شعرهاي حماسي که جنگاوران در ميدانهاي نبرد مي‏خوانند. «رجز، نام يکي از بحور شعري عربي است که نوعي تحرک و رواني در آن است.در گذشته و دوران جاهليت، از اين وزن شعر، بيشتر در اشعاري که جنبه مبارزه، دشنام يا تفاخر داشته استفاده مي‏شده ‏است.به کارگيري اين وزن و آهنگ در شعرهاي حماسي که مبارزان در ميدانهاي جنگ‏ مي‏خواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گويند.معمولا رجز، ابياتي کوتاه داشته و بصورت ارتجالي در ميدان سروده مي‏شده است.از اين رو گاهي هم خطاهاي دستوري و ادبي دارد.» [1] بيشتر افراد، هنگام رجز خواندن در ميدان مبارزه، اشعار شعراي عرب را که باحال و وضع آنان مطابق بود مي‏خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، في البديهه‏ در وصف و معرفي خويش شعر مي‏سرود و نام خود و پدر و قبيله و سوابق دليري‏هاي ‏خود و قبيله‏اش را در آن بيان مي‏کرد.رجز، هم براي تقويت نيرو و روحيه خود بود، هم‏ براي ترساندن رقيب. «رجز، سرود نظامي رايج در آن دوره‏ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ، آن را مي‏خواندند و به شجاعت و قهرمانيهاي خويش مي‏باليدند و دشمنانشان را به‏ کشتن و تار و مار کردن تهديد مي‏کردند.رجز در آن ميدانهاي نبرد، مانند يک سلاح پيکارمؤثر بود و رزم آوران همانگونه که بر شمشيرها و تيرها و نيزه‏ها اعتماد مي‏کردند، بر رجزهاي خود نيز تکيه مي‏کردند.» [2] . در کربلا نيز، حسين بن علي‏ «ع‏» و فرزندان و برادران و يارانش در ميدانهاي نبرد، رجز مي‏خواندند.رجزهايي که اصحاب امام روز عاشورا مي‏خواندند، نمايانگر عقيده و هدفي ‏که در راه آن از شهادت استقبال مي‏کردند و انگيزه جهادشان بود، که در چه راهي و براي ‏چه هدفي است و نشان دهنده يقين، ثبات قدم، آگاهي و بصيرتشان بود.مثلا حضرت ‏اباالفضل، گفته است: و الله ان قطعتموا يميني اني احامي ابدا عن ديني که گوياي حمايت از آيين است.قاسم بن حسن‏ «ع‏» رجز مي‏خواند که: «ان تنکروني‏ فانا ابن الحسن...» عمرو بن جناده رجز مي‏خواند: اميري حسين و نعم الامير سرور فؤاد البشير النذير... علي اکبر «ع‏» مي‏خواند: انا علي بن الحسين بن علي نحن و بيت الله اولي بالنبي تالله لا يحکم فينا ابن الدعي اضرب بالسيف احامي عن ابي ضرب غلام هاشمي عربي يا خود ابا عبدالله الحسين‏ «ع‏» رجزهاي متعددي دارد، از جمله: القتل اولي من رکوب العار و العار اولي من دخول النار يا اين رجز که: انا الحسين بن علي اليت ان لا انثني احمي عيالات ابي امضي علي دين النبي که همه و همه، سرشار از روحيه بالا و انگيزه‏هاي والا و دليري و ثبات و پايداري ‏شجاعانه است. [3] .

[1] دائرة المعارف الاسلاميه، ج 10، ص 50 به بعد (نقل به تلخيص). [2] حياة الامام الحسين، ج 3، ص 155. [3] رجزهاي امام و فرزندان و اصحاب، در کتابهاي تاريخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک: بحار الانوار، ج 45، ص 13 به بعد، مناقب، ج 4، ص 100 به بعد.در همين مجموعه نيز، رجزهاي برخي از شهداي کربلا، ذيل ‏معرفي خودشان آورده شده است.درباره رجز، بحثي در «الاغاني‏» ابو الفرج اصفهاني است، ج 18، ص 164).