بيان مصيبت، گريه کردن با آواز، آواز ماتم، شيون و زاري، مويهگري، زاري بر مرده، شعري که در ماتم و سوگواري با صوت حزين و ناله و زاري خوانند، اعم از سوگواري براي کسي که تازه مرده، يا براي امامان شيعه. [1] ترکيبات ديگر آن عبارت است از: نوحه آراستن، نوحه ساختن، نوحه سرودن، نوحه خواني.نوحهگري بر مرده، رسم جاهليت بوده است و کاري مکروه است، [2] مگر براي معصومين «ع» که نوحه و گريه بر آنان از شعائرمهم و از عوامل نشر فضيلتها و احياي ياد اسوههاي کمال است و خود امامان بر سيد الشهدا «ع» ميگريستند و امر به نوحهخواني ميکردند.بر جعفر طيار و حمزه سيد الشهدا نوحهخواني شد.آنچه که از کراهت نوحه و ناپسند بودن شغل نوحهگري و زشت بودن اجرت نوحهگر در روايات ياد شده، ناظر به نوحهگريهاي جاهلي است که آميخته به باطل و گاهي حرام بود. [3] .
در فرهنگ عزاداري براي امام حسين، نوحه به نوعي خاص از شعر مرثيه ميگويند که در مجالس به صورت جمعي اجرا ميشود. «اشعار نوحه را براي سينه زدن ميساختند، يکي نوحه ميخواند و ديگران به نوا و آهنگ و وزن اشعار نوحهخوان سينه ميزدند.ولي اشعار مرثيه را با آهنگ در مجالس سوگواري براي به گريه افکندن و اظهار تاسف شنوندگان بر قتل شهداي کربلا ميخواندند و عنوان روضه نداشت.»، [4] «... از معروفترين شعراي عصر قاجار که مرثيه و نوحه ساختهاند، ميتوان يغماي جندقي و وصال شيرازي را نام برد». [5] اين شيوه در بين عربها هم متداول است و سبک مرثيه سرايي و نوحهخواني بر سالار شهيدان مخصوص است.با توجه به گستردگي اين مراسم و رواج آن در طول سال، حتي در سوگ امامان ديگر، ضرورت دارد که سرودههاي ناب و نوحههاي صحيح و دور از تحريفها و دروغها پديد آيد و فرهنگ عاشورا در قالب نوحه نيز ترويج گردد و نوحه خوانان نيز، بيش از هدف قرار دادن گريه، نشر فضيلتهاي اهل بيت را هدف قرار دهند. [6] .
|