برخي از کلمات سيد الشهدا «ع» چه در فاصله مدينه تا کربلا و چه در روز عاشورا، داراي پيامهاي مؤثر و ديدگاههاي الهامبخش براي جهاد و کرامت است.اين سخنان يا در ضمن خطبهها آمده است، يا رجزها و اشعار آن حضرت، و حالت شعاري به خود گرفته است.ميتوان هدف حسيني و انديشهها و روحيههاي عاشورايي را از آنها دريافت و آن فرازهاي فروزان را شعارهاي نهضت عاشورا دانست.برخي از اين شعارها چنين است:
1- «علي الاسلام السلام، اذ بليت الامة براع مثل يزيد» [1] (اين را در پاسخ مروان درمدينه فرمود، که از آن حضرت ميخواست تا با يزيد بيعت کند تا بر مصيبت سلطه يزيد بر حکومت اشاره کند).
2- «و الله لو لم يکن ملجا و لا ماوي لما بايعت يزيد بن معاوية» [2] (در پاسخ برادرش محمد حنفيه فرمود و به قاطعيت در استمرار راه و هدف اشاره داشت).
3- «اني لا اري الموت الا سعادة و الحياة مع الظالمين الا برما» [3] (خطاب به يارانش در کربلا و ارزشگذاري به شهادت).
4- «الناس عبيد الدنيا و الدين لعق علي السنتهم يحوطونه مادرت معايشهم فاذا محصوابالبلاء قل الديانون» [4] (در مسير رفتن به کربلا در منزلگاه ذي حسم و اشاره به مفهوم آزمون و تصفيه شدن مردم در مواجهه با سختيهاي راه).
5- «الا ترون ان الحق لا يعمل به و ان الباطل لا يتناهي عنه؟ فليرغب المؤمن في لقاء ربهمحقا...» [5] (در کربلا خطاب به اصحاب خويش فرمود و آنان را بر شهادت طلبي ترغيب کرد).
6- «خط الموت علي ولد آدم مخط القلادة علي جيد الفتاة» [6] (از سخنراني امامحسين «ع» در مکه پيش از خروج به سوي کوفه، در ميان جمعي از خانواده، ياران و شيعيان خويش که به زيبايي شهادت براي جوانمردان اشاره داشت).
7- «من راي سلطانا جائرا مستحلا لحرام الله، ناکثا عهده مخالفا لسنة رسول الله يعمل في عباد الله بالاثم و العدوان فلم يغير عليه بفعل و لا قول کان حقا علي الله ان يدخله مدخله» [7] (در منزلگاه بيضه، در مسير کوفه، خطاب به سپاه حر و استناد حرکت انقلابي و اصلاحگرانه خود به سخن رسول خدا صلي الله عليه و آله).
8- «ما الامام، الا العامل بالکتاب و الآخذ بالقسط و الدائن بالحق و الحابس نفسه علي ذاتالله» [8] (امام اين صفات امام راستين را در پاسخ به دعوتنامههاي کوفيان نوشت وتوسط مسلم بن عقيل به کوفه فرستاد).
9- «سامضي و ما بالموت عار علي الفتي اذا ما نوي حقا و جاهد مسلما» [9] (شعر ازديگري است، اما امام حسين «ع» آن را در پاسخ به تهديدهاي حر، در مسير کوفه خواند و بي باکي خود را از رويارويي با شهادت نشان داد).
10- «رضي الله رضانا اهل البيت، نصبر علي بلائه و يوفينا اجر الصابرين» [10] (در خطبهاي که هنگام خروج از مکه ايراد نمود، خطاب به اصحاب و ياران فرمود و مفهوم صبر و رضا را طرح کرد).
11- «من کان باذلا فينا مهجته و موطنا علي لقاء الله نفسه فليرح معنا» [11] (در آستانهخروج از مکه به سوي کوفه فرمود و راه خونين و آميخته به شهادت را ترسيم فرمود).
12- «انما خرجت لطلب الاصلاح في امة جدي» [12] (در وصيت نامه سيد الشهدا «ع» به برادرش محمد حنفيه آمده است که قبل از خروج به سوي مدينه نوشت و انگيزه و هدف قيام را ترسيم نمود).
13- «لا اعطيکم بيدي اعطاء الذليل و لا اقر اقرار العبيد [لا افر فرار العبيد]» [13] (در سخنراني صبح عاشورا، خطاب به نيروهاي دشمن فرمود، که خواستار تسليم شدن آن حضرت بودند و او به شدت آن را رد کرد و نوعي بردگي و ذلت دانست).
14- «هيهات منا الذلة، يابي الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون...» [14] (در خطاب به سپاهدشمن فرمود، پس از آنکه خود را سر دوراهي ذلت و شهادت مخير ديد).
15- «فهل هو الا الموت؟فمرحبا به» [15] (در پاسخ عمر سعد، که نامهاي به آن حضرت فرستاد و خواستار تسليم شدن بود و استقبال از شهادت را نشان مي داد).
16- «صبرا بني الکرام، فما الموت الا قنطرة تعبربکم عن البؤس و الضراء الي الجنان الواسعة و النعيم الدائمة» [16] (خطاب به ياران فداکار خويش در صبح عاشورا، پس از آنکه تعدادي از اصحابش شهيد شدند و دعوت آنان به مقاومت در راه رسيدن به بهشت).
17- »
الموت خير من رکوب العار
و العار اولي من دخول النار [17]
(که روز عاشورا هنگام پيکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسي ميخواند و شهادت را بر ننگ تسليم و ننگ را بر آتش دوزخ، ترجيح ميداد).
18- «موت في عز خير من حياة في ذل» [18] (که مرگ سرخ، به از زندگي ننگين است).
19- «ان لم يکن لکم دين و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا في دنياکم» [19] (در آخرين لحظات پيش از شهادت، وقتي شنيد سپاه کوفه به طرف خيمههاي حرم او حمله کردهاند، خطاب به پيروان ابو سفيان چنان فرمود و آنان را به آزاد زيستن و مردانگي و غيرت فراخواند).
20- «هل من ناصر ينصر ذريته الاطهار؟» [20] «هل من ذاب يذب عن حرم رسول الله؟» [21] (وقتي سيد الشهدا «ع» اين نصرت خواهي و استغاثه را بر زبان آورد که همه ياران و بستگانش شهيد شده بودند. در واقع ياري طلبيدن از همگان در طول تاريخ است، براي ياري حق و حمايت از مظلوم).
از مجموعه اين جملات نوراني و حماسي که شعارهاي حسين «ع» در نهضتش به شمار ميآيد، تاکيد آن امام، بر مفاهيم و ارزشهاي زير به دست ميآيد: نابودي اسلام در شرايط سلطه يزيدي، حرمت بيعت با کسي چون يزيد، شرافت مرگ سرخ بر زندگي ذلت بار، اندک بودن انسانهاي راستين در صحنه امتحان، لزوم شهادت طلبي در عصر حاکميت باطل، زينت بودن شهادت براي انسان، تکليف مبارزه با سلطه جور و طغيان، اوصاف پيشواي حق، تسليم و رضا در برابر خواسته خداوند، همراهي شهادت طلبان در مبارزات حقجويانه، حرمت ذلت پذيري براي آزادگان و فرزانگان مؤمن، پل بودن مرگبراي عبور به بهشت برين، آزادگي و جوانمردي، ياري خواهي از همه و هميشه در راه احقاق حق و...
بقا و جاودانگي عاشورا، در سايه همين تعليمات و آرمانهاست که در کلام آن حضرت جلوهگر است و نهضتهاي ضد ستم و ضد استبداد، همواره از اين پيامها و درونمايهها الهام گرفتهاند.
درس آزادي به دنيا داد رفتار حسين
بذر همت در جهان افشاند، افکار حسين
«گر نداري دين به عالم، لااقل آزاده باش»
اين کلام نغز ميباشد ز گفتار حسين
«مرگ با عزت زعيش در مذلت بهتر است»
نغمهاي ميباشد از لعل دربار حسين [22] .
|