بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‏ ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۸۵) وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی‏ وَ لْیُؤْمِنُوا بی‏ لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ (۱۸۶) أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ وَ عَفا عَنْکُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیْلِ وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاکِفُونَ فِی الْمَساجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ (۱۸۷)

۱۸۵ ماه رمضان ماهى است که قرآن در آن فرو فرستاده شده که راهنماى مردم و دلایلى روشن از هدایت و جدایى (بین حق و باطل) است. پس کسى که در این ماه حاضر باشد (در وطن باشد) باید آن را روزه بدارد، و کسى که بیمار یا در سفر باشد تعدادى از روزهاى دیگر (را به مقدار آنچه فوت شده روزه بدارد). خداوند براى شما آسانى مى‏خواهد و براى شما دشوارى نمى‏خواهد، و (مى‏خواهد) تا شماره معین (سى روز) را تمام کنید و خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده تکبیر گویید و بزرگ شمارید، و شاید سپاس گزارید. ۱۸۶ و چون بندگان من از تو درباره من بپرسند (بگو که) من حتما (به همه) نزدیکم، دعاى دعاکننده را هنگامى که مرا بخواند اجابت مى‏کنم، پس دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، شاید که راه یابند.  ۱۸۷ براى شما در شب روزه همبستر شدن با زنانتان حلال شد، آنها لباسند براى شما و شما لباسید براى آنها (هر یک زینت دیگرى هستید و پوشاننده عیوب و حافظ از گناه او). خداوند مى‏دانست که شما (درباره حرمت آمیزش در شب روزه) به خود خیانت مى‏کردید، پس بر شما عطف توجه کرد و از شما درگذشت، پس اکنون (مى‏توانید) با آنها همبستر شوید و آنچه را خدا براى شما (درباره این عمل) مقرر داشته (از ثواب و عفّت از حرام و اولاد صالح) طلب کنید، و (در شب‏هاى روزه رواست که) بخورید و بیاشامید تا وقتى که رشته سپید صبح از رشته سیاه (شب) براى شما روشن گردد، سپس روزه را تا شب به اتمام رسانید. و با زنان در حالى که در مسجدها معتکفید همبستر نشوید. اینها مرزهاى (حلال و حرام) خداوند است، نزدیک آنها نروید (تخلف نکنید). این گونه خداوند آیات خود را براى مردم روشن مى‏سازد، شاید بپرهیزند.

تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه  186

آیه ۱۸۶ . فراخوانی مردم به نیایش با بیان آثار عظیم دعا  

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‏ ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۸۵) وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی‏ وَ لْیُؤْمِنُوا بی‏ لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ (۱۸۶) أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَکُمْ فَتابَ عَلَیْکُمْ وَ عَفا عَنْکُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیامَ إِلَى اللَّیْلِ وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاکِفُونَ فِی الْمَساجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ (۱۸۷)

۱۸۵ ماه رمضان ماهى است که قرآن در آن فرو فرستاده شده که راهنماى مردم و دلایلى روشن از هدایت و جدایى (بین حق و باطل) است. پس کسى که در این ماه حاضر باشد (در وطن باشد) باید آن را روزه بدارد، و کسى که بیمار یا در سفر باشد تعدادى از روزهاى دیگر (را به مقدار آنچه فوت شده روزه بدارد). خداوند براى شما آسانى مى‏خواهد و براى شما دشوارى نمى‏خواهد، و (مى‏خواهد) تا شماره معین (سى روز) را تمام کنید و خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده تکبیر گویید و بزرگ شمارید، و شاید سپاس گزارید. ۱۸۶ و چون بندگان من از تو درباره من بپرسند (بگو که) من حتما (به همه) نزدیکم، دعاى دعاکننده را هنگامى که مرا بخواند اجابت مى‏کنم، پس دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند، شاید که راه یابند.  ۱۸۷ براى شما در شب روزه همبستر شدن با زنانتان حلال شد، آنها لباسند براى شما و شما لباسید براى آنها (هر یک زینت دیگرى هستید و پوشاننده عیوب و حافظ از گناه او). خداوند مى‏دانست که شما (درباره حرمت آمیزش در شب روزه) به خود خیانت مى‏کردید، پس بر شما عطف توجه کرد و از شما درگذشت، پس اکنون (مى‏توانید) با آنها همبستر شوید و آنچه را خدا براى شما (درباره این عمل) مقرر داشته (از ثواب و عفّت از حرام و اولاد صالح) طلب کنید، و (در شب‏هاى روزه رواست که) بخورید و بیاشامید تا وقتى که رشته سپید صبح از رشته سیاه (شب) براى شما روشن گردد، سپس روزه را تا شب به اتمام رسانید. و با زنان در حالى که در مسجدها معتکفید همبستر نشوید. اینها مرزهاى (حلال و حرام) خداوند است، نزدیک آنها نروید (تخلف نکنید). این گونه خداوند آیات خود را براى مردم روشن مى‏سازد، شاید بپرهیزند.

بیان مرحوم طیب اصفهانی 

مرحوم طیب اصفهانی کلماتی را ذیل این آیه مختصرا بیان کردند و آن عبارت بیان از این است که می‌فرماید این اضافه کردن عباد به یاء متکلم یک عنایت ویژه از جانب حق تعالی نسبت به بندگانش می‌باشد که جناب مولا نسبت به عبد و بندگان نظر و عنایت ویژه دارد، اشاره به اینکه مملوک مولا و غیر از خانه مولا جایی ندارد،پس تنها چیزی که برای بندگان وجود دارد، ذات باری تعالی است

بیان نکته ای مهم 

 من یک نکته را عرض کنم کلمه‌ای که ایشان فرمود و به دنبال آن حدیثی را از امیرالمومنین می‌آورد مواظب باشیم که ما در برابر خداوند تبارک و تعالی اهل بیت را بت نکنیم.

اهل بیت جلوه حق

ما اهل بیت را از جهت اینکه تجلی جلوه حق هستند خلیفه الله و ولی الله می‌باشند یعنی به جهت اینکه آن‌ها منتسب به خدا هستند برای ما قابلیت ارادت دارند و اینکه ما همه چیز خود را طبق اخلاص بگذاریم اما این نباید باعث شود که ما خدا را نادیده بگیریم‌ و آن‌ها یک پرده حائل میان ما و خدا قرار بگیرند.

مذمت سجده به امام رضا

برخی از افراد به حدی توجه ندارند به حرم حضرت رضا رفته و به ایشان سجده می‌کنند امام رضا و بقیه انبیا و اولیا آمدند تا ما غیر خدا را سجده نکنیم حضرت امیرالمومنین در این قصه و به دنبال اینکه در این جا کلمه عبادی فرموده اینگونه‌ مطلب را آوردیم مرحوم طیب اصفهانی می‌فرماید که یاء متکلم مضاف الیه بر عباد گشته چون نوعی عنایت ویژه از جانب خداوند تبارک و تعالی نسبت به بنده‌اش است.

بندگی خداوند در کلام امیرالمومنین (ع)

حدیثی از امیرالمومنین روایت شده که فرمود :«کفی بِی عِزّاً أَنْ أَکونَ لَک عَبْداً، وَکفی بِی فَخْراً أَنْ تَکونَ لِی رَبّاً» ۲ مرا کفایت می‌‌کند از جهت فخر یعنی مفتخرم به اینکه بنده تو باشم «أَنْ أَکونَ لَک عَبْداً» اما «لَک» می‌گوید لام اختصاص و کاف مفرد خطاب و همچنین «کفی بِی عِزّاً» مرا از جهت عزت کفایت می‌کند اینکه تو برای من و مخصوص من رب و پروردگار باشی!

علاقه خداوند به مخلوقات

البته خداوند تبارک و تعالی همه انسان‌ها، موجودات و مخلوقات و آفریدگان خود را دوست دارد و عدالت بر اینگونه می‌باشد که هر کس را در جای خودش دوست دارد هیچ کس را در جای دیگران دوست ندارد این مسئله برای ما روشن است. 

جایگاه اعضای خانواده برای یکدیگر

برای مثال فردی همسر و چهار فرزند دارد که همه آن‌ها را دوست داشته و هیچ کدام از آن‌ها را فدای دیگری نمی‌کنند پدر مادر او نیز احترام دارند این نکته ظرافت دارد چرا که بچه جای همسر را نمی‌گیرد و همسر نیز نمی‌تواند جایگزین بچه باشد یا اینکه همسر نمی‌تواند جای والدین را بگیرد و هیچ والدینی نیز نمی‌توانند برای فرزند خود همسر باشند!

جایگاه تعدد زوجات

هرچیزی در جای خودش قرار بگیرد عدالت می‌شود اینکه در بحث تجدد زوجات مطرح می‌شود و صریح قرآن دارد که «خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا» ۳ بحث همسر در جای همسر بوده لذا عدالت برقرار کردن میان‌ آن‌ها دشوار می‌باشد بسیار سخت است که فرد یک همسری داشته باشد و بتواند دیگری را اختیار کند اما حضور او تحت الشعاع دیگری نباشد.

حکم اکتفا به یک همسر

لذا قرآن چنین نمی‌گویید اگر نمی‌توانید یا عدالت برقرار نکردید می‌گوید «وَ اِن خِفْتُمْ» خوف از اینکه نتوانید عدالت برقرار کنید منجر به این می‌شود که حکم ایجاد شود و فرد باید به یک همسر اکتفا کند .

بیان توحید و یگانگی خداوند

لذا این نکاتی که در این آیه بسیار مورد توجه و ویژه بیان شده بودند با آوردن این متکلم‌های وحده که هفت عدد در این آیه صریحا بیان شدند و همه بیانگر توحید و یگانگی و بی همتایی حضرت باری تعالی و خصوصیاتی که نسبت به عباد او لحاظ می‌شود باید دقت کنیم.

قرب از دیدگاه طیب اصفهانی

مرحوم طیب فرمود این «فَإِنِّی قَرِیبٌ» که می‌فرماید مراد از قرب اینجا قرب خدا به بندگان از لحاظ مکانی را منظور ندارد ولی بدانید که تعبیر معقول به محسوس آن همین خواهد بود یعنی اینکه می‌گوید «مِنْ حَبْلِ الْوَرید» ۴ یک مکانی را مشخص می‌کند چون مکان مشخص می‌کند از جهت تعبیر معقول به محسوس اشکالی ندارد.

مقام قرب به خدا

مسلما در بیان مقامات متصوره و تکامل انسان برای انسان قرب سرآمد همه آن‌ها است یعنی انسان به مقامی برسد که عند الله باشد «عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ» ۵ یعنی انسان مقرب درگاه حضرت حق شود اگر کسی بتواند این مقام را پیدا کند این بهترین و بالاترین مقام تکاملی انسان می‌باشد.

اهمیت قرب خدا به بندگانش

در اینجا نیز آیه که می‌فرماید :«فَإِنِّی قَرِیبٌ»نفرمود بگو او نزدیک شما است غایب به کار نبرد که بگوید «فانه قریب»پس گفت «فَإِنِّی» می‌فرماید وقتی از تو می‌پرسند و از من سوال می‌کنند من به حدی آن‌ها نزدیک هستم که نیازی نیست از تو بپرسند و تو‌ پاسخ بدهی من نزد آن‌ها هستم «فَإِنِّی قَرِیبٌ»

مقام سوال از خدا

جمله «أُجِیبُ دَعْوَهَ الدَّاعِ» ۶ بحث اینکه در این کلمه به دلالت تطابقی آمده آن می‌باشد که داعی باید دعوتش را اظهار کند و دعا کننده دعای خود را بر زبان بیاورد چه در مقام سوال باشد که بگوید «اللهم» ابتدا با کلمه دعا بیاید و بگوید «انی اسئلک»بعد سوال کند و خواهش داشته باشد چه اینکه فقط او را بخواهد.

دعوت خداوند با کلمه اللهم

مانند گفتن یا شفیق یا رفیق یا عزیز این‌ها را می‌گوید که فقط او را دعوت می‌کند اما گاهی می‌گوید «اللهم انی اسئلک» از کلماتی است که او را دعوت می‌کنید و داعی الله می‌شوید بعد انی اسئلک کلمه سوال که پیش آید خواهش‌ها و خواست‌های شما می‌باشد که نسبت به باری تعالی انجام می‌دهید. 

ثبوت قرب خدا به بندگان

پس «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی»۷ نگفت فانه بلکه فرمود«فَإِنِّی»خداوند قریب به وصف فرمود نگفت من نزدیک هستم یعنی قرب در توصیف خدا به بندگان ثبوت دارد «فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»۸ که این را روز قبل عرض کردیم.

مسائل کلامی و عرفانی در آیات

آیه بعد «أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِکُمْ»۹ به طور ناگهانی از آیات عرفانی و کلامی خارج شدیم مطالبی که در آن آیات بیان شد از آن آیات قبلی «فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ ۚ» ۱۰ تا اینجا همه مسائل آن عرفانی بود مسائل برخی کلامی بود اما چون برخی مسائل با سایر علوم تداخل دارند مسلما مطالب عرفانی بیان کردند و گفتیم که خداوند بنده‌ای را دوست دارد که عاشقانه عبادتش کند.

ورود بنده متقی به بهشت

لذا در برخی روایت وجود دارد و از بزرگان روایت کردند که وقتی بنده متقی خدا وارد بهشت می‌شود و به سجده حضرت حق می‌رود به حدی طولانی می‌شود که ملائک و حوریه‌هایی که متکلف خدمت به او هستند خسته می‌شوند و اعتراض می‌کنند که او توجهی به ما ندارد.

حلال در برابر حرمت

بحث «أُحِلَّ» در برابر حرمت و ممنوعیت است هرچیزی که ممنوع باشد حرام می‌باشد هر چیزی که رخصت یابد حلال می‌شود حلال با واجب و مستحب و مباح جمع می‌شود یعنی اگر رخصت باشد سه تا از احکام خمسه را در برداشته و با هر سه آن‌ها سازگاری دارد اما با حرام سازگار نیست.

اصل اولیه در اشیاء و کارها

البته رخصت با مکروه نیز سازگاری دارد گرچه مرجوح باشد اما سازگار است سوال این می‌‌باشد که اصل اولیه در همه اشیا و کارها حلالیت است یا رخصت و ممنوعیت و حرمت؟ یعنی شما در خوردنی‌ها اولیه آن می‌باشد که شما می‌توانید بخورید و حلال یا مباح است در نوشیدنی، پوشیدنی، نگاه و کردارها اصل اولیه نسبت به آنچه که بر شما متصور می‌باشد، آیا رخصت و حلیت است و ممنوعیت و حظر؟

اصاله الاباحه در خوردنی‌ها

آنچه که از مفاد ادله نقلیه خصوصا روایات برمی‌آید اصاله الاباحه بر همه حاکم می‌باشد یعنی هر چیزی را شما تا دلیلی بر منع آن نداشته باشید، آن را می‌توانید تصرف کنید اگر چیزی خوردنی باشد و عرف آن را خوردنی بداند اصل آن می‌باشد که می‌توانید بخورید مگر اینکه از طرف شرع ممنوعیتی بر آن بیاید!

اصل اولیه در هر چیز

تا زمانی که علتی بر ممنوعیت آن پیدا نکردید مراجعه شما بر شک اصاله الحلیت و اباحه خواهد بود کل شی لک حلال برای هرچیزی پاک یا نجس است؟ بر اساس اصل اولیه پاک می‌باشد تا زمانی که برای شما یقین حاصل نشده که آن نجس است، پاک می‌باشد هر چیزی برای شما حلال می‌شود الا اینکه برای شما دلیلی بیاید که آن حلال نیست.

حاکمیت اصل حلیت در شک

پس اصاله الحلیت، اصاله الاباحه و اصاله الطهاره همه این‌ها در مقام شک حاکم هستند یعنی اگر شما در مقام شک نسبت به این موارد شک کنید به اصل اولیه‌ای به نام اصاله الاباحه یا حلیت یا طهاره که در آن تاسیس شده، مراجعه می‌کنید.

جماع: دلیل ابطال روزه

آنچه که در این آیه بیان شده در ماه مبارک رمضان گفتیم که نزدیکی و جمع با همسران و زمان روزه صیام جایز نیست به عبارت دیگر یکی از چیزهایی که برای روزه افطار بوده و آن را برهم می‌زند، جمع شدن با نسوان می‌باشد البته به معنای خاص خودش که حتما آن صفت انجام گردد این را فرمودند که باعث افطار و ابطال روزه می‌گردد.

حکم جماع با همسر در غیر زمان صیام

این خوردن در ماه رمضان آیا متعارف می‌باشد از اذان تا اذان چیزی نمی‌خورند و نمی‌آشامند قبل از آن می‌خورند درحالی‌که وجود فرد به غذا و آب نیاز پیدا می‌کند امکان ندارد نخورند چون می‌میرند از افطار تا اذان صبح هرچه بتوانند می‌خورند شاید این سوال مطرح شود که در ماه مبارک رمضان نزدیکی با همسران در غیر زمان صیام که از غروب تا طلوع باشد جایز است یا خیر؟

حلالیت جماع با زنان در ماه رمضان

قرآن این ذهنیت را حل می‌کند که فرد دیگری شک و شبهه ایجاد نکند که جمع شدن با زنان در رمضان جایز نیست لذا اینجا فرمود :«أُحِلَّ لَکُمْ» و «لَکُمْ» آورد یعنی به نفع شما و سود برای شما دارد «لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِکُمْ» ۱۱ شب‌های ماه مبارک رمضان و روزه نزدیکی و استفاده بردن از زنانتان حلال خواهد بود.

لزوم رفع نیازهای انسان 

جمله «هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ» ۱۲ یک نکته خیلی ظریفی وجود دارد و آن اینکه اولین چیز که انسان به آن نیاز حیاتی دارد اکسیژن می‌باشد دومین آب و غذا سومین پوشاک و مهم‌ترین پوشاک برای انسان همسر است همسر فقط برای نیازهای جنسی مطرح نیست و نیازهای بسیاری برطرف می‌کند.

ارضای طرفین در ازدواج

در کلمه «لستکونوا» این لام غایت بوده و یعنی برای آن آرامش حاصل شود «لَیْلَهَ الصِّیَامِ» یعنی در شب‌های روزه‌داری برای شما حلال می‌شود «الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِکُمْ» ۱۳ و «هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ» ۱۴ که این نیز طرفینی است ازدواج طرفینی بوده «وانکحوا»آورده جمع ذکر کرده برای زنان و برای مردان می‌فرماید لذا آن ارضا و لذت برای هر دو طرف خواهد بود.

نقش زن در تربیت نسل

چون زنان بستر تولید نسل هستند و باید در بدن خودشان نسل انسان را تربیت کنند و مسئولیت چند برابری مرد به شمار می‌رود با اینکه مرد باید معاش ایجاد کند اما نه ماه حمل داشتن زن بسیار سختی دارد و از جهت شیردهی در عین حال شوهرداری باشد خداوند برای آن‌ها اجرت، ما فی القباله و مهریه قرار داد و این عین عدالت خداوند است.

تسلط قانونی زنان در جامعه

بعد از انقلاب به خلاف عدالت خدا آمدند همه زنان را بر مردان مسلط کردند بسیاری از خانواده‌ها از نظر اینکه قانونا می توانند تسلط پیدا کنند، از بین رفتند و بعد فساد ایجاد می‌شود زنان جوان بعد از طلاق گرفتار فساد می‌شوند لذا «هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ» ۱۵ آن نفع و سود دارد «وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ»۱۶ سومین مرحله برای وجود بشر، همسر می‌باشد.

وظیفه ما در قبال جامعه 

همه ما وظیفه داریم کاری کنیم که جوانان حداقل در خانواده‌ها و اطرافیان خودمان زود ازدواج کنند و کاری کنیم که نتوانند همه پسران بدون زن و همه دختران بی شوهر مانده‌اند همه ما وظیفه داریم تا باعث رشد و تکامل جامعه با ازدواج‌های صحیح شویم.

منابع 

۱_سوره بقره آیه ۱۸۶

۲_ بحارالانوار ج ۹۱ ص ۹۴ ح ۱۰ خصال صدوق ص ۴۵۸ ح ۱۴ شرح نهج البلاغه ج ۲۰ ص ۴۲۱ ح ۲

۳_سوره نسا آیه ۳

۴_سوره ق آیه ۱۶

۵_سوره قمر آیه ۵۵

۶_سوره بقره آیه ۱۸۶

۷_سوره بقره آیه ۱۸۶

۸_سوره بقره آیه ۱۸۶

۹_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۰_سوره بقره آیه ۱۸۴

1۱_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۲_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۳_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۴_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۵_سوره بقره آیه ۱۸۷

۱۶_سوره بقره آیه ۱۸۷

 ۱۹ _ ۰۲ _ ۱۴۰۲