پژوهش های تفسیری آیه سوم سوره بقره تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان موضوع : سه صفت پارسایان قرآن کریم در آیه ى سوم سوره ى بقره سه صفت پارسایان را برمى شمارد و مى فرماید: 3) الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ (همان) کسانى که به (آنچه از حسّ) پوشیده، ایمان مىآورند […]
...فهرست مطالب
پژوهش های تفسیری آیه سوم سوره بقره
تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان
موضوع :سه صفت پارسایان
قرآن کریم در آیه ى سوم سوره ى بقره سه صفت پارسایان را برمى شمارد و مى فرماید:
(همان) کسانى که به (آنچه از حسّ) پوشیده، ایمان مىآورند و نماز را به پا مىدارند، و از آنچه که روزى آنان کردهایم (در راه خدا) مصرف مىکنند.
نکته ها و اشاره ها :
1) نکته اول
قرآن کریم در آیات نخست سوره ى بقره مردم را به سه گروه تقسیم مى کند :
1) از آیه ى سوم تا پنجم ویژگى هاى پارسایان را بیان مى کند
2) در آیهى ششم و هفتم حالات کافران را بیان مى کند
3) و از آیه ى هشتم تا بیستم، حالات منافقانِ دورو را بیان مى کند.
این آیات نوعى جریانشناسى اجتماعى است یعنى جریانهاى عقیدتى و سیاسى صحنه ى اجتماع را به صورت گروهى و با ویژگى هاى گروه آنان معرفى مى کند.
2) نکته دوم
«غیب» به معناى چیزى است که از حسّ پوشیده است؛ یعنى ماوراى محسوسات که از ما پنهان است، «غیب» است و آنچه براى حواس ما قابل درک است ، «شهود» است.
بهترین نمونه ى غیب براى انسان، خود وجود انسان است؛ بدن ما براى خودمان محسوس است و از روان خود نیز آگاه هستیم ولى نسبت به دیگران، روان آنها براى ما غیرمحسوس و غیب است .
انسان غیب دیگرى نیز دارد که حتى بر خودش نیز مخفى است و آن را روان ناخودآگاه مىنامند.
3) نکته سوم
ایمان به «غیب» معناى وسیعى دارد و شامل ایمان به خدا، وحى، معاد، فرشتگان و حتى امام غایب نیز مىشود؛ یعنى همهى این موارد از مصادیق غیب و پنهان هستند.
از این روست که در احادیث اهل بیت علیهم السلام، «غیب» در این آیه بر امام مهدى علیه السلام تطبیق شده است.
4) نکته چهارم
ایمان به غیب انسانهاى مؤمن را از غیر مؤمن جدا مىسازد. پارسایان و مؤمنینِ به غیب، مرزهاى ماده و محسوس را مىشکافند و دید وسیعترى پیدا مىکنند.
5) نکته پنجم
اگر دید انسان محدود به مادیات و محسوسات نباشد و به غیب و خدا و معاد ایمان داشته باشد، بخشش، جانبازى و فداکارى مىکند و از این کار خشنود هم مىشود؛ چرا که به پاداشهاى معنوى و اخروى امیدوار است. امّا کسى که ایمان به غیب ندارد از این فضایل دور است و بخشش را از دست دادن ثروت مىداند.
6) نکته ششم
ایمان به غیب، زمینه ساز ارتباط با خدا و به پاداشتن نماز است. نماز شستوشوى جان و فکر و عمل، در نهر جارىِ یاد خداست و کسى که در برابر خدا تسلیم شود و سجده کند، دیگر در برابر طاغوتها و ستمگران سر تسلیم فرود نمى آورد.
7) نکته هفتم
در این آیه از «اقامه» ى نماز، نه «خواندن» نماز، سخن گفته شده است؛ یعنى پارسایان مؤمن، هم نماز مىخوانند و هم نماز را بر پا مىدارند و عامل ترویج نماز در جامعه مىشوند. «1»
8) نکته هشتم
انفاق یعنى مصرف مال در راه خدا؛ آرى، پارسایانِ مؤمن، رابطهى نزدیکى با مردم دارند و از اموالشان در راه خدا به آنان انفاق مىنمایند.
9) نکته نهم
نکته ى جالب آن است که در این آیه نمىگوید: «از اموال خودشان انفاق مىکنند» بلکه مىفرماید: «از آنچه ما به آنان روزى دادیم انفاق مىکنند»؛ تا نشان دهد که اولًا، آنچه در دست آنهاست تفضّل الهى است و در حقیقت مال آنان نیست، پس، از مواهب الهى در راه خدا مىبخشند؛ و ثانیاً، از هرچه روزى آنان شده، مثل مال، قدرت، آبرو، مقام، علم و تمام مواهب مادى و معنوى انفاق مىکنند.
رزق خود انفاق بر مسکین کنند ترک جان در راه شرع و دین کنند
10) نکته دهم
در حدیثى از امام صادق علیه السلام حکایت شده که در مورد این آیه فرمودند: از علومى که به آنان آموزش داده ایم، به دیگران مىآموزند و نشر مىدهند.
11) نکته یازدهم
«رزق» به معناى نعمت دایمى است که براى ادامهى زندگى، طبق نیاز فرد به او داده مىشود «4» و رزقى که خدا به کسى مىدهد از مال حلال است؛ چون قسمت او از حیات مادى است. این آیه اشاره دارد به این که بخششها را از نصیب خود که حلال است بدهید.
12) نکته دوازدهم
در این آیه فعلها به صورت مضارع به کار رفته است که دلالت بر استمرار دارد؛ یعنى ایمان، نماز و انفاقى خوب است که مستمر باشد.
13) نکته سیزدهم
فلسفه ى انفاق :
انفاق فلسفه اش تنها پر شدن خلأها نمى باشد
بلکه رابطه اى با «ساخته شدن» دارد.
اینکه انسان چیزى داشته باشد و از خود جدا کند و مظهر رحمانیت پروردگار بشود،
نقش بزرگى در ساختن انسان دارد
فلسفه ى انفاق انسان سازى است
زیرا انسانها در سایه ى گذشتها، بخششها و ایثارها روحشان روح انسانى مى گردد.
آموزه ها و پیامها :
1. هستى داراى دو بخش پنهان و پیداست و محسوس و غیر محسوس دارد.
2. عقیده و عمل پارسایان ملازم یکدیگر است.
3. آنچه شما مى بخشید، در حقیقت از خداست که در راه او مصرف مى کنید.
4. اگر مى خواهید پارسا شوید، ایمان به غیب، برپایى نماز و بخشش در راه خدا را فراموش نکنید.
5. ارتباط با خدا را همراه با ارتباط با مردم حفظ مى کنید.
