صورتش زخم شده بود و گوشتهاي صورتش ظاهر شده بود. آن حضرت آن قدر رقيق القلب بود که اگر پدرش حضرت زکريا عليهالسلام قصد موعظه در مسجد را داشت و ميخواست از عذاب الهي در آخرت سخن بگويد، مواظب بود که حضرت يحيي عليهالسلام حضور نداشته باشد؛ زيرا اگر اين سخنان را ميشنيد، آن چنان برآشفته ميشد که ديگر نميتوانست تحمل کند. حضرت يحيي عليهالسلام از بکائين عالم است که آثار خوف و صفات جلاليه خداوند در او بيشتر ظهور پيدا کرده بود. در مقابل، رجا و رحمت خداوند؛ يعني صفات جماليه، بيشتر در وجود حضرت عيسي عليهالسلام تجلي يافته بود. اگر اين نقل صحيح باشد، چنين برميآيد که اگر چه حضرت عيسي عليهالسلام و حضرت يحيي عليهالسلام هر دو از پيامبران الهي بودهاند، اما صفات جلال و جمال الهي به يک اندازه در آنها ظهور پيدا نکرده بود. در حالي که پيامبر ما حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم و نيز ائمهي معصومين عليهمالسلام افضل از حضرت
[ صفحه 100]
عيسي عليهالسلام و حضرت يحيي عليهالسلام هستند؛ زيرا اين صفات هر دو به يک اندازه در آنها متجلي شده است. البته اگر بعضا در رواياتي مشاهده ميکنيم که آثار خوف و ترس از عذاب جهنم در نزد تعدادي از حضرات معصومين عليهمالسلام بيشتر وجود دارد، به دليل توجه به صفات جلاليه خداوند و نيز حالات خاص آنان است. متقابلا وقتي هم که حالت انبساط پيدا ميکنند، فقط صفات جماليه خداوند را مينگرند. ساير اولياي خداوند هم ممکن است به همين ترتيب بعضا توجه بيشتري به صفات جلاليه خدا داشته باشند و يا به صفات جماليه خداوند، اما کاملترين آنها کساني هستند که توجهشان به صفات جمال و جلال يکسان باشد.
[ صفحه 101]
|