محلي که براي عزاداري سيد الشهدا عليه السلام، بويژه در ايام عاشورا ساخته و برپامي‏شود. اين گونه اماکن، علاوه بر آنکه حرمت و قداست ‏خاص خود را دارد، احکام ‏مخصوص مساجد را ندارد، بنابر اين محدوديت‏حضور در آن مثل مسجد نيست. «تکيه، يا تکيه‏گاه، بعد از مسجد در حقيقت پايگاه معنوي مسلمانان خصوصا شيعيان به حساب‏ مي‏آيد.جايي که مردم با تعزيه‏خواني و سوگواري سالار شهيدان و ياران با وفايش به او متوسل و متکي مي‏شوند... تکيه با تعزيه و عزاداري عجين گشته و اين دو را هرگز نتوان از يکديگر جدا کرد.به نظر مي‏رسد تعزيه پس از حادثه کربلا براي نشان دادن وقايع خونبار عاشورا به سبک سوزناک ابداع شده باشد و با تقليد از نمايشهاي قديمي که تا عهد پيشداديان مي‏رسد، ارتباط پيدا مي‏کند.» [1] . در نقل فوق، روي تکيه‏گاه بودن تکيه براي عزاداران حسيني تکيه شده است.اين‏ دقت را ديگران نيز داشته‏اند و در پيشينه تاريخي آن به اين جنبه عنايت کرده‏اند.از جمله‏ به اين نقل توجه کنيد: «جايي که مامن و پناهگاه و تکيه‏گاه فقيران و مسافران بوده و رايگان در آنجا اقامت موقت داشته‏اند.محافظان و نگهبانان آن (تکيه‏داران) از جوانمردان ‏بودند و آداب و رسومي خاص داشتند که در «فتوت‏نامه‏» ها آمده است.جز اين مفهوم، تکايا محلي براي اجراي تعزيه براي سالار شهيدان بوده که در وسط تکيه، روي سکويي‏ برآمده از زمين، تعزيه‏خوانان موجب تحريک احساسات جماعت عزادار مي‏شدند. رفته رفته تکيه به محلي براي عزاداري تبديل شد.از زمان ناصر الدين شاه به بعد، تکيه‏هاي بطور رسمي محل اجراي نمايشهاي مذهبي شد... در بيشتر تکيه‏ها-به اقتضاي‏فصل-چادرهايي بزرگ بر مي‏افراشتند که در واقع سقف اين گونه تکيه‏ها به شمار مي‏رفت.پارچه‏هايي سياه که اشعاري در سوگ خاندان امام حسين‏ «ع‏» بر آن نقش بسته‏ است و علامت و شکل مخصوص تکيه نيز در جايي از آن قرار مي‏گرفت.هر تکيه، علامتي ويژه و علمي ممتاز از بقيه تکيه‏ها براي خود داشت.بيشتر تکيه‏ها بر گذرگاهها و راههاي رفت و آمد مردم ساخته مي‏شدند و دو مدخل داشتند که قافله‏ها و شبيه‏گردانان و دسته‏هاي عزاداري از آن عبور مي‏کردند... در هر تکيه به يادبود تشنگي شهيدان کربلا سقاخانه‏اي بنا مي‏شد.بعدها در کنار تکيه‏ها، محلهايي به نام حسينيه و زينبيه بنا شد و يا تکايا به نام‏ «حسينيه‏» تغيير نام يافتند.» [2] گاهي به همت اهل يک شهر، در شهرهاي زيارتي از قبيل‏ «مشهد»، «کربلا»، «نجف‏»، و... حسينيه‏هايي ساخته مي‏شود که اغلب مورد استفاده‏ زوار آن شهر قرار مي‏گيرد. به نظر برخي، پديد آمدن‏ «تکيه‏»، در مقابل مراکز ديني وابسته به خلافتهاي غير شيعي‏ بوده تا پايگاهي براي هواداران نهضت‏ حسيني و دور از سلطه حکام باشد: «تکيه و حسينيه، مرکز تشکيلات ضد حکومتي ايجاد مي‏کرد... شيعه، تکيه و حسينيه مي‏سازد تا به جنگجويانش پناهگاهي ببخشد... به خمس و حسينيه رو مي‏کند، تا به مبارزه همه ‏جانبه‏اش از علي‏ «ع‏» تاکنون امکان و قدرت بخشد.چنين است که ساختن‏ «حسينيه‏»، ضربه‏اي است بر پيکر حکومت...» [3] .