فطانت بتراء :

روایت یک استعداد هدر رفته

هوشی که در راه حق نباشد، به «فطانت بتراء» تعبیر می‌شود، یعنی زرنگی کاذب و هوشی که در راه باطل صرف می‌شود. چنین هوش‌هایی در کتب عقلی به این نام شناخته می‌شوند. 

کاری که به مقصد نرسد، ابتر و ناقص است. هوشی که در راه حق نباشد، نیز فطانت بتراء است. چنین فردی هرچند فطن و زیرک باشد، ولی راه درست را نمی‌داند.

کاری که از مبدأ حق نشأت بگیرد، به مقصد و نتیجه‌ای خوب خواهد رسید. ممکن نیست کاری که آغازش باطل است، پایانش حق باشد. باطل به باطل ختم می‌شود و حق به حق.