چهل، چهلم.در فرهنگ اسلامي و در معارف عرفاني، عدد چهل (اربعين) جايگاه‏ خاصي دارد. چله نشيني براي رفع حاجت‏يا رسيدن به مقامات سلوک و عرفان معروف ‏است.حفظ کردن چهل حديث، اخلاص چهل صباح، کمال عقل در چهل سالگي، دعابراي چهل مؤمن، چهل شب چهارشنبه و... بسياري از اين نمونه‏ها و موارد. [1] . در فرهنگ عاشورا، اربعين به چهلمين روز شهادت حسين بن علي‏ «ع‏» گفته مي‏شود که مصادف با روز بيستم ماه صفر است.از سنتهاي مردمي، گراميداشت چهلم مردگان‏است که، به ياد عزيز فوت شده خويش، خيرات و صدقات مي‏دهند و مجلس ياد بود بپامي‏کنند.در روز بيستم صفر نيز، شيعيان، عظيمترين مراسم سوگواري را در کشورها و شهرهاي مختلف به ياد عاشوراي حسيني بر پا مي‏کنند و همراه با دسته‏هاي سينه زني و عزاداري به تعظيم شعائر ديني مي‏پردازند.در شهر کربلا، اربعين حسيني عظمت و شکوه‏ خاصي دارد و دسته‏هاي عزادار، مراسمي پرشور بر پا مي‏کنند. در نخستين اربعين شهادت امام حسين‏ «ع‏»، جابر بن عبدالله انصاري و عطيه عوفي‏ موفق به زيارت تربت و قبر سيد الشهدا شدند.بنا به برخي نقلها، در همان اربعين، کاروان‏ اسراي اهل بيت‏ «ع‏» در باز گشت از شام و سر راه مدينه، از کربلا گذشتند و با جابر ديدارکردند.البته برخي از مورخان هم آن را نفي کرده و نپذيرفته‏اند.از جمله مرحوم محدث ‏قمي در «منتهي الآمال‏» دلايلي ذکر مي‏کند که ديدار اهل بيت از کربلا در اربعين اول نبوده‏است. [2] بعضي از علما نيز در اين باره تحقيق مبسوط و مستقلي انجام داده‏اند که منتشرشده است. [3] به هر حال، تکريم اين روز و احياي خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شور عاشورايي در زمانهاي بعد بوده است.در تاريخ انقلاب اسلامي ايران نيز، سنت احياي‏ اربعين تاثير مهمي در شور گستري در شهرها داشت و در چهلم شهداي حادثه قم (درتاريخ 19 دي 1356 ش) مردم مسلمان تبريز قيام کردند و شهيد دادند.در اربعين شهداي‏ تبريز، شهرهاي ديگر مجلس يادبود گرفته، تظاهرات کردند و همين گونه اربعينها به هم ‏وصل شد و سراسر ايران به نهضت پيوست، تا آنکه انقلاب اسلامي در 22 بهمن سال‏1357 ش به پيروزي رسيد.اين به برکت الهام گيري از فرهنگ شهادت و ايثار خون بود که ‏ملت قهرمان ايران، از عاشورا گرفته بود. «اربعين‏»، تداوم‏ «عاشورا» بود و «ذکر»، رسالت ‏بازماندگان پس از «خون‏» و «شهادت‏». به ياد کربلا دلها غمين است دلا خون گريه کن چون اربعين است پيام خون، خطاب آتشين است بقاء دين، رهين اربعين است که تاريخ پر از خون و شهادت سراسر اربعين در اربعين است بسوز اي دل که امروز اربعين است عزاي پور ختم المرسلين است مرام شيعه در خون ريشه دارد نگهباني ز خط خون چنين است