به نام خدا که رحمتش بىاندازه استو مهربانىاش همیشگى. (۱) همه ستایشها، ویژه خداست که مالک و مربّى جهانیان است. (۲) رحمتش بىاندازه و مهربانى اش همیشگى است. (۳) صاحب و داراى روز پاداش است. (۴) [پروردگارا!] فقط تو را مىپرستیم وتنها از تو یارى مىخواهیم. (۵) ما را به راهِ راست هدایت کن. (۶) راه کسانى [چون پیامبران، صدّیقان، شهیدان و صالحان] که به آنان نعمتِ [ایمان، عمل شایسته و اخلاق حسنه] عطاکردى، هم آنان که نه مورد خشم تواند و نه گمراهاند. (۷)
به نام خدا که رحمتش بىاندازه استو مهربانىاش همیشگى. (۱) همه ستایشها، ویژه خداست که مالک و مربّى جهانیان است. (۲) رحمتش بىاندازه و مهربانى اش همیشگى است. (۳) صاحب و داراى روز پاداش است. (۴) [پروردگارا!] فقط تو را مىپرستیم وتنها از تو یارى مىخواهیم. (۵) ما را به راهِ راست هدایت کن. (۶) راه کسانى [چون پیامبران، صدّیقان، شهیدان و صالحان] که به آنان نعمتِ [ایمان، عمل شایسته و اخلاق حسنه] عطاکردى، هم آنان که نه مورد خشم تواند و نه گمراهاند. (۷)
قول مرحوم طیب پیرامون کلمه مالک
در آیه شریفه «مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ»۱ در کلمه «مَالِکِ» بحث داشتیم که مرحوم طیب اصفهانی در اطیب البیان می فرمایند که مالکیت به دو گونه است که یک زمان مالکیت و ملکیت اعتباری است و یک زمانی حقیقی است که این معنای روشنی دارد .
مالکیت حقیقی بر همه عالم
یک زمانی حقیقتا یکی مالک است که غیر از خداوند اصلا مالک حقیقی نداریم یعنی آنچه که مسلم است مالکیت حضرت حق است که حقیقی است و ملکیت و مالکیت او ذاتی است لذا آنچه که وجود دارد بر آن ذاتا مالک می باشد چون خودش خالق و مالک است لذا مالک حقیقی نیست مگر ذات اقدس ربوبی و هر چیزی که به انسان داده شود آن اعتباری است آن وقت اعتبار عارض می شود اما حقیقت در واقع خود ذات است و آنچه که در خود ذات است متعلق به ذات اقدس ربوبی است مثل صفات دیگر خداوند هم همینطور است چون عین ذات او است لذا مالکیت خداوند عین ذات اوست .
مراد از مالکیت اعتباری
اما آنچه که اعتباری است به واسطه اعتبار دادن به آن می باشد مثلا شخصی را جعل و اعتبار می کنند تا مالک بر چیزی شود اما مالکیت ان شخص علی الاطلاق نیست ،یعنی همه کاره و همه چیز در دست او باشد ،نیست و ممکن است مالک گوسفندان باشد اما یک دفعه سیل می‌آید و همه انها را ببرد ،ان کسی که مالکیت ذاتی حقیقی دارد فقط ذات اقدس ربوبی است که «مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ»۲ است.
دقت در آیات سوره آل عمران
در آیات مبارکه سوره آل عمران آیات بیست و ششم و بیست و هفتم که بحث داشتیم چند نکته زیبا می باشد که در مانوری که خداوند در واقع داده است و قدرت نمایی کرده در این آیات خوب است دنبال کنیم و در بعضی کلمات آن دقت نماییم و بفهمیم .
تشبیه چرخ دنده بر ایام روزانه
لذا می فرماید «تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ» ۳ کلمه « ولج» و « ولوج» یعنی چیزی را داخل کردن و خارج کردن مثلا در چیز های مصنوعی دو دنده را که روی هم میگذارند و میچرخند و هم داخل می شوند و هم خارج ، شبانه روز هم در نظام هستی همینگونه است مثل چرخ دنده هایی که با هم میچرخند و روز و شب را از هم خارج می کند و داخل می کند.
نحوه پدید آمدن روز و شب
منتهی همینطور که این چرخ دنده یک طرفش بیرون می آید ، طرف دیگر داخل می شود پس شبانه روز هم همینطور است که الان روز است و روز طی می شود آن طرف شب است و آن طرف هر چه شب طی می شود به سمت صبح میرود و طرف دیگر به طرف غروب می رود یعنی همینطور که ولوج میکند یعنی خارج و داخل می شود که این را باید دقت داشته باشیم که معنای ولوج و «وَلِجَ» چیست .
معنای کلمه «تُولِجُ» و نظم آفرینش
چرا در این ایه خداوند فرموده است ولوج و فرمود: «تُولِجُ» که باب افعال است و معنای تعدیه هم دارد لذا «تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ»۴ که این دو همان چرخ دنده هایی است که اینطرف داخل می رود و از طرف دیگر خارج می شود و خود ماده «وَلِجَ» که همان چرخ دنده را من مثال زدم که اینها خیلی منظم داخل و خارج می شود.
مشتقات کلمه «تُولِجُ»
در معنای «وَلِجَ» ،«وَلَّجَ» هم استعمال شده که «وَلَّجَ تَوَلّیج» که همان تفعیل باشد که در اینجا به معنای این است که امر را به او سپرد یا دارایی خود را به برخی از فرزندانش بخشید اگر در باب تفعیل برود به طوری که کسی چیزی از او نخواهد .
معنای کلمات «وُلوج» و «مَولِج»
کلمه «وَلَّجَ وُلوج وِلجتا» یعنی داخل خانه شد ،ان چیز را داخل چیزی دیگری نمود که «وُلوج» یعنی یک چیزی را داخل بر یک چیز دیگری می کند و یک چیزی را از ان خارج می کند و این به همین نظم پیش می رود و کلمه«مَولِج» مکانی است که داخل می کنند که به آن «مَدخَل» نیز می گویند منتهی در ماده «وَلِجَ» که استعمال شده یعنی داخل و خارج شدن است .
معنای کلمه «وَلوج»
کلمه «وُلجَتاً» به معنای این است که بسیار داخل و خارج می شود که خود «وَلوج» بر وزن فعول است یعنی بسیار داخل و خارج شدن لذا در این آیه «تُولِجُ» می فرماید که باب افعال است یعنی خداوند می باشد که این روز ها را داخل شب می کند و شب ها را داخل روز می کند .
دقت در نکات توحیدی قرآن
لذا تا این حد بحث می کنیم برای این است که آقایان بدانند این کلمات که در قرآن استعمال شده جای دقت دارد ورود کنیم و نکات توحیدی آن را کامل درک کنیم
خروج زنده از مرده
در ادامه این می فرماید :«وَتُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ»۵ یعنی خارج می کند زنده را از مرده ،مثل اینکه از خاک مرده شما گیاهان را رویش میدهید و در مقام بالاتر این است که از ادم های که حسابی نیستند ،ادم حسابی به وجود می آید .
نحوه انتساب به ذات الهی
آنچه که مسلم است در بحث توحید ،آن چیزهایی که در دنیا عظمت دارد همگی منتسب به ذات اقدس ربوبی است ،به جهت اینکه فقط از اوست که صادر می شود مثل همین ولوج شب و روز در هم دیگر .
مصداق خروج زنده از مرده
بعضی اوقات انسان در کشاورزی که دقت می کند که می آییم چه چیزهایی را با هم ترکیب می کنیم مثل خاک و کود که قاطی می کنیم و بعد چه میوه های معطری از آنها به وجود می آید ! خب چه کسی اینها را درست می کند ؟ آنچه که قدرت دارد و میتوان آن را اراده کند که اینگونه عمل شود فقط حضرت ربوبی است .
کلمات مفرد و بحث توحید
لذا تعبیراتی که در موارد مذکور می باشد و می فرماید :«قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشَآءُ»۶ که کلمه «تَشَآءُ» مفرد است و کلمه «تَنْزِعُ» نیز مفرد است ، کلمه «تُؤْتِی» مفرد است و همچنین «تَشَآءُ» دوم نیز مفرد است و همچنین کلمات «تُعِزُّ» ،«تُذِلُّ» و «بِیَدِکَ» که کاف خطاب مفرد است که همه ی اینها توحید است .
مالکیت خداوند بر کل عالم
«تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ» ۷ که این ایه تقریبا مشخص شد و نکته خاصی ندارد و فقط انچه که ما در ما نحن می خواهیم استفاده کنیم این است که مالکیت حضرت حق می باشد نسبت به کل این عالم تا برسیم به «یَوْمِ الدِّینِ» که دنباله بحث بعدی است .
رویش گیاهان از خاک مرده
«وَتُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ»۸ که مصداق بارز آن رویش نمو نباتات است از خاک که خاک در واقع میت و مرده است اما گیاهان زنده از ان رویش میکنند و وبه وجود می ایند و «وَتُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ»۹ که زنده ها را تبدیل به مرده می کند.
خروج مسلمان از صلب کافر
منتهی این بحث اعتقادات را هم دارد یعنی یک شخصی کافر است اما از او انسان مسلمان و خوب به وجود می آید لذا خیلی اشخاص بوده اند در طول تاریخ که آدم حسابی نبوده اند اما فرزندان آنها آدم حسابی شدند که این را خداوند خواسته است .
حساب و رزق بندگان
در ادامه آیه می فرماید :«وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»۱۰ آنچه که به غیر حساب میگوییم که خودت بنشینی و دو دو تا چهار تا کنید یا فکر و گمانش را کنید که از چه راهی آمده و چقدر می باشد؟ همه ی این موارد را شامل می شود لذا چه کسی است که اینگونه رزق می دهد ؟ فقط ذات اقدس ربوبی است ،«وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»۱۱
هدایت و مشیت الهی
که منتهی دوباره بحث مشیت را دو مرتبه می گوییم لذا این بحث مشیت یعنی همان اهتدی یعنی ان هدایتی که شما به دنبال آن هستید که باید مهتدی باشید که به دنبال هدایت جویی و رسیدن به سعادت باشید آنوقت خداوند شما را هدایت میکند، اگر بودید ، می شوید اما اگر که از خودتان صلاحیت و مناسبتی ایجاد نکنید که خداوند رزق بی حساب و کتاب به شما بدهد لکن نمی دهد مثل کسانی که خداوند رزق به آنها داده ولی سفت و محکم آن را گرفته اند ولی آن را خرج نمی کند.
هزینه کردن پول در امر خداوند
خیلی ها را بنده و شما میشناسید که پول به دستشان رسید و یک مدتی این پول را نگه داشتند و آن را متوقف کردند و ثمر نداد لذا کم کم به بدبختی و فلاکت رسیدند در صورتی که اول پولدار بودند اما اگر آنچه که در دستت قرار گرفت مال الله حساب کردید طبق حدیث عنوان بصری و آن را هزینه کردید فی ما امر الله ،خداوند هم می دهد اما اینجا باید خودتان داشته باشید و نشان دهید .
شرط شمول رزق به بندگان
گفته بود که اگر بنا روی پی بایستد تا این آجر دستش باشد ،کارگر هم آجر در دستش می باشد تا روی پی نگذارد آجر بعدی را کارگر به او نمی دهد لذا اگر خداوند رزقی را به من و شما داد اگر خرج کردیم خداوند دوباره می دهد اما اگر ان۶ را خرج نکردید و نگه داشتیم یعنی ما به همین بسنده کردیم و وقتی به همین که در دستمان است بسنده کردیم و نخواستیم پیشرفت کنیم آنوقت ،«وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»۱۲ شامل حال ما نمی شود و تجربیات زیادی نسبت به این مسئله هر کدام از ما داشته ایم .
سیره علما در هزینه امور
بعضی از مراجع را که ما خدمت آنان رسیدیم تعریف می کردند که مثلا آقای مکارم تعریف میکرد میگفتند یک خرجی را من باید در حوزه می کردم و تعهد آن را دادم در حالی که هیچ پولی در دست نداشتم و به موعدی که باید پول را پرداخت می کردیم دو روز قبلش از تهران یکی از مقلدین زنگ زد و گفت آقا من وجوهاتی را بدهکار هستم و فقط خدمت خودتان می خواهم برسم و دقیقا آمد همان مبلغ را چکش را صادر کرد که ما باید پرداخت می کردیم ،که اینها حقیقتی است .
نحوه ساخت دانشگاه قرآنی
در همین اصفهان هم من خودم تجربه کرده ام ،شیخ مهدی مظاهری رحمت الله علیه واقعا مرد با وجودی بود ،بنده سال هشتاد و سه از قم برگشته بودم و به من در مسجد محمدی گفت که تا دست شما در اصفهان بند نشده ،دانشگاه قرآن را کمک کن بسازیم ،گفتم باشه ؛ رفتیم و قرارداد بستیم و شروع کردیم به کار کردن و هیچ پولی واقعا نداشتم و به ایشان گفتم منبع پولی ؟ در قرار داد هم ننوشتند که پول از کجا می دهند! گفت برو در قرض الحسنه مطهری و به آقای عارف گفته ام یک دسته چک به شما بدهند و دست چک را ما گرفتیم و آمدیم که بیست تومن از ما گرفتند و در حساب آن واریز کردند لذا انجام دادیم و ایستادیم به دانشگاه ساختن ،این پیرمرد همینطور استرس و اضطراب داشت که این دانشگاه ساخته شود و همیشه به من میگفت اینجا تا من چشمم کار میکند میخواهم دانشجو قرآن در این دانشگاه برود و به لطف خدا در کمتر از دو سال دانشجو به آن دانشگاه وارد شد آن هم بدون پول.
کمک آقای بحرینی به ساخت دانشگاه
یک روز یکی از مریدانشان که پیرمردی بود به نام آقای بحرینی که ما هم ایستاده بودیم با کلاه کاسکت داشتیم کف را بتون میریختیم آن وقت این پیرمرد نگاهی انداخت که یک طرف زیر بغل ایشان را پسر آقای مظاهری گرفته بود و طرف دیگر را پسر خود آقای بحرینی لذا یک نگاهی انداخت و گفت آقای مظاهری مثل اینکه ایشان هم آخوند و طلبه است ،گفتند بله؛ گفت دارد زحمت میکشد ؛ گفت بله؛ گفتند حالا که ایشان آخوند هستند و اینطور زحمت می کشند من صد میلیون از ثلث مال خود را میدهم برای ساخت این مکان که صد میلیون رقم بالایی بود در سال هشتاد و سه و دادند که اصلا کل سفت کاری یک فاز دانشگاه حدود دویست میلیون شد که صد میلیون یکجا ایشان دادند .
طریقه شمول مشیت الهی
پس من حیث لا یحتسب همین است و«وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَآءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»۱۳ اما ما باید در مجرا و راهی قرار بگیریم و در حرکتی قرار بگیریم که به سمت او باشد ،که مشیت او شامل ما شود و اگر مشیت او شامل ما نشود خبری نیست.
طریقه هزینه و مصرف وجوهات
لذا خیلی افراد هستند که وجوهات به آن ها می رسد اما خودشان خرج می کنند لذا دو بار که وجوهات میرسد بعدش دیگر نمی رسد اما بعضی افراد هستند که رسیده و نرسیده به دست طلاب و اهل علم می دهد و خرج می کند برای فقرا لذا پشت سرش چند مرتبه وجوهات می آید .
اراده خداوند بر همه امور
بنابراین باید ما مشیت را درست کنیم که حضرت حق ما را مورد لطف خودش قرار دهد و از مالکیت خود ما را بهره مند سازد لذا آنچه که مسلم است دنبال باقی نگردید و هر چه است ،اوست و بقیه نوکرهای خداوند هستند و او باید اراده کند اگر او اراده نکند قرآن هم نازل نمی شد و او اراده کرد که قرآن نازل شد و او اراده کرد که پیامبر مبعوث شد و ان شاء الله باید او اراده کند که حضرت خاتم الاوصیاء بیایند و همه ما را از این بدبختی و حیرانی و سرگردانی نجات دهد .
