پژوهش های تفسیری آیه ۱۲۷ سوره بقره

تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان

موضوع : بازسازی کعبه توسط حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام و دعای آنان

۱۲۷. وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ‏

و (یاد کنید) هنگامى که ابراهیم و اسماعیل، پایه‏ هاى خانه [کعبه‏] را بالا مى‏ بردند؛ (و مى‏ گفتند:) [اى‏] پروردگار ما! از ما بپذیر، که در حقیقت تنها تو شنوا [و] دانایى.

نکته‏ ها و اشاره‏ ها :

۱) قدمت «کعبه» از زمان حضرت آدم علیه السلام

از آیات‏ قرآن «۱» و احادیث «۲» و کتب تاریخ اسلام به‏ خوبى استفاده مى ‏شود که خانه ‏ى «۳» کعبه در زمان آدم علیه السلام برپا شده بود و سپس در طوفان نوح علیه السلام فرو ریخت و بعد به دست ابراهیم و فرزندش اسماعیل علیهما السلام تجدید بنا شد و از تعبیرى که در این آیه‏ آمده نیز، همین مطلب استفاده مى‏ شود؛ چرا که مى‏ فرماید: «ابراهیم و اسماعیل پایه ‏هاى خانه‏ ى کعبه را بالا بردند.» این تعبیر مى ‏رساند که شالوده ‏هاى خانه ‏ى کعبه وجود داشته و ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام آن پایه ‏ها را بالا بردند. «۴»

۲) مسیر و نیّت الهی

درخواست ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام از خدا که گفتند: «پروردگارا از ما بپذیر!» نشان مى‏ دهد که کارهاى عادى، مثل ساخت و ساز و بنّایى نیز، اگر در مسیر اهداف الهى قرار گیرند، مورد قبول خدا واقع مى‏ شوند و عبادت به شمار مى‏ آیند.

۳) دو مرحله عبادات

هر عبادتى دو مرحله دارد:

۱) صحیح انجام گرفتن آن که شرایط و اجزاى آن درست انجام شود.

۲) قبول شدن آن توسط خدا که بستگى به شرایط روحى و معنوى ، مثل اخلاص ، دارد.

۴) مشارکت رهبران الهی

در این آیه‏ بیان شده که ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام شخصاً در ساخت و ساز کعبه شرکت کردند. این مطلب علاوه بر نشان دادن عظمت کعبه، اهمیت مشارکت افراد در کارهاى نیک، مثل مسجدسازى را گوشزد مى‏ کند.

مشارکت رهبران : ابراهیم و اسماعیل : شخصا : ساخت : عظمت : اهمیت مشارکت : مسجد سازی

آموزه ‏ها و پیام‏ها :

۱) بنایی دو پیامبر نشانه عظمت کعبه

کعبه چنان با عظمت است که پیامبران الهى علیهم السلام به ساخت و ساز آن پرداخته ‏اند.

۲) کار و دعا باهم 

هم کار کنید و هم دعا.

۳) تجدید بنای کعبه و مساجد

به فکر تجدید بناى کعبه (و مساجد) باشید که این روش و کار پیامبران است.

۴) مشارکت شخصا

در ساختن خانه ‏ى خدا (و مساجد) شخصاً مشارکت کنید.

۵) شرکت نوجوانان

فرزندان و نوجوانان را در کارهاى نیک شرکت دهید.

۶) مهم کیفیت و قبولی

 بیش‏تر به فکر کیفیت کار و قبولى عمل نزد خدا باشید تا کمیت آن.

……………………………………………………………………….

(۱). ر. ک: سوره ى آل عمران، آیه ى ۹۶ و سوره ى ابراهیم، آیه ى ۳۷

(۲). ر. ک: نهج البلاغه، خطبه ى قاصعه

(۳). واژه ى «بیت» در اصل به معناى «مسکن، مأوى و محل جمع» است و از آنجا که افراد خانه در آنجا جمع مى شوند، به خانه «بیت» گفته مى شود

(۴). ر. ک: تفسیر نمونه، ج ۱، ص ۴۵۴- ۴۵۵

تفسیر قرآن مهر، ج‏۱، ص: ۴۰۰