علم و بيرقي که به رنگهاي مختلف، بويژه رنگ سياه، نشان گروه و هيئت‏ خاصي ‏است.پرچم در گذشته اغلب در ميدانهاي جنگ و لشکرها و گروههاي نظامي کاربرد داشته است، سپس هر جمعيتي به عنوان نشان خاص خود، علمي مخصوص مي‏افراشتند. در عزاداري ابا عبدالله‏ «ع‏» نقش پرچم سياه، مهم است.در ايام عزا و عاشورا، بر سر در خانه‏ها، مغازه‏ها و در معابر مي‏زنند تا نشانه ايام سوگواري باشد و تاثير عاطفي خاصي‏ دارد. «... با نيم متر چوب و نيم متر پارچه سياه، مي‏توان موجي از احساسات بي‏دريغ‏ درباره بزرگسالار شهيدان مشاهده کرد که در هيچ جا نمونه‏اي از آن ديده نمي‏شود، درحالي که براي تشکيل اجتماع حتي کوچکي بايد متحمل زحمات زيادي گرديد». [1] شکلهاي خاص علمات و کتل در دسته‏هاي عزاداري، تحول يافته همان پرچم است که ‏سنتهاي خاصي را همراه دارد.