وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَیْثُ أَخْرَجُوکُمْ ۱
انتقام جویی مشروع
ببینید یکی از نکاتی که در این آیات وجود دارد بحث انتقام جویی می باشد که گاهی اوقات واقعا مشروع و امضاء شارع مقدس برای آن آمده است .
هجرت اجباری پیامبر(ص)
یک روزی پیامبر(صلوات الله علیه) از مکه به صورتی که می خواستند ایشان را بکشند ، ایشان را مجبور کردند که از دیار خود خارج شود و مال و اموال ایشان را هم به نحوی از بین بردند و کسانی که دوست دار حضرت بودند همگی مجبور شدند هجرت کنند.
سختی هجرت برای مسلمانان
درست است که هجرت ثمراتی دارد ولی برای کسانی که میخواهند وطن خود را ترک کنند سخت است و به این راحتی نیست لذا همیشه یک غمی در دل آنها وجود دارد.
اخراج مشرکین از وطن خود
بنابراین خداوند متعال در این آیه می فرماید همانطور که آنها شما را از وطن خود خارج و بیرون کردند شما هم کاری کنید تا آنها از وطن خودشان خارج و بیرون بروند لذا می فرماید:« وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَیْثُ أَخْرَجُوکُمْ»۲
بخشش پیامبر(ص) نسبت به مشرکان
پس انتقام جویی گاهی اوقات وجود دارد و باید انتقام بگیریم گرچه معروف است که گذشت بهتر از انتقام می باشد که رسول اکرم در فتح مکه نشان دادند که واقعا عفو و بخشش ایشان سرآمد ندارد به طوری که خانه ابوسفیان و اهل خانه ابوسفیان را امنیت دادند .
سردمدار جنگ ها علیه مسلمانان
در حالی که ابوسفیان سردمدار جنگ های مختلفی بود که بسیاری از یاران و اصحاب حضرت کشته شدند مانند جنگ احد که عموی پیامبر خیلی برای پیامبر عزیز بود ؛ حمزه سیدالشهداء کشته شد و کسی هم ایشان را به شهادت رساند که در خانه ابوسفیان بود یعنی غلام زن ابوسفیان .
ترور حضرت حمزه(ع)
به دستور زن ابوسفیان آن هم نه جوانمردانه بلکه به صورت ترور ایشان را به شهادت رساند یعنی گوشه ای خود را پنهان و نیزه پرانی کرد و حضرت حمزه را به شهادت رساندند؛ لذا انتقام جویی گاهی اوقات مشروع می باشد و در اینجا دستور است که «وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَیْثُ أَخْرَجُوکُمْ»۳
شرک بدتر از قتل
در ادامه خداوند متعال می فرماید:«وَ الْفِتْنَهُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ»۴ یعنی این شرک است که مجددا در کعبه بت بگذارند و شریک خداوند قرار دهند بد تر از این است که کشته شوند اما یک سری از موازینی را در این آیات خداوند بیان فرموده که باید رعایت شود و خطوط قرمزی وجود دارد که خداوند قرار داده .
اهمیت حفظ حرمت مسجدالحرام
در بحث جهاد ، مقاتله و جنگ هم باید حرمت بعضی چیز ها حفظ شود از جمله چیزهایی که باید حرکتش حفظ شود مسجد الحرام است که فرمود :«وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ»۵ که جمله «وَ لا تُقاتِلُوهُمْ» خطاب به مومنین و مسلمین است که مقاتله نکنید یعنی اگر شما خواستید با آنها بجنگید نباید «عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» باشد چون آنجا مرز و خط قرمز می باشد .
بالاتر بودن حفظ حرمت مسلمانان
اما حرمت انسانها بالاتر از خانه خداوند است لذا فرمود:«فَإِنْ قاتَلُوکُمْ فَاقْتُلُوهُمْ»۶ اگر آنها «عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» شمشیر کشیدند شما هم شمشیر بکشید چون دیگر حفظ حرمت خودتان مهم تر است و دیگر بحث حرام بودند «عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» مطرح نیست .
مکافات عمل مشرکین
انتهای آیه خداوند متعال می فرماید:«کَذلِکَ جَزاءُ الْکافِرِینَ»۷ یعنی آنهایی که حرمت را حفظ نمی کنند و آنچه که خداوند فرموده را قبول ندارند ، به شرک خود ادامه می دهند و در خانه خدا دست به قتل می زنند پس آنها باید کشته شوند به دست شما برای اینکه جزاء و مکافات عمل خود را ببینید .
لزوم حرمت جویی مسلمانان
خداوند متعال در آیه بعدی می فرماید:«فَإِنِ انْتَهَوْا»۸ اگر آنها از مقاتله اجتناب کردند ، از جنگ دست کشیدند و حرمت قائل شدند ؛ کلمه «انْتَهَوْا» بحث خود نهی می باشد که در باب افتعال وارد شده به معنای حرمت جویی است .
بحث حرمت در حجاب
در بحث حجاب هم داریم که « اذا نهون لا تنتهون» یک دسته آنهایی که مشکل ندارد انسان آنها را ببیند و البته دیدن با شهوت نباشد ؛که این به معنای حرمت قائل بودن بر آنهاست.
نکته ای برای جذب مردم
یکی از نکاتی که سعی کنید در بحث حجاب داشته باشید که مردم بهتر جذب شوند ، جدای از تکوینیات و معقولات بحث حرمت طلبی است یعنی هر کسی دوست دارد حرمت خودش رعایت شود اعم از زن و مرد و بزرگان قبلا اینطور بوده اند که اگر کسی حرمت دیگری را حفظ می کرد او را تشویق می کردند و برای او احترام بالایی قائل بودند .
حکم زنانی که حرمت حفظ نمی کنند
در روایت که فرمود:«اذا نهون لا تنتهون» یعنی وقتی شما برای آنها احترام قائل می شوید اما آنها به دنبال حفظ کردن حرمت خودشان نیستند پس اشکالی ندارد که در جامعه به آنها نگاه شود لذا دسته ای از زنانی که نگاه نامحرم به آنها برای ان نامحرم اشکالی ندارد ،کسانی هستند که حرمت خودشان را حفظ نمی کنند .
عفو خداوند نسبت به مشرکین
در این آیه هم خداوند متعال می فرماید:«فَإِنِ انْتَهَوْا» چون بحث حرمت مسجدالحرام مطرح می باشد و این کلمه حرام از ماده حرمت می باشد یعنی اگر آنها به دنبال حفظ کردن حرمت هستند و از قتل ، کشتن و شمشیر کشیدن اجتناب کردند پس «فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»۹ یعنی خدا هم آنها را می بخشد یعنی شما هم انها را رعایت کنید
تسلیم شدن ابوسفیان
چون وقتی پیامبر مکه را فتح کردند ابوسفیان دست به شمشیر نبرد و به حسب ظاهر در نیمه شب تسلیم شد و شهادتین گفت البته این مسئله شرط دارد که در آیه بعدی خداوند متعال می فرماید:«وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَکُونَ فِتْنَهٌ »۱۰ یعنی نباید شرکی وجود داشته باشد .
لزوم پاکسازی کعبه از شرک
اگر بحث شرک بود حتی در خانه خدا و «عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» هم باشد فرقی نمی کند پس «فَاقْتُلُوهُمْ» و در آیه شریفه فرمود:«وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَکُونَ فِتْنَهٌ » غایت این است که شرک نباشد چون فتنه به معنای شرک است لذا باید خانه خدا،کعبه و مسجدالحرام از بت و شرک پاک شود .
شرط عدم مقاتله با مشرکین
فرمود:«وَ یَکُونَ الدِّینُ لِلَّـهِ فَإِنِ انْتَهَوْا»۱۱ اگر آنها حرمت قائل شدند و تسلیم شدند ، حرمت اسلام را رعایت کردند و دیگر شرک نورزیدند لذا به دنبال مجسمه سازی و بت پرستی نبودند پس «فَلا عُدْوانَ إِلاَّ عَلَى الظَّالِمِینَ»۱۲ یعنی انهایی که قبلا ظلم کردند .
عدم وجود مصلحت در ظلم ظالمین
ظلم چیزی است که هیچ زمانی مصلحت ندارد و بهصی از کار ها مانند دروغ گاهی اوقات ذو مصلحت می شود یعنی شما باید وجود یک مومنی که ظالمی به دنبال او می باشد که او را بکشد ، دستگیر کنید و یا حبس کنید مصلحت این است که دروغ بگویید که به این مورد دروغ مصلحتی گویند یعنی دروغی که برای حفظ جان مومن یا مال مومن باید گفته شود .
استثناء عدم مقاتله با مشرکین
اما ظلم هیچ وقت به هیچ نحوی من الانحاء مصلحت دار نیست بلکه ظلم همیشه ظلم است و همیشه قبیح می باشد و مؤاخده دارد لذا اگر عده ای تسلیم شدند و دست به مقاتله نزدند شما هم با آنها مقاتله نکنید چون عدوان و دشمنی با انها نداریم اما کسانی که ظلم کرده اند و انسانی را ظلما کشته اند «إِلاَّ عَلَى الظَّالِمِینَ»۱۳ اینطور نیست .
محاکمه ظالمان و قاتلان طاغوتی
مثلا جمهوری اسلامی آمد و طاغوت را به هم زد و بعض عوامل طاغوت به حسب ظاهر تسلیم شدند ولی از آنها مردم را کشته بودند ، آنها را باید محاکمه کنید.
توجه خداوند به حرمت مسجدالحرام
نکات ظریفی که در این آیه و نکات قبل از آن بیان میشود حرمت مسجد الحرام و اینکه کسی از آنها رعایت حرمت کند و دست به شمشیر نبرد که تمامی این موارد مهم و مورد توجه خداوند است و شارع مقدس این نکات را رعایت کرده است .
اسیر شدن سه دانشجوی عراقی
این نکاتی می باشد که قابل توجه است و ما باید آنها را رعایت کنیم و بحث ما این است که در جنگ واقعا این موارد ملموس بوده و خیلی از زمان ها نباید می کشتیم لذا بنده به یاد دارم در یک عملیاتی صبح عملیات عراقی ها تسلیم شدند از جمله سه دانشجوی جوان حدود بیست ساله که خودشان را تسلیم کردند منتهی چون ما تازه در خط جدید تازه پدافند کرده بودیم ،نیروی تعامل و نیرویی که این اسرا را انتقال دهد به کمپ عقب نبود .
کشتن اسرای جنگی
بنابراین مرحوم حاج علی باقری به آنها گفته بود که همین کنار ما که سنگری با گونی درست کرده بودیم قرار بگیرید تا نیرو بفرستیم شما را به عقب خط ببرد اما چند لحظه بعد عراقی ها پاتک کردند و ما کشته دادیم ولی نتوانستند جلو بیایند لکن آتش انها خیلی شدید بود و یکی از فرماندهان گروهان های ما یکی دوستان صمیمی او شهید شده بود ،آمد نزد فرمانده که حاج علی باقری بود که دستور بگیرد چشم او به این سه اسیر عراقی افتاد و چون خیلی عصبانی بود مهلت نداد ؛ به هر حال در جنگ این مسائل مطرح بود .
شهادت فرزندان شهید جانثاری
شخصی به نام حاج احمد جان نثاری داشتیم که در گردان حضرت ابالفضل مسئول تدارکات بود خیلی هم انسان زرنگی بود ، دو تن از فرزندان ایشان شهید شده بودند ؛ بچه اول را خودش در گلستان شهدا به خاک سپرد و جنازه بچه دومش را همسرش به خاک سپرد .
تحویل خدا دادن اسرا!
این شخص خودش تعریف می کرد که در عملیات های بیت المقدس و فتح المبین گاهی اوقات ناچار بودیم که می گفتند این اسرا را ببرید ما می رفتیم و تحویل خدا می دادیم اما این فرد بعدا خیلی صدمه خورد.
قباحت ظلم به دشمن
ظلم تفاوتی ندارد و حتی ظلم به دشمن هم قبیح است اما دشمنی که ظالم می باشد در برابر ظلم او باید ظلم کرد ؛ نمی شود بگوییم بیچاره است او را نکشم بلکه باید شمشیر را کشید و نباید در ضربت شمشیر هیچ رأفتی ایجاد کنیم و بزنیم.
قباحت ظلم به کفار
اما اگر جایی باید که واقعا انسان ظلم کند اعم از اینکه ظلم به دشمن باشد پس فرقی نمی کند ، حتی به کفار باشد لذا ظلم به کفار هم خداوند دوست ندارد .
اهمیت رعایت ادب و حفظ حرمت
عبارت :«فَإِنِ انْتَهَوْا» ادب ، رعایت حرمت و ناموس می باشد که خیلی مهم است اما بعضی افراد رعایت نمی کنند لذا یکی از چیز هایی که حضرت زینب سلام الله علیها را در مجلس شام برانگیخت که خانوم همسر یزید ملعون وارد شد البته خانوم او با حجاب وارد شد اما با اینکه با حجاب وارد شد در روایت نقل شده یزید عبای خود را روی سر خانومش کشید و او را پشت مجلس برد و به او گفت به چه دلیل به مجلس آمده ای!
مظلومیت اسرای کربلا
همانجا حضرت زینب سلام الله علیها فرمود تو ناموس خود را اینگونه حفظ می کنی اما ناموس پیامبر را در انذار بدین شکل؟! اینجا بود که بحث حضرت زینب سلام الله علیها تأثیر گذاشت و توانست مجلس را دگرگون کند .
تاثیر سخنرانی حضرت سجاد و حضرت زینب
بعد سخنرانی حضرت سجاد علیه السلام و همه ی این موارد باعث شد که خود یزید اولین کسی باشد که رسما برای امام حسین علیه السلام روضه خوانی کند .
ثمره حفظ حرمت
لذا جمله «فَإِنِ انْتَهَوْا» یعنی حرمت قائل شدند اما اگر حرمت قائل شدند و ادب کردند «فَلا عُدْوانَ».
منابع
۱_ سوره بقره آیه ۱۹۱
۲_ سوره بقره آیه ۱۹۱
۳_سوره بقره آیه ۱۹۱
۴_ سوره بقره آیه ۱۹۱
۵_سوره بقره آیه ۱۹۱
۶_ سوره بقره آیه ۱۹۱
۷_ سوره بقره آیه ۱۹۱
۸_ سوره بقره آیه ۱۹۲
۹_سوره بقره آیه ۱۹۲
۱۰_ سوره بقره آیه ۱۹۳
۱۱_سوره بقره آیه ۱۹۳
۱۲_ سوره بقره آیه ۱۹۳
۱۳_ سوره بقره آیه ۱۹۳
