شعرهاي حماسي که جنگاوران در ميدانهاي نبرد ميخوانند. «رجز، نام يکي از بحور شعري عربي است که نوعي تحرک و رواني در آن است.در گذشته و دوران جاهليت، از اين وزن شعر، بيشتر در اشعاري که جنبه مبارزه، دشنام يا تفاخر داشته استفاده ميشده است.به کارگيري اين وزن و آهنگ در شعرهاي حماسي که مبارزان در ميدانهاي جنگ ميخواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گويند.معمولا رجز، ابياتي کوتاه داشته و بصورت ارتجالي در ميدان سروده ميشده است.از اين رو گاهي هم خطاهاي دستوري و ادبي دارد.» [1] بيشتر افراد، هنگام رجز خواندن در ميدان مبارزه، اشعار شعراي عرب را که باحال و وضع آنان مطابق بود ميخواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، في البديهه در وصف و معرفي خويش شعر ميسرود و نام خود و پدر و قبيله و سوابق دليريهاي خود و قبيلهاش را در آن بيان ميکرد.رجز، هم براي تقويت نيرو و روحيه خود بود، هم براي ترساندن رقيب. «رجز، سرود نظامي رايج در آن دورهها بود که جنگاوران در اثناء جنگ، آن را ميخواندند و به شجاعت و قهرمانيهاي خويش ميباليدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهديد ميکردند.رجز در آن ميدانهاي نبرد، مانند يک سلاح پيکارمؤثر بود و رزم آوران همانگونه که بر شمشيرها و تيرها و نيزهها اعتماد ميکردند، بر رجزهاي خود نيز تکيه ميکردند.» [2] .
در کربلا نيز، حسين بن علي «ع» و فرزندان و برادران و يارانش در ميدانهاي نبرد، رجز ميخواندند.رجزهايي که اصحاب امام روز عاشورا ميخواندند، نمايانگر عقيده و هدفي که در راه آن از شهادت استقبال ميکردند و انگيزه جهادشان بود، که در چه راهي و براي چه هدفي است و نشان دهنده يقين، ثبات قدم، آگاهي و بصيرتشان بود.مثلا حضرت اباالفضل، گفته است:
و الله ان قطعتموا يميني
اني احامي ابدا عن ديني
که گوياي حمايت از آيين است.قاسم بن حسن «ع» رجز ميخواند که: «ان تنکروني فانا ابن الحسن...» عمرو بن جناده رجز ميخواند:
اميري حسين و نعم الامير
سرور فؤاد البشير النذير...
علي اکبر «ع» ميخواند:
انا علي بن الحسين بن علي
نحن و بيت الله اولي بالنبي
تالله لا يحکم فينا ابن الدعي
اضرب بالسيف احامي عن ابي
ضرب غلام هاشمي عربي
يا خود ابا عبدالله الحسين «ع» رجزهاي متعددي دارد، از جمله:
القتل اولي من رکوب العار
و العار اولي من دخول النار
يا اين رجز که:
انا الحسين بن علي
اليت ان لا انثني
احمي عيالات ابي
امضي علي دين النبي
که همه و همه، سرشار از روحيه بالا و انگيزههاي والا و دليري و ثبات و پايداري شجاعانه است. [3] .
|