«نزدیک باشد که برق دیدگانشان را ببرد هر گاه روشن شود راه روند و چون تاریک شود بایستند، اگر خدا می خواست گوش و چشم آنان را از میان مىبرد که خدا بر هر چیز تواناست.»
یَکادُ
تجزیه: فعل مضارع، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده کود، معتل، اجوف واوی، لازم،
معرب، معلوم، متصّرف، از افعال مقاربه و نزدیکی وقوع فعل را می‌رساند.
الْبَرْقُ
تجزیه: مصدر سماعی، اسم ثلاثی مجرد، از ماده برق، سالم، منصرف، متصّرف، جامد، معرب، مفرد
مذکر مجازی، جمعش بُروق، معرفه با الف و لام
یَخْطَفُ
تجزیه: فعل مضارع، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده خطف، سالم، متعدی، معلوم،
معرب، متصّرف
أَبْصارَ
تجزیه: اسم ثلاثی مزید، جمع مکسر بر وزن افعال، مفردش بصر، اسم ذات، سالم، معرب، منصرف،
متصّرف، جامد، معرفه به اضافه
هُمْ
تجزیه: ضمیر متصل به هر سه قسم کلمه، مبنی، معرفه، برای جمع مذکر غایب
کُلَّما
تجزیه: کُلَّ: اسم ثلاثی مجرد، از ماده کلّ، ناسالم، مضاف الیه، از ادات عموم، منصرف، غیرمتصّرف، جامد، دائم‌الاضافه، معرب، اسمی است که برای افاده عموم اَفرادی و اَجزایی وضع شده است.
ما: مای شرطیه زمانیه است که او را توفیقیه نیز می‌خوانند. (کل: مضاف ما: مضاف الیه)
أَضاءَ
تجزیه: فعل ماضی، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مزید، از باب افعال، از ماده ضوء، ناسالم، اجوف واوی، مهموزاللام، متعدی، معلوم، مبنی، متصّرف [«الف» اضاءَ منقلب از «واو» است چون اصل آن «اَضوَءَ» بوده است]
لَ
تجزیه: حرف جر، مبنی، عامل، مختص به اسم
هُمْ
تجزیه: ضمیر متصل به هر سه قسم کلمه، مبنی، معرفه، برای جمع مذکر غایب
مَشَوْا
تجزیه: فعل ماضی، صیغه جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده مشی، معتل، ناقص یایی، لازم،
معلوم، مبنی، متصّرف [در اصل «مَشَیُوا» بوده یاء متحرک ما قبل مفتوح قلب به الف می‌شود «مَشأَوا» سپس حرف عله التقای ساکنین حذف شده و «مَشَوا» به دست آمده]
فی
تجزیه: حرف جر، مبنی، عامل، مختص به اسم
هِ
تجزیه: ضمیر متصل به هر سه قسم کلمه، برای مفرد مذکر غایب، مبنی، معرفه
وَ
تجزیه: حرف عطف، مبنی، غیرعامل
إِذا
تجزیه: اسم ثلاثی مجرد، ظرف زمان مستقبل، متضمن معنای شرط، مبنی، غیر عامل، دائم‌الاضافه
أَظْلَمَ
تجزیه: فعل ماضی، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مزید، از باب افعال، از ماده ظلم، سالم، لازم،
معلوم، مبنی، متصّرف
عَلَی
تجزیه: حرف جر، مبنی، عامل، مختص به اسم
هِمْ
تجزیه: ضمیر متصل به هر سه قسم کلمه، برای جمع مذکر غایب، مبنی، معرفه
قامُوا
تجزیه: فعل ماضی، صیغه جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، معتل، اجوف واوی، از ماده قوم، لازم، معلوم، مبنی، متصّرف [در اصل «قَوَمُوا» بوده واو متحرک ما قبل مفتوح قلب به الف شده و «قاموا» به دست آمده است]
وَ
تجزیه: حرف عطف، مبنی، غیرعامل
لَوْ
تجزیه: حرف شرط، مبنی، غیرعامل، دلالت دارد بر نفی جواب به خاطر نفی شرطش و این به حسب وضع لغوی است ولی به اصطلاح اهل منطق دلالت دارد بر نفی شرط به خاطر نفی جواب و این اصطلاح خاص است که در قیاسات شرطیه و در برهان تلازم به آن ملتزم شده‌اند.
شاءَ
تجزیه: فعل ماضی، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده شیء، ناسالم، اجوف یایی و مهموزاللام، متعدی، معلوم، مبنی، متصرف، [در اصل «شَیَءَ» بوده یاء متحرک ما قبل مفتوح قلب به الف شده و تبدیل به «شاءَ» شده است]
اللَّهُ
تجزیه: علم است برای ذات باری تعالی، به عقیده اکثر صرفیون جامد و به عقیده بعضی مشتق است، مفرد مذکر مجازی، منصرف، معرفه، معرب، غیرمتصّرف، در اصل «ال اله» بوده به معنای اسم مفعول یعنی معبود، الف و لام آن زایده لازمه به منظور تفخیم و تعظیم، «اله» اسم ثلاثی مزید بر وزن فِعال، از ماده «أله» یا «وله»، بنابر قول اول مهموز الفاء و بنابر قول دوم مثال واوی.
لَ
تجزیه: حرفی است که در جواب لَو شرطیه آورده می‌شود، مبنی، غیرعامل
ذَهَبَ
تجزیه: فعل ماضی، صیغه مفرد مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده ذهب، صحیح و سالم، لازم، معلوم، مبنی، متصّرف
بِ
تجزیه: حرف جر، مبنی، عامل، مختص به اسم
سَمْعِ
تجزیه: اسم ثلاثی مجرد، مصدر، از ماده سمع، سالم، منصرف، متصّرف، جامد
هِمْ
تجزیه: ضمیر متصل، برای جمع مذکر غایب، معرفه، غیرمتصّرف، جامد، مبنی
وَ
تجزیه: حرف عطف، مبنی،غیرعامل
أَبْصارِ
تجزیه: اسم ثلاثی مزید، جمع مکسر، بر وزن اَفعال، مفردش بصر، از ماده بصر، اسم ذات، سالم، معرب، منصرف، متصّرف، جامد، معرفه به اضافه
هِمْ
تجزیه: ضمیر متصل، برای جمع مذکر غایب، معرفه، غیر متصّرف، جامد، مبنی
إِنَّ
تجزیه: از حروف مشبهةبالفعل، برای تأکید، مبنی، مختص به اسم، عامل (ناصب اسم و رافع خبر)
اللَّهَ
تجزیه: علم است برای ذات باری تعالی، به عقیده اکثر صرفیون جامد و به عقیده بعضی مشتق است، فرد مذکر مجازی، منصرف، معرفه، معرب، غیرمتصّرف، در اصل «ال اله» بوده به معنای اسم مفعول یعنی معبود، الف و لام آن زایده لازمه به منظور تفخیم و تعظیم، «اله» اسم ثلاثی مزید بر وزن فِعال، از ماده «أله» یا «وله»، بنابر قول اول مهموز الفاء و بنابر قول دوم مثال واوی.
عَلى
تجزیه: حرف جر، مبنی، عامل، مختص به اسم
کُلِّ
تجزیه: اسم ثلاثی مجرد، از ماده کلّ، ناسالم، مضاف، از ادات عموم، منصرف، غیرمتصّرف، جامد، دائم‌الاضافه، معرب، اسمی است که برای افاده عموم اَفرادی و اَجزایی وضع شده است.
شَیْءٍ
تجزیه: اسم ثلاثی مجرد، از ماده شیء، ناسالم، اجوف یایی و مهموز اللام، دارای معنا و مضمون عام، مذکر مجازی، منصرف، غیرمتصّرف، جامد، معرب، نکره
قَدیرٌ
تجزیه: اسم ثلاثی مزید، صفت مشبهه، بر وزن فَعیل، از ماده قدر، سالم، منصرف، متصّرف، مشتق، معرب، نکره
