بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

 یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ (172) إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (173) إِنَّ الَّذینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتابِ وَ یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلیلاً أُولئِکَ ما یَأْکُلُونَ فی‏ بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ (174)

اى اهل ایمان! از انواع میوه‏ها و خوردنى‏هاى پاکیزه‏اى که روزى شما کرده‏ایم بخورید، و خدا را سپاس گزارید، اگر فقط او را مى‏پرستید. (172) جز این نیست که خدا [براى مصون ماندن شما از زیان‏هاى جسمى و روحى‏] مردار و خون و گوشت خوک و حیوانى را که [هنگام ذبح‏] نام غیر خدا بر آن برده شده بر شما حرام کرده. پس کسى که [براى نجات جانش از خطر] به خوردن آنها ناچار شود، در حالى که خواهان لذت نباشد و از حدّ لازم تجاوز نکند، گناهى بر او نیست؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (173) قطعاً کسانى که آنچه را خدا از کتاب [تورات و انجیل به عنوان حلال و حرام‏] نازل کرده [به سود خود از بى‏سوادان یهود و نصارى‏] پنهان مى‏کنند، و در برابر این پنهان کارى بهاى اندکى به دست مى‏آورند، جز آتش به شکم‏هاى خود نمى‏ریزند. و خدا روز قیامت با آنان سخن نمى‏گوید، و [از گناهان و زشتى‏ها] پاکشان نمى‏کند، و براى آنان عذابى دردناک است. (174)

 

تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه  174

ویژگى‏ هاى دین فروشانِ پنهان کار و عذاب آنان‏

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

 یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ (172) إِنَّما حَرَّمَ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَهَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنْزیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللَّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (173) إِنَّ الَّذینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتابِ وَ یَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَناً قَلیلاً أُولئِکَ ما یَأْکُلُونَ فی‏ بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ (174)

اى اهل ایمان! از انواع میوه‏ها و خوردنى‏هاى پاکیزه‏اى که روزى شما کرده‏ایم بخورید، و خدا را سپاس گزارید، اگر فقط او را مى‏پرستید. (172) جز این نیست که خدا [براى مصون ماندن شما از زیان‏هاى جسمى و روحى‏] مردار و خون و گوشت خوک و حیوانى را که [هنگام ذبح‏] نام غیر خدا بر آن برده شده بر شما حرام کرده. پس کسى که [براى نجات جانش از خطر] به خوردن آنها ناچار شود، در حالى که خواهان لذت نباشد و از حدّ لازم تجاوز نکند، گناهى بر او نیست؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (173) قطعاً کسانى که آنچه را خدا از کتاب [تورات و انجیل به عنوان حلال و حرام‏] نازل کرده [به سود خود از بى‏سوادان یهود و نصارى‏] پنهان مى‏کنند، و در برابر این پنهان کارى بهاى اندکى به دست مى‏آورند، جز آتش به شکم‏هاى خود نمى‏ریزند. و خدا روز قیامت با آنان سخن نمى‏گوید، و [از گناهان و زشتى‏ها] پاکشان نمى‏کند، و براى آنان عذابى دردناک است. (174)

 

إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتَابِ وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا ۙ أُولَٰئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَلَا یُزَکِّیهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ۱

اهمیت قرآن و کتب آسمانی

در ذیل این آیه نکته‌ای که اهمیت دارد آن است که جمله «مَا أَنْزَلَ اللَّهُ» ما موصوله دارد و شامل همه آنچه که خداوند نازل فرموده می‌شود که من بیانیه آن را بیان می‌کنند جمله «مِنَ الْکِتَابِ» همه کتب آسمانی را شامل می‌شود چون الف و لامی که بر آن می‌باشد الف و لام عهد ظهور نیست که خصوصا قرآن یا سایر کتب آسمانی شده و شامل همه آن‌ها می‌گردد.

دین فروشی و مال حرام

خود «الْکِتَابِ» اسم جنس بوده و «الْکِتَابِ» شامل استغراق بر جنس آن خواهد شد به دنبال آن اینکه می‌فرماید :«إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْکِتَابِ وَیَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِیلًا» قرآن را داده و بابت آن بهای کمتری می‌گیرد یکی از چیزهای مهم در بحث حرام خواری دین فروشی است.

فروش دین: بدترین معامله

اگر کسی دین خود را بفروش بد معامله‌ای می‌باشد یعنی فرد اعتقادات خودش را با هر چیزی تاخت بزند اعتقادات هر انسان ما به ازای وجود او خواهد بود و اگر فرد آن به چیزی که قابل مقایسه نیست بفروشد اثر منفی دارد لذا فرمود :«ثَمَنًا قَلِیلًا» یعنی بهایی که می‌گیرید در برابر این معامله بسیار کم می‌باشد.

اهمیت اهتمام به اعتقادات

در اینجا انسان مورد نکوهش قرار می‌گیرد که از نظر وجودی و اعتقادی آن را بفروشد یعنی همه آن‌ها را نادیده بگیرد ارزش هر انسان به اعتقادات او مشخص می‌شود انسان‌ها در هر دین و مسلکی که باشند اگر به اعتقادات اهتمام‌ بدهند و جان خود را فدای آن‌ها کنند برای فرد ارزش والایی خواهد داشت.

ثمن قلیل در فروختن دین

اگر کسی دین فروش شود و در برابر دین، آخرت و اعتقاداتی که باید داشته باشد آن‌ها را بفروشد و به دنبال مطامع جزئی دنیوی باشد «ثَمَنًا قَلِیلًا» شامل حال او می‌شود فروشنده حضرت یوسف، از یوسف بودن او خبر نداشت و زمانی به بازار برده فروشان رفت و او را به عنوان برده به زلیخا فروخت بیشترین پول را در ازای او گرفت.

عدم تعیین بها برای یوسف

اگر یک برده مثلا یک میلیارد بود ،حضرت یوسف را ده میلیارد فروخت اما قرآن می‌فرماید به ثمن بخس چون بخس از قلیل پایین‌تر بوده و اهمیتی ندارد چون او و زلیخا نمی‌دانستند که این برده یوسف است و بعد متوجه شدند اما کسی که حسب ظاهر پول بیشتری داد بخاطر جوانی و زیبایی ایشان بوده، چون او سواد داشته چون از نظر واقعی نتوانستند بهایی برای او تعیین کنند.

ثمن بخس برای یوسف

لذا قرآن برای او فرمود ثمن بخس کسانی که اینگونه عمل کنند «أُولَٰئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ» ۲ می‌خورند و استفاده می‌کنند آن‌ها در شکم‌هایشان آتش می‌فرستند غذا، آب، حرام‌هایی که می‌خورند و پول‌هایی که در قبال آن گرفته و استفاده می‌کنند آن‌ها در شکم‌هایشان تبدیل به آتش می‌شود.

معنای غالب اکل

این بحث اکل را قبلا عرض کردیم و اکنون تذکرا عرض می‌کنیم اکل به معنای خوردن نیست اما معنای غالب استعمال می‌شود وگرنه خوردن موضوعیتی ندارد اگر بپوشد، با این پول مرکب بخرد و بر آن سوار شود تفاوتی ندارد آن قانون شامل همه این موارد می‌شود.

دین فروشی و آثار آن

کسانی که «یَکْتُمُونَ» درواقع دین فروشی می‌کنند «إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَىٰ» ۳ این مصداق دیگری بر موضوع است که آن نیز «یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ» دارد این نیز احتمالا جزای عمل آن‌ها در آخرت می‌باشد که جزای عمل آن‌ها در قیامت آن است که هر چه استفاده می‌کنند در قیامت برای آن‌ها آتش ذخیره می‌شود.

مصادیق ظلم در قرآن

در هر دو آیه و هر دو مصداق چه آن‌هایی که «یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَىٰ» ظالم هستند و چه کسانی که «یَکْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ» ظالم می‌باشند هر دو گروه اینگونه هستند اینجا فرمود :«أُولَٰئِکَ مَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ» به اکل آن‌ها و استفاده از مال و اموال منحصر می‌کند بر اینکه فقط برای خود آتش ذخیره می‌کنند.

بی‌توجهی خدا به جهنمیان

در ادامه می فرماید:«وَلَا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ» یعنی که خداوند در روز قیامت با آن‌ها تکلم نمی‌کند بدترین عذاب در روز قیامت آن است که خداوند به آن‌ها نگاه نکند و با آن‌ها سخن نگوید این، بدترین عذاب برای آن‌ها خواهد بود. همانگونه که تعبیر امیرالمومنین داشت «صَبَرْتُ عَلَى حَرِّ نَارِکَ، فَکَیْفَ أَصْبِرُ عَلَىٰ فِرَاقِکَ»۴

صلاحیت و صالحیت مهتدی

ما می‌توانیم آتش را تحمل کنیم اما فراق تو را چه کنیم؟ فقط امیرالمومنین اینگونه بود انسان در روز قیامت به دنبال وصال می‌باشد چه کسی می‌تواند وصال داشته باشد؟ کسی که صلاحیت و صالحیت داشته باشد صلاحیت و صالحیت را چه کسی ایجاد می‌کند؟ کسی که مهتدی باشد و به دنبال هدایت برود.

ماندگاری در آتش

فرد باید به دنبال هدایت باشد وگرنه «قَالَ اخْسَئُوا فِیهَا وَلَا تُکَلِّمُونِ» ۵ یعنی به آتش بروید و هرگز سخن نگویید! امثال این‌ها و این آیات نکات بسیار جالب توجهی دارد برای مثال در بحث عذابی که آن‌ها دارند داشتیم که «قَالَ إِنَّکُمْ مَاکِثُونَ» ۶ یعنی شما در این آتش ماندگار هستید و جایگاه ابدی شما می‌باشد.

تزکیه در قیامت

بعد فرمود :«وَلَا یُزَکِّیهِمْ» آیا آن‌ها قابل تزکیه هستند؟ چون یکی از چیزها درباره عذاب این است که افراد بعد از ورود به آتش تزکیه می‌شود اما اینجا می‌فرماید تزکیه نمی‌شوند یعنی عقاید باطله، اخلاق رذیله و آنچه که برای خودتان چوب مجازات ایجاد کردید، شما پاک نخواهید شد.

شمول تزکیه برای افراد

تزکیه در آخرت شامل چه کسانی می‌شود؟ کسانی که اعتقادات و اصول را در جای خود داشته باشند یک سری خطاها و شیطنت‌هایی داشته که خداوند آن را می‌بخشد، «وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ» آخرین کلمه در این آیه یعنی عذاب برای آن‌ها اختصاص دارد عذاب دردناک و سختی که خداوند قرار داده مخصوص این افراد می‌باشد.

کتمان حقیقت اسلام

عذابی که الیم باشد، بسیار سخت و پایان ناپذیر خواهد بود و به این افراد اختصاص داشته و نصیب آن‌ها خواهد شد این نکات قابل توجه بودند و ما باید دقت داشته باشیم که کسانی که ما انزل الله را کتمان می‌کند غیر از  شان نزول آیه بحث یهود و نصرانی و امثالهم بوده و در اینجا نیاوردند یا کفار و مشرکینی که حقانیت دین محمد را حس کردند اما ایمان نیاوردند.

وظایف طلاب در جامعه

باید دقت کنیم در دنیایی که ما هستیم و دستمان از دامان اهل بیت کوتاه است و همه ما یتیم هستیم ما ایتام آل محمد (ص) بوده و به قول استاد بزرگوار آیت الله وحید خراسانی فرمودند ما طلبه‌ها دو وظیفه داریم: اول تکسب علوم آل الله دوم انقاذ ایتام آل محمد (ص) لذا در این نکته ما باید توجه داشته باشیم و جامعه را به سویی نبریم که آن‌ها از حق دور شوند.

آثار دین فروشی در جامعه

اگر کسی باعث شود که مردم از دین خدا برگردند و به دین فروشی بیفتند آن، اشد می‌باشد کسانی که کتمان می‌کنند و کسانی که باعث کتمان می‌شوند، آن‌ها اشد از کافران خواهند بود.

منابع

۱_سوره بقره آیه ۱۷۴

۲_سوره بقره آیه ۱۷۴

۳_سوره نسا آیه ۱۰

۴_فرازی از دعای کمیل

۵_سوره مومنون آیه ۱۰۸

۶_سوره زخرف آیه ۷۷