۞ امام علی (ع) می فرماید:
امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان اسـت بـه او ظلم نمى كند و وی را خوار نمى سازد و غیبت وی را نمى كند و وی را فریب نمى دهد و محروم نمى كند. ‌وسائل الشيعه 8: 597 ‌

  • شناسه : 3479
  • 07 دسامبر 2022 - 23:48
  • 131 بازدید
  • ارسال توسط :
  • نویسنده : تفسیر رضوان
  • منبع : حوزه علمیه اصفهان
تفسیر قرآن ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰ _ جلسه ۱۲
تفسیر قرآن ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰ _ جلسه 12

تفسیر قرآن ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰ _ جلسه ۱۲

سلسله جلسات تفسیر ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰ مسجد امام سجاد علیه السلام  خیابان مقداد (آتش) جلسه دوازدهم حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۱)  الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ (۲) الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۳) مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ (۴) إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ (۵) اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ (۶) صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ […]

سلسله جلسات تفسیر ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰

مسجد امام سجاد علیه السلام  خیابان مقداد (آتش) جلسه دوازدهم

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۱)  الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ (۲) الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۳) مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ (۴) إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ (۵) اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ (۶) صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ (۷)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

به نام خدا که رحمتش بى‏اندازه است‏و مهربانى‏اش همیشگى. (۱) همه ستایش‏ها، ویژه خداست که مالک و مربّى جهانیان است. (۲) رحمتش بى‏اندازه و مهربانى اش همیشگى است. (۳) صاحب و داراى روز پاداش است. (۴)  [پروردگارا!] فقط تو را مى‏پرستیم وتنها از تو یارى مى‏خواهیم. (۵) ما را به راهِ راست هدایت کن. (۶) راه کسانى [چون پیامبران، صدّیقان، شهیدان و صالحان‏] که به آنان نعمتِ [ایمان، عمل شایسته و اخلاق حسنه‏] عطاکردى، هم آنان که نه مورد خشم تواند و نه گمراه‏اند. (۷)

http://bayanbox.ir/view/5122040553263843431/poster4.jpg

سلسله جلسات تفسیر ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۱)  الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ (۲) الرَّحْمنِ الرَّحیمِ (۳) مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ (۴) إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ (۵) اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ (۶) صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّینَ (۷)

مقدمه

در کلمه « نَسْتَعینُ » آنچه که ماده لفظ می باشد بحث «عون» و کمک خواستن از خداوند می باشد لذا عون یعنی کمک و صیغه «استعین» به معنای خواستن  إعانه و کمک است .

اقسام استعانت

بنابراین چیزی که ما از دیگران به عنوان کمک مطالبه میکنیم به دو گونه است : یا دنبال این هستیم که با ما همراهی کند  برای اینکه مثلا پول و خانه ندارد و برای تعمیر ماشین به او کمک بشود  یا اینکه از خداوند کمک میخواهیم که خداوند ابزار مادیات ما را فراهم کند آیا این استعانه منظور است در این آیه ؟ خیر لذا این عون مراد در اینجا نیست .

مراد از عَوْن

مراد از عون در این کلمه کمک کردن خداوند تبارک و تعالی به  بنده است نسبت به دست یافتن به ملکات و مقامات عالیه ای که برای انسان متصور است و الا اگر معنای «نستعین» را این بدانیم که مثلا خدایا پول بده لذا وقتی می گوییم «إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ»۱ یعنی خدایا چه چیزی بده ؟! خداوند این چیز ها را داده است فقط خودمان باید دنبالش برویم .

همّت بلند

لذا خداوند فرموده : «وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ»۲ خودت همت کن و به دنبالش برو ،حرکت کن ، کار و فعالیت انجام بده تا مادیات تو تأمین می شود لذاهر کس حرکت کند مادیاتش تامین است و حتی مازاد بر رزق لازم او هم خداوند عنایت می کند لکن این به حرکت خود شخص است و باید خودش همت کند «همت بلد دار که مردان روزگار از همت بلند به جایی رسیده اند» بزرگان عالم هم همّت و فعالیت داشته اند خون دل خورده اند و به قول معروف سینه به حصیر مالیده اند ،فکر کنیم همینطوری به یک مقامی دست یافته اند یا به مال و مقامی رسیده اند،خیر! بالاخره هر کسی باید توان خودش را اول اعمال کند پس آنچه که ما از خداوند می خواهیم در «إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» انچیزی است که برازنده انسان است .

انحصار و صَلاحیَّت

نکته دوم در آیه «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» بحث انحصارش را قبلا بیان کردیم اما یک نکته اش را نگفتیم وآن نکته این است :علت انحصار این است که غیر خداوند شایسته عبودیت را ندارد و لذا عبودیت به «غیر الله»اصلا معنایی ندارد و بندگی نسبت به غیر خدا ، هر کس که میخواهد باشد اصلا نمی شود چه انسان ها و چه مال و مقام و هر چه که میخواهد باشد پس آنچه که مسلّم است غیر از خدا صالحیت پرستش هم ندارد حتی به سر سوزنی یعنی هیچ قابلیتی ندارند که کسی بخواهد انها را پرستش کند .

شایستگی برای پرستش

لذا اینکه در این آیه انحصار را آورده اند و خداوند این بیان را برای ما فرموده است که بگو: «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» اصلا غیر از این نمی شود یعنی پرستش و بندگی نسبت به غیر خداوند اصلا مصداق ندارد و محال است چرا که هیچ موجودی در این عالم غیر از واجب الوجود قابلیت پرستش و بندگی را نخواهد داشت لذا اصلا بخشی از این انحصاررا اگر دقت کنیم انحصار تکوینی است یعنی تکوینا عبودیت منحصر در ذات احدیت و باری تعالی است ،الله جل جلاله است که فقط می شود او را پرستش کرد بنابر این کُرنش فقط در برابر خداوند معنا دارد آنچه که ما خودمان را تذلل میدهیم و خودمان را ذلیل می کنیم و خودمان را خاشع میکنیم و خضوع داریم و خودمان را در برابر ایشان کوچک می کنیم فقط خداوند است و این خشوع در برابر هیچ چیز دیگری تناسب ندارد چه برسد به اینکه صلاحیت داشته باشد و اینکه ما در برابرش کُرنش کنیم ،خیر.

مذمَّت حیوان پرستی

آن چیزی که در آیات ، روایات ، سیره و عرف آنقدر بحث بُت پرستی ،آدم پرستی و حیوان پرستی مورد مذمت قرار گرفته برای چیست ؟برای این است که صلاحیت ندارند شایستگی کُرنش و تذلّل ندارند که در برابرش کُرنش داشته باشید .

شدّتِ بیانی قرآن کریم

لذا بعضی از مطالب هستند که آنها را قرآن با تندی بیان می کند مثل ایه «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» از بیانی شدت در تفهیم مطلب که برای مخاطبش دارد مثل اینکه خبری را میخواهند اعلام کنند  قبلش ساز و دهل راه می اندازند و به قول معروف تا اینکه همه خوب متوجه بشوند و یا اینکه آژیر خطر اعلام میکنند که علامتی است که هواپیما میخواهد بمب باران کند و بروید به پناه گاه خودتان را حفظ کنید از گزند و خطرات پیش رو اینجا هم خیلی تعبیراتی که در قرآن می باشد و بعضی از مقامات را در آن لحاظ می کنیم مثل همین آیه که انحصار را می آورند ،این انحصار چرا گفته میشود ؟

انحصار پرستش

 لذا کلمه «نا» هم که گفته شد در این آیه یکی از آن موضوعاتی را که می رساند همین است که همه ی موجودات که حالا در تعبیر معقولانه که انسان ها هستند ،همه ی انسانها آنچه که پرستش می کنند فقط قابلیتش را خداوند دارد و هیچ کس قابلیت کُرنش را ندارد چون ما سویٰ الله خودشان فقیر و محتاج هستند نقص دارند لذا موجودی که نقص دارد کرنش دارد ؟موجودی که خودش محتاج است و فقیر به غیر است معنا دارد که ما او را پرستش و بندگی کنیم ؟ خیر،بلکه بندگی برای انسان ها فقط منحصر ذات حضرت ربوبی است زیر او ربّ العالمین است که همه ی انسان ها فقط او را بندگی کنند که یکی از علت های انحصار پرستش خداوند این است که غیر خداوند کسی شایسته پرستش نیست .

گاو پرستی

مثلا آنهایی که در هندوستان گاو می پرستند که بنده نمی دانم چگونه پرستش میکنند ولی اصلا گاو و حیوان چه مقامی دارند ، چه رمز و رموزی در وجودشان  دارند که انسانها در برابرش سجده و کُرنش کنند یا حاجت از آن بخواهند لذا گاوی که هر کس آن را دارد باید برایش غذا و علوفه تهیه کند دائم می خورد خودش محتاج است لکن این باید بشود خدا برای انسان ها ؟! بله اینکه می بینید علوفه میخورد و شیر میدهد این به جهت خلقتی است که خداوند برای این موجود قرار داده است خداوند اینجور خلقش کرده است که از میان چرک و خون شیر گوارا به انسان می دهد لذا اینها همه اش در ربوبیت حضرت حق می باشد .

هدایت خاصه

بنابراین در بحث اینکه چرا منحصر است عبودیت نسبت به ذات باری تعالی حضرت الله جل وأعلی همین است که هیچ موجود دیگری شایسته عبودیت نیست بنابراین کمک خواستن ما هم در این راستا این باشد که در مصالح عمومی و پیش پا افتاده و ساده باشد خیر ، بلکه برای رسیدن به ملکات أعلی است و تعالی پیدا کردن در اینکه انسان بتواند بارور ترین موجودات بشود در برابر درگاه الهی و پرستش و بندگی کند در برابر خداوند تبارک و تعالیٖ لذا از هم اینکه این إعانه و عون را به این معنا اینجا فرض کردیم که معنای واقعی آن همین معناست از همینجا این هدایت ،هدایت خاصه میشود نه هدایت تکوینی و تشریعی .

معنای هدایت و ایصال

من کمک از خداوند میخواهم که مرا برساند به آنجایی که خودش رضایت دارد این عون است آنوقت به آن مقامات خداوند ما را برساند در عون نهاده شده چگونگی آن را هم در هدایت الهی نهاده چون هدایت الهی به «ایصال الی المطلوب» است چون از لحاظ ادبی اگر کلمه ای متعدی شد یا خود به خود متعدی میشود یا به حروف متعدی می شود ،اگر به حروف متعدی شد فرق میکند لذا اگر ما میگوییم مرا راهنمایی کن که به جایی میخواهم بروم در زبان عربی با کلمه «إلی» بیان می شود پس وقتی میگوییم «اهدنا الی صراط المستقیم» یعنی طریق و آدرس را بده و در جهت صراط مستقیم هدایت کن اما وقتی میگوییم «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ»۳ یعنی اینکه ما را برسان به صراط مستقیم و خودت ما را هدایت کن و مراد این است که ما را به مطلوب و آنچه که رضای خداوند است برسان و هدایت کن .

تفاوت صراط و سبیل

کلمه صراط در این آیه تفاوتش با سبیل این است که صراط مستقیم خودش حرکت می کند لذا بنابر تعبیر مخصوص شما جایی میخواهید حرکت کنید برای شما نوار نقّاله قرار داده اند و شما وقتی روی نوار نقّاله قرار گرفتی خودش شما را می‌برد و دیگر لازم به قدم برداشتن نیست یعنی اسباب و علل برای رساندن شما می باشد اما وقتی اسباب و علل موجود است ولی به نحوی که خودت باید استفاده کنی ،پلکان را گذاشته اند باید پله پله بروی و زحمت شما می شود بنابراین ما تعبیر اول را از خداوند میخواهیم ،یعنی ما را برساند به طوری که خودش و ذات  احدیت برا آن می باشد و دست مارا بگیرد و به مبدأ برساند و نیاز نباشد خودمان حرکت کنیم ، قدم بزنیم و زحمت بکشیم وگرنه با کلمه «إلی» بیان میشد و می فرمود «اهدنا الی صراط المستقیم».

ایصال الی المطلوب

 بنابر این ،این نکته در آیه می باشد که بیان کردیم و متناسب همین کلمه در کلمه استعانت بود که عرض کردیم و علت انحصار هم بر هر آنچه که از خداوند خواستیم باز همین است آن کسی که ما را به مطلوب واقعی قابل انسان و صلاحت دارد که انسان را برساند نیست مگر ذات احدیت لذا هیچ کس غیر از خداوند اینگونه نمی تواند ما را برساند همانطوری که قابلیت بندگی ندارند ، قابلیت إعانه هم ندارند چون خودشان محتاج هستند و کسی نمیتواند کمک کند ،کسی که خودش محتاج است و از خود توانی ندارد هیچ موقع  نمی تواند هادی ما بشود بنابر این هادی آن کسی می تواند بشود که همه چیز در حیطه قدرت او باشد لذا «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» هدایت کند خداوند ما را به نحو رساندن آنچه که برای ما شایستگی تام و علی الاطلاق دارد که آن بندگی واقعی خداوند باشد که در آن تعبیر هم فرمود «وَأَنِ اعْبُدُونِی ۚ هَٰذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ»۴ این همان صراط مستقیمی می باشد که ما به دنبال آن هستیم .

نتیجه بحث

«إِیَّاکَ نَعْبُدُ» یک نکته بندگی و شایستگی و قابلیت برای خداوند را دارد و «إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» نیز کمک آن چیزی است که فقط خداوند می تواند عمل کند غیر خداوند نمی تواند و  «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» یعنی خود خداوند ما را به مقصد مورد وجوبش و آنچه که مراد و اراده خداوند می باشد دستمان را بگیرد و برساند لذا دقت بفرمایید در این نکات .

منابع 

۱_سوره مبارکه حمد آیه ۵

۲_سوره مبارکه نجم آیه ۳۹

۳_سوره مبارکه حمد آیه۶

۴_سوره مبارکه یس آیه ۲۵

بازدیدها: 11

برچسب ها

این مطلب بدون برچسب می باشد.

پاسخ دادن

ایمیل شما منتشر نمی شود. فیلدهای ضروری را کامل کنید. *

*

New Page 1