تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۴ جلسه ۵ حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی ۵ جلسه تفسیر آیه صد و هشتاد و چهار بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (۱۸۲) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما […]
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
۵ جلسه تفسیر آیه صد و هشتاد و چهار
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (۱۸۲) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۸۳) أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۱۸۴) شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۸۵)
پس کسى که از انحراف وصیت کننده [در مورد حقوق ورثه] یا از گناه او [که به کار نامشروع و ناحقّى وصیت کند] بترسد، و میان ورثه [با تغییر دادن وصیت بر اساس احکام دین] اصلاح دهد، گناهى بر او نیست یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (۱۸۲) اى اهل ایمان! روزه بر شما مقرّر و لازم شده، همان گونه که بر پیشینیان شما مقرّر و لازم شد، تا پرهیزکار شوید. (۱۸۳) [در] روزهایى چند [روزه بگیرید] پس هر که از شما بیمار یا در سفر باشد [به تعداد روزههاى فوت شده] از روزهاى دیگر [را روزه بگیرد] و بر آنان که روزه گرفتن طاقتفرساست، طعام دادن به یک نیازمند [به جاى هر روز] کفاره آن است. و هر که به خواست خودش افزون بر کفاره واجب، بر طعام نیازمند بیفزاید، برایش بهتر است و روزه گرفتن [هر چند دشوار و سخت باشد] اگر [فضیلت و ثوابش را] بدانید براى شما بهتر است. (۱۸۴) ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده، راهنماى مردم است و دلایلى روشن و آشکار از هدایت دارد، و مایه جدایى [حق از باطل] است. پس کسى که در این ماه [در وطنش] حاضر باشد باید آن را روزه بدارد، و آنکه بیمار یا در سفر است، تعدادى از روزهاى دیگر را [به تعداد روزههاى فوت شده، روزه بدارد]. خدا آسانى و راحت شما را مىخواهد نه دشوارى و مشقت شما را. و [قضاى روزه] براى این است که شماره روزههایى را [که در ماه رمضان به خاطر بیمارى یا سفر افطار کردهاید] کامل کنید، و خدا را بر اینکه شما را هدایت فرموده بزرگ شمارید، و باشد که سپاسگزارید. (۱۸۵)
تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۱۸۴
آیه ۱۸۴ | ارزش در تسلیم به فرمان خداست روزه یا افطار ۵
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (۱۸۲) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۸۳) أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۱۸۴) شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلى ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۸۵)
پس کسى که از انحراف وصیت کننده [در مورد حقوق ورثه] یا از گناه او [که به کار نامشروع و ناحقّى وصیت کند] بترسد، و میان ورثه [با تغییر دادن وصیت بر اساس احکام دین] اصلاح دهد، گناهى بر او نیست یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (۱۸۲) اى اهل ایمان! روزه بر شما مقرّر و لازم شده، همان گونه که بر پیشینیان شما مقرّر و لازم شد، تا پرهیزکار شوید. (۱۸۳) [در] روزهایى چند [روزه بگیرید] پس هر که از شما بیمار یا در سفر باشد [به تعداد روزههاى فوت شده] از روزهاى دیگر [را روزه بگیرد] و بر آنان که روزه گرفتن طاقتفرساست، طعام دادن به یک نیازمند [به جاى هر روز] کفاره آن است. و هر که به خواست خودش افزون بر کفاره واجب، بر طعام نیازمند بیفزاید، برایش بهتر است و روزه گرفتن [هر چند دشوار و سخت باشد] اگر [فضیلت و ثوابش را] بدانید براى شما بهتر است. (۱۸۴) ماه رمضان که قرآن در آن نازل شده، راهنماى مردم است و دلایلى روشن و آشکار از هدایت دارد، و مایه جدایى [حق از باطل] است. پس کسى که در این ماه [در وطنش] حاضر باشد باید آن را روزه بدارد، و آنکه بیمار یا در سفر است، تعدادى از روزهاى دیگر را [به تعداد روزههاى فوت شده، روزه بدارد]. خدا آسانى و راحت شما را مىخواهد نه دشوارى و مشقت شما را. و [قضاى روزه] براى این است که شماره روزههایى را [که در ماه رمضان به خاطر بیمارى یا سفر افطار کردهاید] کامل کنید، و خدا را بر اینکه شما را هدایت فرموده بزرگ شمارید، و باشد که سپاسگزارید. (۱۸۵)
فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ۱
نکات جالبی را پیرامون کلمه تطوع داریم که این نشان دهنده حالت نفسانی انسان است که در کمال عبودیت نسبت به معبود به سر می برد و همیشه به دنبال کسب رضایت معبود و جلب رضایت اوست و هر کاری می کند به دنبال همان است .
عرض کردیم که کلمه طوع هم ریشه اطاعت و هم ریشه تطوع است ،فقط صیغه باب تَفَعُّل در این باب به معنای اثر پذیری و مطاوعه می باشد ، انسانی که به دنبال جلب رضایت معبود باشد آن در مقام تطوع است و به او مُطَوِّع گویند .
می فرماید :«فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً»۲ یعنی اگر کسی به دنبال بهترین ها باشد که کلمه خیر را اگر دقت کنیم نکات جالبی را مجددا در خود کلمه خیر داریم .
اولا خود کلمه خیر آنچه که به ذهن میرسد و متصور می باشد ،ضد شر است که شر یعنی أشر و خیر یعنی أخیَر ، که معادل فارسی أخیَر یعنی بهترین که افعل تفضیل است .
کلمه خیر بدین گونه بیان شده که خیلی بالاترین است و از نظر افعل تفضیل یعنی بهترین ها در آن وجود دارد و اینکه مفضل منه آن در واقع بیان نشده یعنی از همه چیز بهتر است پس خیر یعنی بهترین.
لذا در توصیف حضرت بقیه الله (عج) هم داریم که فرمود«بَقِیَّتُ اللَّـهِ خَیْرٌ لَکُمْ» ۳ آن کسی که دنبال او هستید ،نیست مگر حضرت بقیه الله(عج) که بهترین ایشان هستند .
اگر دقت کنید در واژه های فارسی و در مترادف آن اعم از عربی در دیکشنری میگویند:«مترادف خیر :خیر خواه، صدقه ده،صدقه رسان ،نیکوکار،صلاح،ثواب،مصلحت،خوبی،خوشی،نیکی،برکت،نعمت،سعادت،فیض،صدقه،مزد ،بخشش،جوانمردی و چیز هایی که در همین معانی گنجانده می شود .» لذا به همه ی این موارد خیر می گویند .
اما تمامی این موارد از مصادیق خیر می باشد لذا آنچه که مسلم می باشد خود خیر کلی است که بر همه ی این موارد بار می شود پس خیر واقعا یعنی بهترین ها و چون مفضل منه آن بیان نشده مطلق است ،یعنی آن بهترینی که مثل آن وجود ندارد .
معانی دیگر خیر:خوبی، کامیابی ،مالی که برای انسان ثمر دارد که الان به آن پول می گویند چون مال فرق می کند و بعضی از مال ها شر هستند اما بعضی از مال ها خیر هستند لذا اگر کسی پول داشته باشد در عرف مردم خیر است ،چون هر چیزی را با آن می شود معامله کرد،خرید و استفاده کرد .
بعضی افراد مال التجاره را خیر گویند چون سود می دهد لذا مال التجاره ای که با آن کسب و کاسبی می کنند را خیر گویند .
خیر را به چشمه تعبیر کرده اند ،یعنی جایی که منبع فوران آب می باشد را خیر گویند یا تعبیر کرده اند به چیزی که به واسطه آن می نویسید و دوات نام دارد را خیر گویند .
خیر بودن این موارد نسبی است و مطلق نیست ؛ به بیان دیگر خود خیر ،خیر است و که فرمود :«بَقِیَّتُ اللَّـهِ خَیْرٌ» ۴ آن چیزی که نسبت داده شد به بقیه الله خیر بود و مثل آن هم نسبت داده نشده است .
همچنین به موارد دیگر مانند چاهی که از آن آب برمی دارند را خیر گویند ؛ نگاه نکنید الان در شهر ها آب لوله کشی وجود دارد و شیر را باز می کنید به راحتی آب می آید ؛ این موارد را ما دیده ایم که وقتی بچه بودیم در روستا میدیدیم که مثلا مردم هجوم می بردند سر قنات تا آب شرب بیاورند ، حتی برای شستشو و برای همه ی امور خود لذا واقعا آن سرچشمه خیلی برای آنها ارزش داشت .
بعضی افراد برای اینکه زحمت کمتری داشته باشند در منزل خود چاه حفر می کردند پس چاهی حفر می کردند و دلوی می گذاشتند و از آن آب میکشیدند ، واقعا کسانی که چاه داشتند برای بقیه خیر بود .
گاهی اوقات مکانی که از آن آب بیرون می آید ؛ قنات ها و چاه ها تا سطح زمین که آب می رسد را خیر گویند .
از معناهای دیگر خیر را «استفاده،مزیت ، سود بخشی، منفعت،چیزی که صلاه در آن وجود دارد، مصلحت،احسان،افاضه،سعادت،آسایش،رفاه،شادکامی،نوع پرستی و بشر دوستی، استعداد ،دارایی،خواست،خاصیت،مال،ویژگی،نیکی،بخشش،کرم» گفته اند و در دیکشنری تعبیر به خیر کرده اند و از مصادیق خیر شمرده اند .
اگر ما دقت کنیم یک خصوصیتی در همه ی این موارد وجود دارد که خیر گویند ،خصوصیت همه ی این مصادیق این است که تماما ملائم با نفس انسان می باشند ،یعنی خوشِ انسان ، انسان از آن بدی ندارد و این را دوست دارد .
اما در آیه مورد بحث می فرماید این گرفتن روزه هم برای شما در اینجا خیر است ،درست است که گاهی اوقات طاقت شما سر می آید لذا فرمود:«و عَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ»۵ یعنی طاقت آنها سر می آید چون طاقت فرسا می باشد اما «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ»۶ یعنی همین کسانی که طاقت آنها سر می اید به یک نحوی روزه بگیرند مثلا پاسی از روز را خواب است تا بتواند روزه را بگیرد یا سر کار نرود.
البته اگر مجبور باشد اینطور نیست لذا گاهی اوقات نان او لنگ می شود ، مشکل ایجاد می شود و مجبور است که دست خود را رو به کسی دراز کند اینطور نیست .
اما «أَنْ تَصُومُوا» اگر کسی به یک نحوی بتواند روزه بگیرد ، «خَیْرٌ لَکُمْ» هم خیر و هم سودمند است پس خصوصیت خاص خیر این است که برای انسان همیشه نافع می باشد و انسان از او خوش دارد ، آن را دوست دارد و از آن کراهت ندارد .
فرمود:« فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً»۷ اگر کسی بهترین ها را تطوع کند یعنی در رسیدن به رضایت معبود به دنبال بهترین ها باشد پس «فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ»۸ خود آن هم برای انسان خیر می شود ، پس خود تطوع را می فرماید:«فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ» یعنی خود تطوع بهترین است .
عبادتی که از روی ترس از معبود باشد به درد نمی خورد و همچنین عبادتی که به طمع بهشت و پاداش معبود باشد هم به درد نمیخورد ،نمی فرماید شر است پس آن هم خوب می باشد اما اخیَر نیست لذا خیر مطلق آن چیزی است که تطوع باشد.
می فرماید اگر خود تطوع را داشته باشید «فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ»۹ برای متطوع سود و بهترین است ، یعنی اگر کسی واقعا اینگونه عبادت کند در برابر معبود جل و أعلی به معنای اینکه با همه وجود ،داوطلبانه و بدون اینکه اجبار و الزامی برای او باشد و در راستای بندگی قرار گرفت ، خود تطوع «خَیْرٌ لَهُ» برای انسان بهترین است .
زمانی عبادتی را بجا می آورید که به شما مزدی را می دهند و چون امر است از عقوبت هم رها می شوید اما در همین حد ولی زمانی شما به طوری عبادت می کنید که مقرب شوید لذا اثر تطوع ،تقرب می شود یعنی وقتی شما کاری کردید که موجب جلب رضایت شد مقرب حق می شوید .
بنابراین وقتی مقرب «عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ»۱۰ آنوقت دیگر بهشت که هیچ ،دیگر خدا کنار شماست و شما در همنشینی حضرت حق قرار میگیرید لذا «عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ»۱۱ بالاترین مقام انسان شمرده شده که قرب الی الله است را اگر کسی قرار گرفت ، بهشت را هم به او می دهند .
بچه ای گفته بودند پفک و بیسکویت را بیشتر دوست داری یا بابا را ؟ گفته بود بابا را چون اگر بابا باشد پفک هم می دهد! پس شما بهشت را میخواهید؟! بهشت که چیزی نیست ! اگر خدا را داشتید همه چیز دارید `چون صد آید نود هم نزد ماست` پس همه چیز خیر و نفع می شود لذا فرمود:«خَیْرٌ لَهُ» بهترین برای شما چون به سود شماست ؛ با لام نفعیه بیان شده است .
بنابراین نه به طمع بهشت و نه از ترس جهنم چون اگر ترس باشد ،عبادت بردگان است لذا خداوند برده نمیخواهد بلکه بنده میخواهد ؛ تفاوت این است که یک زمانی برده می شوید چون می ترسید و ترس برده ها از این است که چوب می خورند اگر اطاعت نکنند .
طماعین هم تجارت می کنند بخاطر اینکه طمع سود را دارند ؛ شما نماز میخوانید که بهشت بروید ، به شما می دهند اما ارزشی ندارد لکن اگر شما در برابر ذات احدیت قرار بگیرید به طوری که محب و عاشق خداوند شوید و عبادت کنید که این همان تطوع است .
لذا اگر عاشقانه عبادت ،عاشقانه بندگی کنید و عاشقانه نماز بخوانید ؛ این هم بهترین است برای شما و هم سودمند شماست ،یعنی همه منافع شما را تأمین می کند .
سودی که در این آیه میخواهید در دو قسمت تکرار شده لذا فرمود:«فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ»۱۲ یعنی آن تطوعی که شما انجام می دهید، «خَیْرٌ لَهُ» از همه جهت برای شما بهترین و سودمند است و همه چیز برای شما دارد .
اما اگر که تطوع نباشد بله جهنم نمی روید بلکه بهشت هم می روید چون عبادت آثار دارد لذا عبادت به تنهایی شما را به بهشت می برد اما اگر تطوع داشته باشید که به مقام حضرت جل و اعلی مقرب شوید که به این شرط تطوع است ، در نتیجه بهترین مقام را به دست آورید چون تطوع بهترین مقام و عبادت است .
یعنی عبادتی که از روی تطوع ، عشق و آنچه که انسان به دنبال اوست و همه وجود خود را به سمت او گسیل می دهد ،یعنی همه وجودش به دنبال این است که جلب رضایت معبود را داشته باشد ، این خیلی برای او ارزشمند می شود پس بنابراین خود خداوند را به دست می آورد .
وقتی خود خداوند را به دست آورد و «عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ»۱۳ شد ،یعنی نزد خدای جل و اعلی قرار گرفت آنوقت همه چیز برای او الهی می شود و هیچ چیز برای تو ناخوشایند نیست و احساس کمبود نمی کند .
ببینید در بهشت آخرتی را اگر ما بخواهیم تصور کنیم به این نحو بنده عرض میکنم خدمت شما که برای هر کدام از بندگان خداوند بهشتی را آفریده که آن «ارضه السماوات و الارض» اما شرط آن تقوا است.
تقوا یعنی به دنبال خدا نگهداری آن هم همین معنا را می دهد یعنی دنبال این باشید که خودت را برای خداوند و خداوند را برای خودت نگه دارید لذا این شرط آن است .
اگر این شرط را ایجاد کردید و تقوا را ایجاد کردید آن وقت «ارضه السماوات و الارض » خداوند در اختیار شما میگذارد ، این سرزمینی که با تعبیر معقول به محسوس عرض میکنیم که آن طرف به شما می دهند نیاز به چه چیزی دارد ؟ مدرسه نیاز به ساختمان ،زمین، شجر ،خدم و حشم دارد وگرنه اگر این موارد نباشد زمین ،صحرا و برهوت خالی است
آنچه که مسلم می باشد همه آنچه ما در این دنیا داریم ، اگر در این کلمه دقت کنیم حتی برای خانواده های ما هم همینطور است ،مردی که عاشقانه و با عشق برای زن و بچه خود کار می کند و تحصیل روزی می کند ،بهترین لذت را دارد لذا «فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ» ۱۴
خصوصا اگر این تحصیل روزی در راستای بندگی باشد لذا در راستای بندگی خداوند تحصیل معاش کند ،تحصیل علوم آل الله کند و بعد تعلیم کند و بعد تزریق کند و به دیگران بخوراند، همه ی این موارد به دنبال تطوع قرار گرفت «فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ» پس آن هم برای شما بهترین است یعنی خود تطوع را می فرماید چون ضمیر «فَهُوَ» به تطوع بر میگردد .
بنابراین آنچه در اینجا نکته جالبی بود بحث تطوع و خود تطوع را فرمود:«خَیْرٌ» و خیر را هم ما معنا کردیم و در واژه ها و مصادیق مختلف آن را عرض کردیم و آنچه معنا برای خیر شده است در واقع مصادیق خیر می باشد که در تعبیرات بیان شده است ولی آن خیر کلی می باشد که منطبق بر همه ی این مصادیق خواهد شد اما علی الاطلاق ان را فرمود«بَقِیَّتُ اللَّـهِ خَیْرٌ لَکُمْ»۱۵
۱_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۲_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۳_ سوره هود آیه ۸۶
۴_ سوره هود آیه ۸۶
۵_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۶_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۷_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۸_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۹_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۰_ سوره قمر آیه ۵۵
۱۱_ سوره قمر آیه ۵۵
۱۲_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۳_ سوره قمر آیه ۵۵
۱۴_ سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۵_ سوره هود آیه ۸۶
___________________
۱٫۱ حالت نفسانی انسان در تطوع
تطوع نشاندهنده حالتی نفسانی در انسان است که در آن فرد در کمال عبودیت و بندگی نسبت به معبود خود قرار دارد. این حالت، بیانگر تلاش فرد برای جلب رضایت معبود و انجام هر کاری در این مسیر است.
۱٫۲ ریشه واژه تطوع
واژه “تطوع” از ریشه “طوع” گرفته شده است که هممعنای اطاعت و هممعنای مطاوعه (اثرپذیری) دارد. فردی که در مسیر جلب رضایت معبود گام برمیدارد، در مقام تطوع قرار دارد و به او “مُطَوِّع” گفته میشود.
۲٫۱ معنای واژه خیر
واژه “خیر” به معنای بهترین و برترین است. این واژه در زبان عربی بهصورت “أخیَر” (افعل تفضیل) به کار میرود و نشاندهنده بالاترین درجه کیفیت است.
۲٫۲ تقابل خیر و شر
خیر در مقابل شر قرار دارد. شر به معنای بدی و ناخوشایندی است، در حالی که خیر به معنای خوبی و بهترین است.
۲٫۳ توصیف امام زمان (عج) به بهترین خیر
در توصیف حضرت بقیهالله (عج) آمده است: «بَقِیَّتُ اللَّـهِ خَیْرٌ لَکُمْ». این عبارت نشاندهنده آن است که امام زمان (عج) بهترین خیر برای بشریت است.
۳٫۱ کلمات مترادف خیر
واژه “خیر” در زبانهای مختلف معانی متعددی دارد، از جمله: خیرخواه، نیکوکار، صلاح، ثواب، مصلحت، خوبی، خوشی، نیکی، برکت، نعمت، سعادت، فیض، صدقه، مزد، بخشش، و جوانمردی.
۳٫۲ کلی و مطلق بودن واژه خیر
خیر یک مفهوم کلی و مطلق است که بر تمام مصادیق خوبی و نیکی بار میشود. این واژه بیانکننده بهترین چیزهاست که هیچچیز دیگری با آن برابری نمیکند.
۳٫۳ معانی دیگر خیر
خیر به معنای خوبی، کامیابی، مال ثمربخش، و هر چیزی که برای انسان سودمند باشد نیز به کار میرود.
۴٫۱ اطلاق خیر به مال التجاره
برخی افراد مال التجاره (سرمایه تجاری) را خیر میدانند، زیرا از طریق آن سود کسب میکنند.
۴٫۲ تعبیر خیر به چشمه و دوات
خیر به چشمهای که آب از آن فوران میکند یا دواتی که با آن مینویسند نیز تعبیر شده است.
۴٫۳ نسبی بودن مصادیق خیر
مصادیق خیر نسبی هستند و مطلق نیستند. برای مثال، چاهی که از آن آب استخراج میشود، برای برخی افراد خیر محسوب میشود.
۵٫۱ نافع بودن روزه
در آیه مورد بحث، خداوند میفرماید: «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ». این عبارت نشاندهنده آن است که روزهگرفتن برای انسان خیر و سودمند است.
۵٫۲ حکم روزه در صورت اجبار
اگر فردی به دلیل شرایط سخت مجبور به ترک روزه شود، این عمل برای او گناه محسوب نمیشود.
۶٫۱ خیر مطلق بودن تطوع
تطوع، یعنی انجام کارهای نیک بدون اجبار و تنها برای جلب رضایت خداوند. این نوع عبادت، خیر مطلق محسوب میشود.
۶٫۲ ثمره عبادت داوطلبانه
عبادتی که از روی عشق و علاقه به خداوند انجام شود، باعث تقرب به ذات احدیت میشود.
۷٫۱ مقرب خدا بودن انسان متطوع
انسانی که از روی تطوع عبادت میکند، به مقام قرب الهی میرسد و این بالاترین مقام برای یک بنده است.
۷٫۲ طمع بهشت و ترس از جهنم
عبادت تنها برای بهشت یا از ترس جهنم، ارزش کمتری دارد. عبادت واقعی از روی عشق و علاقه به خداوند انجام میشود.
۸٫۱ سودمندی تطوع
خداوند در آیه مورد بحث تأکید میکند که تطوع برای انسان سودمند و بهترین است.
۸٫۲ تطوع از بهترین عبادات
تطوع نهتنها انسان را از جهنم نجات میدهد، بلکه او را به مقام قرب الهی میرساند.
۹٫۱ عاقبت کسب تطوع
انسانی که از روی تطوع عبادت میکند، به مقامی میرسد که همه چیز برای او الهی میشود و هیچ کمبودی احساس نمیکند.
۹٫۲ مشروط بودن بهشت به کسب تقوا
ورود به بهشت مشروط به کسب تقواست. تقوا به معنای نگهداری خود برای خداوند و جلب رضایت اوست.
۱۰٫۱مصادیق تطوع در زندگی
تطوع تنها محدود به عبادات نیست، بلکه در زندگی روزمره نیز مصادیق زیادی دارد، مانند تلاش عاشقانه برای خانواده.
۱۰٫۲ خلاصه مباحث مطرح شده
تطوع و خیر دو مفهوم کلیدی در این بحث هستند که نشاندهنده بهترین اعمال و حالات برای جلب رضایت خداوند هستند.
بیست سوال قرآنی و تفسیری
۱٫ معنای تطوع در قرآن چیست؟
۲٫ چرا خیر به عنوان بهترین تعبیر شده است؟
۳٫ تفاوت خیر و شر در چیست؟
۴٫ چگونه امام زمان (عج) به عنوان بهترین خیر توصیف شده است؟
۵٫ مصادیق خیر در زندگی روزمره کدامند؟
۶٫ چرا روزهگرفتن خیر محسوب میشود؟
۷٫ تفاوت عبادت داوطلبانه و اجباری چیست؟
۸٫ چگونه تطوع باعث تقرب به خداوند میشود؟
۹٫ چرا عبادت تنها برای بهشت ارزش کمتری دارد؟
۱۰٫ تأکید خداوند بر سودمندی تطوع چه معنایی دارد؟
۱٫ تطوع نشاندهنده بالاترین سطح بندگی است.
۲٫ خیر یک مفهوم مطلق و کلی است که بر تمام نیکیها بار میشود.
۳٫ روزهگرفتن نهتنژه یک عبادت، بلکه یک عمل سودمند برای انسان است.
۴٫ عبادت داوطلبانه باعث تقرب به خداوند میشود.
۵٫ تطوع تنها راه رسیدن به مقام قرب الهی است.
۶٫ خیر بودن مال التجاره نشاندهنده اهمیت سودمندی در زندگی است.
۷٫ تقوا شرط ورود به بهشت است.
۸٫ عبادت از روی عشق بالاترین ارزش را دارد.
۹٫ مصادیق خیر در زندگی روزمره بسیار گسترده است.
۱۰٫ تطوع در زندگی عاشقانه باعث ایجاد آرامش و رضایت میشود.
تطوع, خیر, شر, عبودیت, رضایت, معبود, اطاعت, مصادیق, تقوا, بهشت, جهنم, عبادت, روزه, سودمندی, تقرب, مال التجاره, چشمه, دوات, چاه, قنات, نیکی, برکت, نعمت, سعادت, فیض, صدقه, بخشش, جوانمردی, خوبی, خوشی, صلاح, ثواب, مصلحت, عشق, بندگی, تقرب الهی, طمع, ترس, عبادت داوطلبانه, زندگی عاشقانه.
تطوع و خیر دو مفهوم کلیدی در قرآن هستند که نشاندهنده بهترین اعمال و حالات برای جلب رضایت خداوند میباشند. تطوع، عبادتی داوطلبانه و از روی عشق است که باعث تقرب به خداوند میشود. خیر نیز به معنای بهترین و سودمندترین چیزهاست که در زندگی انسان نقش اساسی دارد. با تطوع و جلب رضایت خداوند، انسان به بالاترین مقامها میرسد و همه چیز برای او الهی میشود.
مدت زمان روزهداری
استثنائات در روزهداری
بیماران مزمن و سالمندان
افرادی که توان روزه گرفتن ندارند باید کفاره بدهند و مسکینی را اطعام کنند.
اهمیت کفاره
کفاره به عنوان جایگزینی برای روزه مقرر شده است.
انجام نیکیها
اهمیت انجام نیکی بیشتر
هر کس به میل خود بیشتر نیکی کند، برای او بهتر است.
فواید نیکی بیشتر
نیکی بیشتر به بهبود وضعیت جامعه و افزایش رضایت خداوند کمک میکند.
فلسفه روزهداری
خیر بودن روزه
روزه گرفتن برای شما بهتر است اگر بدانید.
فواید روزهداری
روزه اثرات مثبت جسمی و روحی فراوانی دارد.
تحلیل علمی آیه
فواید جسمی روزه
روزه به تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش وزن و سمزدایی از بدن کمک میکند.
فواید روحی روزه
روزه به افزایش توجه به مسائل روحی، تقویت اراده و نزدیکی به خداوند کمک میکند.
سوالات قرآنی تخصصی
۱٫ مفهوم جمله «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» چیست؟
– این جمله به اهمیت و فواید روزه اشاره دارد و میگوید که روزه برای شما بهتر است اگر بدانید.
۲٫ چه کسانی مکلف به روزه هستند؟
– افراد بالغ و سالم که توانایی روزه گرفتن دارند، مکلف به روزه هستند.
۳٫ در چه شرایطی روزه گرفتن واجب نیست؟
– در شرایط بیماری و سفر روزه گرفتن واجب نیست.
۴٫ افراد دارای مشکلات جسمانی چگونه میتوانند عمل کنند؟
– این افراد میتوانند روزه را به زمان دیگری موکول کنند یا فدیه دهند.
۵٫ چرا روزه برای انسانها بهتر است؟
– روزه اثرات مثبت جسمی و روحی فراوانی دارد و به تقویت اراده و سلامت کمک میکند.
۶٫ فواید جسمی روزه چیست؟
– روزه به تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش وزن و سمزدایی از بدن کمک میکند.
۷٫ فواید روحی روزه چیست؟
– روزه به افزایش توجه به مسائل روحی، تقویت اراده و نزدیکی به خداوند کمک میکند.
۸٫ چگونه روزه باعث افزایش تقوا میشود؟
– روزه با محدود کردن لذات دنیوی به افزایش توجه به مسائل معنوی و تقوا کمک میکند.
۹٫ چرا خداوند روزه را واجب کرده است؟
– روزه به عنوان یک تمرین معنوی و جسمی به بهبود سلامت جسم و روح کمک میکند.
۱۰٫ چگونه میتوان روزه را به بهترین شکل ممکن انجام داد؟
– با رعایت اعتدال در خوردن و آشامیدن، توجه به نماز و ذکر خداوند و پرهیز از گناهان.
نتیجهگیری
روزه یک تمرین معنوی و جسمی است که به تقویت اراده، سلامت جسم و نزدیکی به خداوند کمک میکند. این آیه به اهمیت و فواید روزه اشاره دارد و افراد مکلف به روزه را مشخص میکند. روزه به عنوان یک عمل عبادتی اثرات مثبت جسمی و روحی فراوانی دارد و به افزایش تقوا و تقویت ارتباط با خداوند کمک میکند.
کلیدواژهها
روزه، مکلفین روزه، احکام صیام، وجوب روزه، استثنائات روزه، روزه بیمار، روزه مسافر، فواید روزه، سلامت جسم، تقویت اراده، نزدیکی به خداوند، افزایش تقوا، فدیه، سیستم ایمنی، کاهش وزن، سمزدایی، مسائل روحی، تمرین معنوی، اعتدال، پرهیز از گناه، فواید جسمی، فواید روحی، تمرین معنوی، ارزشهای معنوی، تحلیل علمی، توجه به مسائل روحی، آرامش روحی، بازگشت به خداوند، تغذیه سالم، رعایت اعتدال، توجه به نماز، ذکر خداوند، تقویت روحیه، اثرات مثبت روزه، اهمیت روزه، سلامت روان، کمک به جسم و روح، فقه روزه، شرایط روزه، تفسیر آیه، ارتباط با خداوند، راهنمایی الهی
ساختار منظم و جذاب
فصل اول: مقدمه و کلیات
۱٫۱ مقدمهای بر آیه «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ»
آیه «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» از سوره بقره، یکی از آیات کلیدی در بحث روزه و احکام آن است. این آیه به ظرافتهای فقهی و اخلاقی روزهداری اشاره میکند و اهمیت تطوع و اشتیاق در انجام عبادات را بیان مینماید.
۱٫۲ بیان مکلفین روزه
در این آیه، مخاطبان روزه به دو دسته تقسیم میشوند: کسانی که توانایی روزهگرفتن دارند و کسانی که به دلیل بیماری یا سفر از این تکلیف معاف هستند. این تقسیمبندی نشاندهنده انعطاف شریعت اسلام در برابر شرایط مختلف انسانهاست.
۱٫۳ وجوب یا عدم وجوب روزه؟
آیه بهصورت ظریف بیان میکند که روزهگرفتن برای کسانی که توانایی آن را دارند، خیر است. این عبارت نشاندهنده آن است که روزهگرفتن از باب وجوب نیست، بلکه از باب تطوع و اشتیاق است.
فصل دوم: تحلیل فقهی آیه
۲٫۱ احتمالات موجود در آیه
آیه «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» ممکن است به استحباب روزه اشاره کند یا به بیان کلیتری از احکام روزه برای مریض و مسافر بپردازد. این احتمالها نیاز به بررسی دقیقتری دارد.
۲٫۲ مکلف بودن مریض و مسافر
مریض و مسافر از وجوب روزه معاف هستند، اما این معافیت به معنای سقوط کامل تکلیف نیست. آنها موظفند روزههای فوتشده را در روزهای دیگر قضا کنند.
۲٫۳ بحث طاقت و اطاقه
آیه به موضوع «طاقت» اشاره میکند. اگر فردی توانایی روزهگرفتن را داشته باشد، حتی اگر مریض باشد، میتواند روزه بگیرد. این موضوع نشاندهنده اهمیت تطوع در انجام عبادات است.
فصل سوم: تطوع و اشتیاق در عبادات
۳٫۱ تطوع در احکام شرعی
تطوع به معنای انجام کارهای نیک بدون الزام شرعی است. این مفهوم در آیه «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» بهوضوح دیده میشود.
۳٫۲ تطوع و جلب رضایت خداوند
انجام کارهای نیک از روی اشتیاق و رغبت، رضایت خداوند را به همراه دارد. این موضوع در آیه بهصورت ضمنی بیان شده است.
۳٫۳ مثالهایی از تطوع
مثالهایی مانند تهیه شربت برای مولا یا حضور مجروحان در کلاسهای درس، نشاندهنده اهمیت تطوع در زندگی انسانهاست.
فصل چهارم: تحلیل روانشناختی و اخلاقی
۴٫۱ تطوع و احساس رضایت
انجام کارهای نیک از روی اشتیاق، احساس رضایت درونی را به همراه دارد. این موضوع در آیه بهصورت غیرمستقیم بیان شده است.
۴٫۲ تفاوت تطوع و انجام وظیفه
انجام کارها از روی وظیفه، هرچند لازم است، اما لذت و رضایت انجام کارهای داوطلبانه را ندارد.
۴٫۳ تطوع و سلامت روان
تطوع در عبادات و کارهای نیک، تأثیر مثبتی بر سلامت روان انسان دارد. این موضوع در آیه بهصورت ضمنی بیان شده است.
فصل پنجم: نتیجهگیری و تحلیل نهایی
۵٫۱ ارزش تطوع در عبادات
تطوع در عبادات، ارزش معنوی و اخلاقی بالایی دارد. این موضوع در آیه «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» بهوضوح بیان شده است.
۵٫۲ اهمیت بصیرت در عبادات
انجام عبادات با آگاهی و بصیرت، تأثیر بیشتری دارد. این موضوع در آیه بهصورت غیرمستقیم بیان شده است.
۵٫۳ عبادت عاشقانه
عبادت عاشقانه و مشتاقانه، وزن معنوی بالاتری دارد. این موضوع در آیه بهصورت ضمنی بیان شده است.
سوالات قرآنی تخصصی
۱٫ سوال: معنای عبارت «وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ» چیست؟
پاسخ: این عبارت به معنای آن است که روزهگرفتن برای کسانی که توانایی آن را دارند، خیر و سودمند است.
۲٫ سوال: آیا روزهگرفتن برای مریض و مسافر واجب است؟
پاسخ: خیر، مریض و مسافر از وجوب روزه معاف هستند، اما باید روزههای فوتشده را قضا کنند.
۳٫ سوال: تطوع در عبادات چه اهمیتی دارد؟
پاسخ: تطوع در عبادات، رضایت خداوند و احساس رضایت درونی را به همراه دارد.
۴٫ سوال: تفاوت تطوع و انجام وظیفه چیست؟
پاسخ: انجام کارها از روی وظیفه، لذت و رضایت انجام کارهای داوطلبانه را ندارد.
۵٫ سوال: اهمیت بصیرت در عبادات چیست؟
پاسخ: انجام عبادات با آگاهی و بصیرت، تأثیر بیشتری دارد.
کلیدواژههای فارسی
روزه, تطوع, اشتیاق, رضایت, بصیرت, عبادت, مریض, مسافر, طاقت, اطاقه, وجوب, استحباب, سلامت روان, عبادت عاشقانه, وظیفه, رغبت, آگاهی, قضا, شریعت, انعطاف.
نتیجهگیری ناب
۱٫ روزهگرفتن برای کسانی که توانایی آن را دارند، خیر و سودمند است.
۲٫ تطوع در عبادات، رضایت خداوند و احساس رضایت درونی را به همراه دارد.
۳٫ انجام عبادات با آگاهی و بصیرت، تأثیر بیشتری دارد.
۴٫ عبادت عاشقانه و مشتاقانه، وزن معنوی بالاتری دارد.
۵٫ شریعت اسلام با انعطاف خود، شرایط مختلف انسانها را در نظر گرفته است.
۱۳ _۱۲_۱۴۰۱
بازدیدها: 7
فهرست مطالب
تمامی حقوق این سایت محفوظ است.