ديگر از احاديث وصيت، حديث سلمان فارسي است، که از آن حضرت سؤال کرد وصي شما کيست؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «اي سلمان ميداني وصي موسي که بوده است؟ عرض ميکند: بلي اي رسول خدا وصي موسي يوشع بن نون بوده است. حضرت ميفرمايد: اي سلمان بدان که وصي من و وارث من و برادر من و وزير من و بهترين کسي که بعد از من براي شما ميماند و آن کسيکه ديون و عهود مرا ادا ميکند و وعدههاي مرا انجام ميدهد علي بن ابيطالب است».
اين حديث را بسياري از علماء شيعه و سني در کتب خود آوردهاند و بزرگان از علماي عامه بر صحت آن تصديق نموده و گواهي دادهاند. و چون اين حديث به طرق مختلفي بيان شده و از طرفي نيز عبارات آن با يکديگر في الجمله تفاوتي دارد لذا ما عين اين حديث را از کتب معتبره قوم ميآوريم.
علامه بحراني در مناقب صغير خود که موسوم استبه «علي و السنة» از ابوسعيد خدري روايت ميکند که: ان سلمان قال: قلت لرسولالله صلي الله عليه و آله و سلم: لکل نبي وصي فمن وصيک؟ فسکت عني فلما کان بعد رآني فقال: يا سلمان، فاسرعت اليه و قلت: لبيک، فقال: تعلم من وصي موسي؟ قلت: نعم يوشع بن نون، فقال: لم قلت؟ قلت: لانه کان اعلمهم يومئذ، قال: فان وصيي و موضع سري و خير من اخلف بعدي، ينجز موعدي و يقضي ديني، علي بن ابيطالب.
حضرت رسولالله در اين حديث که علت وصي بودن يوشع بن نون را براي
[ صفحه 233]
حضرت موسي از سلمان سئوال ميکنند او در جواب ميگويد: به علت اعلم بودن از جميع امت در آن وقت وصي آن حضرت واقع شد، ميخواهند اين معني را برسانند که البته وصي پيغمبر بايد از همه امت در آن وقت داناتر و به مسائل دين و معارف الهيه و در رموز و اسرار دين داناتر و عالمتر باشد. و لذا ميفرمايد: وصي من و محل سر من و بهترين کسي که من او را به يادگار براي شما ميگذارم، آن کسي که بتواند عهود و وعدههاي مرا وفا کند و ديون مرا ادا بنمايد و از عهده تحمل اين بار گران برآيد اعلم امت من علي بن ابيطالب است.
و نيز در همين کتاب از «مناقب» ابنمردويه از انس روايت کرده است که سلمان ميگويد: قلت لرسولالله صلي الله عليه و آله و سلم: عمن ناخذ بعدک و بمن نثق؟ قال: فسکت عني حتي سالت ذلک عشرا، ثم قال: يا سلمان، ان وصيي و خليفتي و اخي و وزيري و خير من اخلفه بعدي علي بن ابيطالب، يؤدي عني و ينجز موعدي.
و نيز محب الدين طبري در «الرياض النضرة» ج 2 ص 178 بعد از حديث بريدة گويد: عن انس قال: قلنا لسلمان: سل النبي صلي الله عليه و آله و سلم من وصيه؟ فقال سلمان: يا رسولالله، من وصيک؟ قال: يا سلمان من کان وصي موسي؟ قال: يوشع بن نون، قال: فان وصيي و وارثي، يقضي ديني و ينجز موعدي علي بن ابيطالب. و سپس گويد: اين حديث را احمد بن حنبل در کتاب «مناقب» خود تخريج کرده است.
و نيز عين اين حديث را با همين عبارت طبري، سبط ابنجوزي در «تذکره» ص 26 آورده است، و آن را حديث صحيح شمرده است، و جواب اعتراض بعضي را که آن را ضعيف شمردهاند داده است. و حاصل آنکه حديثي را که ضعيف شمردهاند در اسناد او اسماعيل بن زياده است که دار قطني درباره او سخن گفته و علت قدح دار قطني درباره اسماعيل، همان زيادتي است که در ذيل حديث او آمده است و آن زياده اين عبارت است: و هو خير من اترک بعدي.
سپس ميگويد: اما حديثي را که ما ذکر کرديم در آن اين زيادتي نيست و اين حديث را از طريق احمد بن حنبل آورديم و در سلسله روات آن اسماعيل بن زياده نيست و اين حديث غير از آن حديث است.
و لکن محب طبري در کتاب ديگر خود به نام «ذخائر العقبي» در ص 71 آن فقط ذيل حديث سلمان را ذکر کرده استقال: روي انس ان النبي صلي الله عليه و آله و سلم قال:
[ صفحه 234]
وصيي و وارثي يقضي ديني و ينجز موعدي علي بن ابيطالب. سپس گويد: احمد بن حنبل اين حديث را در «مناقب» خود آورده است.
و ابنشهر آشوب نيز در «مناقب» خود ج 1 ص 542 با دو سند اين حديث را ذکر کرده است. اول از طبري روايت نموده با اسناد خود از سلمان قال: قلت لرسولالله: يا رسولالله انه لم يکن نبي الا و له وصي، فمن وصيک؟ قال: وصيي و خليفتي في اهلي و خير من اترک بعدي، مؤدي ديني و منجز عداتي علي بن ابيطالب.
دوم از مطير بن خالد از انس، و قيس ماناه و عبادة بن عبدالله از سلمان که هر دوي آنان يعني انس و سلمان گفتند که پيغمبر فرمود: يا سلمان سالتني من وصيي من امتي، فهل تدري لمن کان اوصي اليه موسي عليهالسلام؟ قلت: الله و رسوله اعلم. قال: اوصي الي يوشع لانه کان اعلم امته، و وصيي و اعلم امتي بعدي علي بن ابيطالب.
و همچنين شيخ سليمان قندوزي در باب پانزدهم از «ينابيع المودة» از «مسند» احمد بن حنبل با اسناد خود از انس بن مالک روايت ميکند که قال: قلنا لسلمان: سل النبي صلي الله عليه و آله و سلم عن وصيه، فقال سلمان: يا رسولالله من وصيک؟ فقال: يا سلمان. من وصي موسي؟ فقال: يوضع بن نون. قال صلي الله عليه و آله و سلم: وصيي و وارثي يقضي ديني و ينجز وعدي علي بن ابيطالب. سپس گويد: که ثعلبي حديث وصيت را نسبت به علي بن ابيطالب از براء بن عازب در تفسير خود ذيل آيه: و انذر عشيرتک الاقربين روايت کرده است.
و ابنالمغازلي اين حديث را با سند خود از ابنعباس و جابر بن عبدالله انصاري و بريده و ابوايوب انصاري روايت نموده است.
و نيز در ص 231 از «ينابيع المودة» ضمن هفتاد منقبتي که براي اميرالمؤمنين نقل نموده عين اين حديث را از احمد بن حنبل از انس آورده است.
|