پژوهش های تفسیری آیه ۱۲۶ سوره بقره
تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان
موضوع : دعای اقتصادی و امنیتی ابراهیم علیه السلام برای مکه
و محرومیت نسبی کافران از این برکات
۱۲۶. وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ قالَ وَ مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلى عَذابِ النَّارِ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ
و (یاد کنید) هنگامى را که ابراهیم گفت: «پروردگارا! این (مکه) را سرزمین أمن قرار ده؛ و مردمش را- هر کس از آنان بهخدا و روز بازپسین، ایمان آورد- از محصولات روزىده.» [پروردگارش] گفت: « (دعاى تو را اجابت کردم) و [لى] هر کس کفر بورزد پس اندکى برخوردارش مىکنم، سپس او را به سوى عذابِ آتش مىکشانم؛ و [چه] بد فرجامى است!»
نکته ها و اشاره ها :
۱) اقتصاد سالم در گرو امنیت
در این آیه به این حقیقت اشاره شده که تا امنیت در شهر و کشور برقرار نباشد، فراهم کردن یک اقتصاد سالم ممکن نیست؛ به عبارت دیگر، بهره مندى از نعمتهاى اقتصادى وقتى گواراست که در فضاى آرام و امن باشد.
آرى امنیت و اقتصاد دو اصل مهم زندگى مردم است که مورد توجه انبیاى الهى بوده است.
۲) درخواست رزقِ مؤمنان و پاسخ ..
نکته ى جالب اینجاست که حضرت ابراهیم علیه السلام براى «مؤمنان» درخواست رزق کرد، اما خداوند فرمود به «کافران» نیز رزق خواهم داد. سنت الهى آن است که به همه ى مردم، اعم از مسلمان و کافر روزى دهد و در واقع این تجلّى صفت رحمانیّت، یعنى رحمت عام خداست.
۳) رزقِ وسیع کافران قلیل است
واژه ى «قَلِیلًا» ، که در مورد رزق کافران به کار رفت، نشان مى دهد که کامیابى مادى کافران در دنیا، هر اندازه باشد، نسبت به نعمتهاى مؤمنان در دنیا و آخرت اندک است.
۴) دعای ابراهیم برای دیگران
ابراهیم علیه السلام که الگوى مؤمنان است، در هنگام دعا دیگران را فراموش نمى کند ؛ بنابراین ما نیز دیگران را در دعاى خود شریک کنیم.
۵) خشکی مکه و فراوانی برکات مادی و معنوی
مقصود از «ثمرات» در این آیه، هرگونه نعمت مادى و معنوى است؛ یعنى با اینکه مکه سرزمین خشکى است، اما اهل مکه از انواع میوه و محصولات مادى برخوردارند، همانطور که برکات معنوى نیز بر آن سرزمین مى بارد.
آموزه ها و پیامها :
۱) عنایت ویژه به مؤمنان مکّه
مؤمنان مکه مورد عنایت ویژه ى خدا هستند.
۲) وسعت تعلق رزق
رحمت خدا وسیع است و رزق او شامل تمام مردم، از مؤمن و کافر مى شود.
۳) عاقبتِ عذاب کافران
کافران به نعمتهاى اندک دنیوى خود دل شاد نباشند که فرجامى عذاب آلود دارند.
۴) دعا به مؤمنان
به فکر مؤمنان باشیم و براى آنان دعا کنیم.
۵) دغدغه مهم رهبران الهی
رهبران الهى در فکر امنیت و اقتصاد مردم باشند و براى آنها دعا (و تلاش) کنند.
۶) زمینه ساز شکوفایی اقتصادی
امنیت اجتماعى زمینه ساز شکوفایى اقتصادى است.
تفسیر قرآن مهر، ج۱، ص: ۳۹۸
