۞ امام علی (ع) می فرماید:
امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان اسـت بـه او ظلم نمى كند و وی را خوار نمى سازد و غیبت وی را نمى كند و وی را فریب نمى دهد و محروم نمى كند. ‌وسائل الشيعه 8: 597 ‌

موقعیت شما : صفحه اصلی » تفسیر آیات 51 تا 60
  • شناسه : 3798
  • 20 ژانویه 2023 - 18:42
  • 127 بازدید
  • ارسال توسط :
  • نویسنده : تفسیر رضوان
  • منبع : حوزه علمیه اصفهان
آیه ۵۶ | یهود‏ و حیات مجدد | جلسه ۰۱
آیه 56 و 57 | یهود‏ و حیات مجدد | جلسه 01

آیه ۵۶ | یهود‏ و حیات مجدد | جلسه ۰۱

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه۵۶ و ۵۷  حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی   جلسه تفسیر آیه پنجاه و ششم و هفتم بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏  وَ إِذْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۵۳) وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى‏ بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذلِکُمْ […]

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه۵۶ و ۵۷ 

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

  جلسه تفسیر آیه پنجاه و ششم و هفتم

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

 وَ إِذْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۵۳وَ إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ یا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بِاتِّخاذِکُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلى‏ بارِئِکُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ عِنْدَ بارِئِکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحیمُ (۵۴ وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسى‏ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (۵۵ثُمَّ بَعَثْناکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۵۶وَ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۵۷)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

(۵۳) و [یاد کنید] زمانى که موسى به قومش گفت: اى قوم من! قطعاً شما به سبب معبود گرفتن گوساله به خودتان ستم ورزیدید، پس به سوى آفریننده خود بازگردید، و [افرادى از] خودتان را [که گوساله را به پرستش گرفتند] بکشید که این [عمل‏] براى شما در پیشگاه آفریدگارتان بهتر است. پس خدا [به دنبال اجرا کردن دستورش‏] توبه شما را پذیرفت؛ زیرا او بسیار توبه‏پذیر و مهربان است. (۵۴) و [یاد کنید] آن گاه که گفتید: اى موسى! هرگز به تو ایمان نمى‏آوریم تا خدا را آشکارا [با دیده خود] ببینیم. پس در حالى که مى‏دیدید، صاعقه مرگبار شما را گرفت. (۵۵) سپس شما را پس از مرگتان برانگیختیم تا سپاس‏گزارى کنید. (۵۶) و [در صحراى سوزان سینا] ابر را بر سر شما سایبان قرار دادیم؛ و بر شما گزانگبین و بلدرچین نازل کردیم؛ [و گفتیم:] از خوراکى‏هاى پاک و پاکیزه‏اى که روزىِ شما قرار داده‏ایم بخورید. و آنان [در تجاوز و طغیانشان وناسپاسى وکفرانشان‏] بر ما ستم نکردند، بلکه همواره بر خود ستم مى‏ورزیدند. (۵۷)

http://bayanbox.ir/view/5122040553263843431/poster4.jpg

تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۵۶ و ۵۷

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

  وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسى‏ لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً فَأَخَذَتْکُمُ الصَّاعِقَهُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ (۵۵ثُمَّ بَعَثْناکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۵۶وَ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۵۷)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

و [یاد کنید] آن گاه که گفتید: اى موسى! هرگز به تو ایمان نمى‏آوریم تا خدا را آشکارا [با دیده خود] ببینیم. پس در حالى که مى‏دیدید، صاعقه مرگبار شما را گرفت. (۵۵) سپس شما را پس از مرگتان برانگیختیم تا سپاس‏گزارى کنید. (۵۶) و [در صحراى سوزان سینا] ابر را بر سر شما سایبان قرار دادیم؛ و بر شما گزانگبین و بلدرچین نازل کردیم؛ [و گفتیم:] از خوراکى‏هاى پاک و پاکیزه‏اى که روزىِ شما قرار داده‏ایم بخورید. و آنان [در تجاوز و طغیانشان وناسپاسى وکفرانشان‏] بر ما ستم نکردند، بلکه همواره بر خود ستم مى‏ورزیدند. (۵۷)

مقدمه بحث

 ثُمَّ بَعَثْناکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۵۶وَ ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ (۵۷)

در آیه ۵۶ سوره مبارکه بقره نکته ای را عرض کردیم که قابل توجه می باشد این است که بحث کلامی و اعتقاد شیعه در بحث رجعت که در زمان ظهور حضرت قائم آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین رجعت صورت می‌گیرد.

بازگشت برای سربازی و نوکری

رجعت به این معنا می باشد که آنهایی که منتظران واقعی صاحب الزمان عجل الله بودند و مردند و آنهایی که از نیکان و خوبان هستند از قبر ها بیرون می آیند البته در روایات دیده شده که آنها را مخیر می کنند که برگردند یا برنگردند و عده ای بر نمیگردند به این علت که در عقبات وسکرات موت خیلی صدمه دیده اند ولی مسلم می باشد آنهایی که عاشق نوکری و سربازی آقا صاحب الزمان عجل الله می باشند برمیگردند و اگر به شهادت از دنیا رفته باشند می مانند و زندگی میکنند تا به مرگ طبیعی از دنیا بروند و اگر مرتبه اول به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشند ، آنها در رکاب حضرت به شهادت می رسند .

بازگشت برای انتقام

عده ای دیگر نیز برای انتقام گیری رجعت می کنند مانند قاتلین حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها ، آن قاتلین لعنت الله علیهم اجمعین رجعت می کنند و انتقام خون حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها را از آن قاتلین میگیرند.

اعتقاد شیعیان در رجعت

بنابراین بحث رجعت ،بحث اعتقادی می باشد برای ما شیعیان و یکی از مسائلی که مورد اعتقاد ما می باشد این است که وقت ظهور حضرت حجت عجل الله عده ای برگشت خواهند کرد و مثل اینکه اعتقاد داریم شیطان خناس از دنیا خواهد رفت و در پایان عمرش می میرد و وقت معلومی که در قرآن بیان شده اشاره به همین موضوع دارد که موعدی می باشد که عمر شیطان تمام می شود .

شأن نزول آیه

«وَظَلَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ ۖ کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ ۖ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰکِنْ کَانُوٓا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ»۲

و در ذیل ایه ۵۷ سوره بقره داستانی بیان شده مبنی بر اینکه خداوند متعال می فرمایند :« آن زمانی که ما ابری را اوردیم و برای شما سایه بان قرار دادیم و بر شما نازل کردیم الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ را » که گفته اند ترنجبین و بریان مرغ منظور است و در ادامه می فرمایند :« بخورید از پاکیزه هایی که رزق دادیم و بدانید که به ما نمیتوانید ظلم کنید و لکن به نفس خودشان ظلم کردند.»

گرفتاری قوم بنی اسرائیل

لذا داستانی  که ذیل این آیه بیان شده است ،داستان گرفتار شدن قوم حضرت موسی علی نبینا و اله و علیه السلام در بیابانی  به نام «تیه» می باشد  و  بعد از اینکه اظهار پشیمانی کردند و مکافات کشیدند خداوند برای آنها «الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ» نازل نمود .

عمالقه و جبابره در بیت المقدس

آنچه که مفسرین نقل فرموده اند و روایاتی که از آن بیان شده است این می باشد که بنی اسرائیل مامور شدند که از طرف خداوند به جنگ عمالقه بروند و عمالقه آنهایی بودند که در شام ،زمان حضرت موسی زندگی می کردند و نام دیگر آنها جبابره بود یعنی آنهایی که ستم می کردند و ظلم میکردند ،لذا بنی اسرائیل مامور شدند که به آنجا بروند و بجنگند و به بیت المقدس داخل شوند .

فرض و وجوب جنگ با جبابره

لذا در سوره مبارکه مائده پیرامون ورود به بیت المقدس می فرمایند :«یَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَهَ الَّتِی کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَىٰٓ أَدْبَارِکُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِینَ» ۳ ای قوم داخل شوید به سرزمین مقدس که بر شما فرض و واحب شد که به جنگ جبابره بروید و وارد بیت المقدس شوید تا آنجایی که در آیات بعدی می فرماید :« ۚ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِینَ»۵ یعنی محزون نشوید بر قوم فاسقی که هلاک می شوند و نباید شما ناراحت و مایوس شوید از جهت اینکه قوم فاسق از بین می رود .

معنای کتب و فرض

کلمه متشکل از «کاف باء تاء_کتب» یکی از کلماتی است که ظهور در وجوب دارد  و گفتیم که یازده چیز ظهور در وجوب دارد،  یکی کتاب است مثل اینکه فرموده است خداوند:« کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ »۵ یعنی بر شما نوشته شد و واجب شد و در آیه نیز یعنی بر شما فرض و واجب شد که این کار را انجام دهید و وارد بیت المقدس شوید .

سرپیچی بنی اسرائیل

ولی در این قصه بنی اسرائیل امتناع کردند از اینکه به جنگ عمالقه بروند به همین جهت مورد غضب حضرت حق قرار می گیرند البته اینکه مورد غضب قرار میگیرند یا به سبب همین نافرمانی  یا به سبب نفرین حضرت موسی بوده و وقتی که مورد غضب قرار می گیرند بنابر روایات و اخبار چهل سال در سرزمین «تیه» که سرزمینی بوده میان ایله و مصر که دریای قلزم و کوه های مرتفع صراد از سرزمین آنهاست که در واقع سرزمین شام می باشد و همه ی اینها توصیفات سرزمین شام می باشد .

دوازده گروه از اسباط

لذا حضرت موسی با دوازده گروه از اسباط بنی اسرائیل که هر گروه از آنها بیش از پنجاه هزار نفر بوده اند و این دوازده گروه بودن به این جهت می باشد که بنی اسرائیل که فرزندان بلافصل حضرت یعقوب بودند نیز دوازده نفر بوده اند پس دوازده گروه می شوند.

مکافات و نتیجه سرپیچی

 بنابراین در این سرزمین به خاطر مورد غضب قرار گرفتن بنی اسرائیل چهل سال سرگردان بودند و گرفتار شده بودند و هر چقدر حرکت می کردند و مسافت طی می کردند  نمی‌توانستند از این سرزمین بیرون روند و به جهت اینکه به شدت روز ها گرم بود، شبها حرکت می کردند ولی هر چه طی مسیر میکردند می دیدند که در جای اول قرار دارند .

مرحمت حضرت حق

 بعد از این همه مشقت و بلا شکوه می کنند و حضرت موسی نیز دعا می کنند و دعای پیامبر نیز اجابت می شود و آنها مورد لطف و مرحمت الهی قرار میگیرند و لذا خداوند ابری را بر سر آنها خلق میکند و آن ابر سایه ای را بر سر آنها می گستراند و آنها را از تابش و شدت آفتاب در امان قرار میگیرند و غذا برای آنها فرستاده شد .

دوازده چشمه آب

سنگی را حضرت موسی همراه خود داشت که حضرت موسی با عصا به آن سنگ میزنند و دوازده چشمه آب از آن جاری میشد لذا خداوند پیرامون همین موضوع در ادامه آیات سوره بقره می فرماید :« وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ کُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ»۶ که با هر ضربه ای که بر ان سنگ زده می شد دوازده چشمه اب جریان پیدا میکند.

فوت حضرت هارون و موسی

در تفسیر قمی بیانی می باشد از حضرت امام باقر علیه السلام که ایشان می فرمایند در همین قصه و در همین سرزمین تیه بوده که حضرت هارون از دنیا می روند و بعد هم حضرت موسی از دنیا میروند البته تفسیر قمی نقل قول حضرت باقر علیه السلام را بیان میکند .۷

اعتراض بنی اسرائیل

همچنین در تفسیر قمی می فرمایند که وقتی حضرت موسی و اصحاب ایشان از دریا گذشتند و نجات پیدا کردند به بیابانی فرود امدند که بنی اسرائیل اعتراض کردند که ما اینجا هلاک شدیم چون نه سایه ای وجود دارد نه آبی موجود است پس خداوند ابری را فرستاد تا انها از شدت تابش افتاب در امان باشند و در شب برای آنها «الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ» نازل نمود.۸

مراد از مَنّ و سلوی

 که این «الْمَنَّ» در تفاسیر گفته اند ترنجبین بوده و غذایی بوده که مورد منت هم قرار میگرفته از این جهت هم به آن «الْمَنَّ» گفته میشده «السَّلْوَىٰ» نیز مرغ بریان شده بوده که برای آنها اورده شده لذا قوم بنی اسرائیل خیلی لوس بودند و هر روز عصیان و تمرد می کردند و هر روز پیامبران بنی اسرائیل دعا میکردند و انها مورد عفو قرار میگرفتند و خداوند برای انها نعمت های کافی میداده است و قول دیگر اینکه منظور از «السَّلْوَىٰ» گوشت بلدرچین بوده و میفرمایند «الْمَنَّ» ترنجبین می باشد و ممکن است که همان طعامی بوده که به جهت انعام و انزالی خداوند فرموده است برای بنی اسرائیل بر آنها منت گذاشته و آن را «الْمَنَّ» اسم گذاشته اند .۹

برکت بین الطلوعین

در مجمع البیان و البرهان از صادق ال محمد صلوات الله علیهم اجمعین روایت شده که ایشان فرمودند :« نزول الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ بین الطلوعین بوده » و نیز ضابطه اش این بوده که هر که خواب بود قسطش به آب بود یعنی اگر بین الطلوعین خواب بود من و سلوی شامل حال او نمی شد و محروم میشد لذا به همین جهت خواب بین الطلوعین مذموم بوده و بیداری در آن هم موجب رزق زیاد می شود و هم موجب  استجابت دعا است .

ظلم به نفس

در ادامه آیه ۵۷ سوره بقره می فرمایند که:«وَمَا ظَلَمُونَا» اینکه بنی اسرائیل این تمردها را مرتکب شدند و شکر نکردند و همیشه دنبال بهانه بودند ظلمی به ما نکردند :«وَلَٰکِنْ کَانُوٓا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ» لکن اینها دائم به خودشان ظلم میکردند که مضارع استمراری به کار رفته است یعنی دائما به خودشان ستم میکردند و کارشان این بوده.

اهمیت قصص بنی اسرائیل

 ملکه وجودی بنی اسرائیل بر تمرد بوده لذا در قرآن قصص بنی اسرائیل را جهت اهمیت آن بیان میکند چون خیلی ستم میکردند و پیامبران را میکشتند و دنبال رو پیامبران نبودند و حضرت موسی انها را نجات داد ولی آنها متذکر نشدند  لذا اینکه خداوند می فرماید :« یَا بَنِیٓ إِسْرَآئِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِیٓ أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ»۱۰ این آیات همگی دلالت بر این مطلب دارد که بنی اسرائیل بسیار انسان های چموش و طاغی و ادم های کج فهم بوده اند .

آثار وضعی اعمال انسان

 این مطلب به دلالت التزامی داعی این معنا می باشد که آنچه ما عمل میکنیم آثار وضعی او برای خودمان ورق خواهد خورد لذا اگر در مقام اطاعت و بندگی باشیم آثار وضعی او برای ماست و آثار آن مثبت است و برای ما باعث رحمت و شوکت و عزت می شود و اگر که در بندگی نبودیم آثار وضعی آن  منفی و علیه ما می باشد و «وَلَٰکِنْ کَانُوٓا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ» در صدد بیان این مطلب است که هر چه ظلم کنید به خودتان ظلم کرده اید و چیزی از دائره حضرت حق جل و أعلی مورد ستم قرار نمیگیرد و بلکه خودتان باید ستم را تحمل کنید

پیام مهم آیه

پیام آیه این است که مسلما باید بدانیم اطاعت از حضرت حق و بندگی واقعی و عبودیتی که برای ما می باشد اگر ما آن را برای خودمان ملبس شویم مسلم در راستای بندگی خدا همه چیز برای ما فراهم خواهد شد ولی اگر در راستای تمرد از بندگی و عصیان باشد ظلم و ستمی است که برای خودمان دنبال خواهیم کرد و هیچ چیزی عاید ما نخواهد شد غیر از ضرر و زیان ولی ضرر و زیانی به معبود نمیخورد .

منابع

۱.سوره مبارکه بقره آیه ۵۶

۲.سوره مبارکه بقره آیه ۵۷

۳.سوره مبارکه مائده آیه ۲۱

۴.سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۳

۵.سوره مبارکه مائده آیه ۲۶

۶.سوره مبارکه بقره آیه ۶۰

۷. تفسیر قمی جلد ۲ صفحه ۱۱۴ _تفسیر البرهان   جلد ۲ صفحه ۴۲۶ حدیث ۱۵ _ تفسیر نورالثقلین صفحه ۲۱۶ حدیث ۱۱۸

۸. تفسیر قمی جلد ۱ صفحه ۵۸ _ تفسیر البرهان جلد ۱ صفحه ۲۲۵ حدیث ۷

۹.فرهنگ بزرگ سخن جلد ۵ صفحه ۴۲۴۴ _آلاءالرحمن  جلد ۱ صفحه ۱۹۱

۱۰.سوره مبارکه بقره آیه ۴۷

Visits: 7

برچسب ها

این مطلب بدون برچسب می باشد.

پاسخ دادن

ایمیل شما منتشر نمی شود. فیلدهای ضروری را کامل کنید. *

*

New Page 1