ترکیب آیه بیست و ششم  سوره بقره

«إِنَّ اللَّهَ لَا یسْتَحْیی أَنْ یضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا یضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَمَا یضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِینَ (26)»

إِنَّ

ترکیب: از حروف مشبهه بالفعل، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

اللَّهَ

ترکیب: اسم اِنَّ و منصوب به فتحه ظاهری

لَا

ترکیب: لاء نافیه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

یسْتَحْیی

ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ضمه مقدر، ضمیر مستتر «هو» محلاً مرفوع فاعل است.

أَنْ

ترکیب: اَنْ مصدریه ناصبه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

یضْرِبَ

ترکیب: فعل مضارع منصوب به «اَنْ»، علامت نصب: فتحه ظاهری، ضمیر مستتر «هو» محلاً مرفوع فاعل است.

مَثَلًا

ترکیب: مفعول به و منصوب به فتحه ظاهری

مَا

ترکیب: حرف مؤکِّد، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

بَعُوضَةً

ترکیب: بدل است برای مثلاً و منصوب به فتحه ظاهری یا بنابر عقیدة آنان که عطف بیان را در نکرات جایز می‌دانند عطف بیان است برای مثلاً

فَـ

ترکیب: فاء عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

ما

ترکیب: مای موصوله، مبنی بر سکون، محلاً منصوب، معطوف بر بعوضَهً

فَوْقَ

ترکیب: ظرف مکان، مفعول فیه و منصوب به فتحه، متعلق به کان تامّه مقدّر

هَا

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور، مضاف الیه

فَـ

ترکیب: فاء استینافیه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

امّا

ترکیب: اَمّای شرطیه تفصیلیه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد
اَمّای شرطیه عامل نیست یعنی جازم نیست و فعل شرطش واجب الحذف است

الَّذِینَ

ترکیب: اسم موصول، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع، مبتدا

آمَنُوا

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر ضم  واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

فَـ

ترکیب: فاء جواب شرط، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

یعْلَمُونَ

ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ثبوت نون، از افعال قلوب  واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

اَنَّ

ترکیب: حرف مشبهه بالفعل، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

ـهُ

ترکیب: ضمیر متصل، لفظاً مبنی و محلاً منصوب، اسم (اَنَّ)

الْحَقُّ

حق: مصدر، اسم ثلاثی مجرد، ازم اده حق، مفرد، مذکر، ناسالم، مضاعف، منصرف، متصرف، جامد، معرب، معرفه به الف و لام
ترکیب: خبر (اَنَّ) و مرفوع به ضمّه ظاهری

مِنْ

ترکیب: حرف جرّ، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

رَبِّ

ترکیب: اسم مجرور به حرف جرّ «مِنْ»، علامت جر: کسر ظاهری

(مِنْ رَبِّ)
جار و مجرور، متعلق به افعال عموم مقدّر

هِمْ

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور، مضاف الیه

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

امّا

ترکیب: اَمّای شرطیة تفصیلیه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

الَّذِینَ

ترکیب: اسم موصول، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع، مبتدا

کَفَرُوا

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر ضم  واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

فَـ

ترکیب: فاء جواب شرط، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

یقُولُونَ

ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ثبوت نون  واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

ما

ترکیب: مای اسمیة استفهامیه، مبنی بر سکون، محلاً مرفوع، مبتدا

ذَا

ترکیب: اگر به معنای الّذی و موصول باشد محلاً مرفوع خبر است برای «ما»

أَرَادَ

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر فتح
مفعول آن که ضمیر منصوب و متصل به او بوده و راجع است به ذا حذف شده (ارادَهُ)

اللَّهُ

ترکیب: فاعل و مرفوع به ضمه ظاهری

بِـ

ترکیب: حرف جرّ، مبنی بر کسر، محلی از اعراب ندارد

هَذَا

ترکیب: اسم اشاره، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ «باء»

(بِهذا)
جار و مجرور، متعلق به (ارادَ)

مَثَلًا

ترکیب: تمییز است برای اسم اشاره (هذا) و منصوب به فتحه ظاهری

یضِلُّ

ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ضمه ظاهری، «هو» مستتر محلاً مرفوع فاعل است

بـِ

ترکیب: حرف جرّ،‌ مبنی بر کسر، محلی از اعراب ندارد

ـهِ

ترکیب: ضمیر متصل، لفظاً مبنی و محلاً مجرور به حرف جرّ «باء»

(بِهِ)
جار و مجرور، متعلق به (یضِلُّ)

کَثِیرًا

ترکیب: مفعول به است برای (یضِلُّ) و منصوب به فتحه ظاهری

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

یهْدِی

ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ضمه مقدر، «هو» مستتر محلاً مرفوع فاعل است

بِهِ

کَثِیرًا

ترکیب: مفعول به است برای (یهدی) و منصوب به فتحه ظاهری

وَ

ترکیب: واو حالیه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

ما

ترکیب: مای نافیه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

یضِلُّ

قبلاً تجزیه و ترکیب این فعل در این آیه آمده است

بِهِ

جار و مجرور، متعلق به (یضلُّ)

إِلَّا

ترکیب: حرف استثنای مفید حصر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

الْفَاسِقِینَ

ترکیب: مفعول به و منصوب به (یاء)- مستثنای مفرّغ و مستثنی منه آن (احَداً) می‌باشد.

اعراب جملات آیه

1- إِنَّ اللَّهَ لَا یسْتَحْیی: جملة استینافیه، محلی از اعراب ندارد.

2- لا یسْتَحْیی: محلاً مرفوع، خبر اِنَّ.

3-  أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا: جملة‌ استینافیه، محلی از اعراب ندارد.

4- آمَنُوا: جملة صله برای (الّذین)، محلی از اعراب ندارد.

5- یعْلَمُونَ: جملة جواب شرط برای امّای شرطیه، محلی از اعراب ندارد.

6- أَنَّهُ الْحَقُّ: محلاً منصوب، جانشین دو مفعول (یعْلَمُون).

7- مِنْ رَبِّ : این شبه جمله با متعلق محذوف خود محلاً منصوب حال است برای (الحقّ).

8- وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا: جملة صله برای (الّذین) دوم، محلی از اعراب ندارد.

9- یقُولُونَ: جملة جواب برای امّای شرطیه، محلی از اعراب ندارد.

10- مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ: محلاً منصوب، جملة مقول قول.

11- أرَادَ اللهُ: جملة صله برای موصول (ذا)، محلی از اعراب ندارد.

12- یضِلُّ بِهِ کَثِیرًا: محلاً منصوب، نعت برای (مثلاً).

13- یهْدِی بِهِ کَثِیرًا: محلاً منصوب، معطوف به جملة (یضِلُّ).

Visits: 4