اى اهل ایمان! در مورد کشته شدگان بر شما قصاص مقرّر و لازم شده: آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن. پس کسى که [مرتکب قتل شده چنانچه] از سوى برادر [دینى] اش [که ولىِّ مقتول است] مورد چیزى از عفو قرار گرفت [که به جاى قصاص، دیه و خونبها پرداخت شود] پس پیروى از روش شایسته و پسندیده [نسبت به وضع مادى قاتل بر عهده عفو کننده است]، و پرداخت دیه و خونبها با نیکویى و خوشرویى [بر عهده قاتل است]. این [حکم] تخفیف و رحمتى است از سوى پروردگارتان؛ پس هر که بعد از عفو، تجاوز کند [و به قصاص قاتل برخیزد] براى او عذابى دردناک است. (۱۷۸) اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص مایه زندگى است، باشد که [از ریختن خون مردم بدون دلیل شرعى] بپرهیزید. (۱۷۹) بر شما مقرّر و لازم شده چون یکى از شما را مرگ در رسد، اگر مالى از خود به جا گذاشته است، براى پدر و مادر و خویشان به طور شایسته و پسندیده وصیت کند. این حقّى است بر عهده پرهیزکاران. (۱۸۰)
اى اهل ایمان! در مورد کشته شدگان بر شما قصاص مقرّر و لازم شده: آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن. پس کسى که [مرتکب قتل شده چنانچه] از سوى برادر [دینى] اش [که ولىِّ مقتول است] مورد چیزى از عفو قرار گرفت [که به جاى قصاص، دیه و خونبها پرداخت شود] پس پیروى از روش شایسته و پسندیده [نسبت به وضع مادى قاتل بر عهده عفو کننده است]، و پرداخت دیه و خونبها با نیکویى و خوشرویى [بر عهده قاتل است]. این [حکم] تخفیف و رحمتى است از سوى پروردگارتان؛ پس هر که بعد از عفو، تجاوز کند [و به قصاص قاتل برخیزد] براى او عذابى دردناک است. (۱۷۸) اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص مایه زندگى است، باشد که [از ریختن خون مردم بدون دلیل شرعى] بپرهیزید. (۱۷۹) بر شما مقرّر و لازم شده چون یکى از شما را مرگ در رسد، اگر مالى از خود به جا گذاشته است، براى پدر و مادر و خویشان به طور شایسته و پسندیده وصیت کند. این حقّى است بر عهده پرهیزکاران. (۱۸۰)
عرض کردیم که اگر وصی، وارث یا وراث از این بترسند که موصی وصیتی بر اساس ظلم کند مانند اینکه صغار داشته باشند اگر صغار نباشند و کبار باشند میتوان آنها را راضی کرد برخی از آنهایی که راضی نشدند نسبت به کسانی که رضایت دادند وصیت بر مازاد عمل خواهد شد.
جنف و اثم در وصیت
این درصورتی است که «جَنَفًا» باشد اما اگر «إِثْمًا» شد منظور بر آن میباشد که موصی در راه حرام وصیت کند و بخواهد برای کار حرامی وصیت کند تا آنها انجام دهند آن کسی که خوف دارد، وصی یا وارثی از وراث است، اگر آنها را اصلاح کند یعنی بین آن چیزی که مورد وصیت موصی واقع شده و آنچه که باید انجام دهد، اصلاح کند به عبارت دیگر تغییر دهد یا تبدیل کند اثم و گناهی بر آن نیست.
عدم گناه بر اصلاح وصیت حرام
این کاری که کرده مورد قبول بوده و میفرماید :«فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ» ۲ هیچ گناهی بر او نیست «إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» ۳ به دنبال دارد که خداوند غفور میباشد و کار او جز حسنات قرار میگیرد چون غفوریت یعنی اگر گناهی باشد خدا آن را به حسنه تبدیل میکند .
تفاوت کلمات رحمان و رحیم
کلمه رحیم نسبت به مومنین بوده و رحمت واسعه حضرت حق را میرساند که لفظ عام بوده اما شامل خواص میشود برعکس رحمان که اسم خاص میباشد اما شامل همه موجودات خواهد شد.
روزه واجب ماه مبارک رمضان
آیه بعدی آیه ۱۸۳ از سوره مبارکه بقره در بحث صوم و صیام است صیام ماه مبارک رمضان، به استناد قرآن آن صوم و صیامی که واجب شده به ماه رمضان اختصاص دارد چون در اینجا داریم «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» ۴ در آیات دیگری نیز داریم «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِالْقُرْآنُ» ۵ که بحث نزول قرآن در آن داریم.
نزول قرآن در رمضان
هم صیام در ماه رمضان واجب شده و هم نزول قرآن یعنی به صورت دفعی که قرآن بر پیامبر نازل شد، در رمضان قرار دارد که خود قرآن بیان فرموده اینجا آنچه که ظهور در وجوب دارد دو چیز میباشد یکی «کُتِبَ» که از مواد و الفاظی است که بدون قرینه ظهور و وجوب دارد و با اطلاقش به کار میرود.
استدلال بر وجوب روزه در آیه
اینجا «عَلَیْکُمُ» از اسما الفاظ به معنای الزمه وجود دارد و علی ضرریه بر کم میباشد لذا مسلما از این آیه وجوب صوم و صیام ماه مبارک رمضان بر عباد خدا مستفاد میشود «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» ۶ روزه در گذشته و برای امم دیگر نیز وجود داشت.
وجوب روزه در امت های پیشین
آنچه که مسلم بوده و به طور قدر متیقن بیان شده این است که از صیام از زمان حضرت آدم واجب بوده و اکنون نیز وجود دارد برای نماز نیز اینگونه بود منتهی صیامی که مثلا موسویها یا عیسویها باید میگرفتند و چه چیزهایی باید امساک مینمودند آن تغییر کرده مثلا به فرض آنها باید سکوت میکردند.
صورت نماز و روزه در امت های پیشین
در ماه رمضان از اذان صبح تا اذان مغرب باید سکوت میکردند برخی از اینها در شریعت مقدس نبی مکرم تخفیفا برداشته شده در آن زمان صلاه نیز ارکانی داشته که در زمان پیامبر کم و زیاد شده مثلا قرائتی که در صلاه گذشتگان وجود داشته سوره حمد به این شکل نبوده سُوَر قرآن نبوده چون تنزیل نشده بود.
عدم حقیقت شرعیه بودن نماز
لذا صلاه وجود داشته و بر این بحث که آیا صلاه را به عنوان حقیقت شرعیه حساب کند یا خیر؟ ما قاطعانه گفتیم حقیقت شرعیه معنا ندارد چون از بدو خلقت آدم و زمانی که ایشان تنها بود و بعد از او نسل ایجاد شد نماز و روزه بوده پس کلمه نماز که آن زمان بر ارکان مخصوصه بوده اکنون نیز وجود دارد فقط ارکان و اجزا تغییر کردهاند.
اعلام وجوب روزه بر امت اسلام
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» ۷ صوم و صیام با این آیه واجب شد در گذشته نیز وجود داشت اما این کلمه «کُتِبَ» دلالت براین دارد که یعنی «کاف ، تاء، باء» با فعل واجب مجهول یعنی قبلا بر شما واجب شده بود کتب یعنی بر شما واجب بود به شما اعلام میکند آن وجوبی که قبلا بر گردن شما بود را اینجا اعلام میدارد.
بحث صیام در آیات الاحکام
«کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» ۸ صیام در مقام و بحث خود کلمه صوم بحث مفصلی دارد و اگر بخواهیم به آیه الاحکام آن وارد شویم طولانی خواهد بود مسلما کلمه «کُتِبَ» میگوید که قبلا بوده و «کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» ۹ دارد صیام بر آنها واجب بوده لذا بحث صیام را با کلمه «کُتِبَ» در اینجا آوردند.
ظهور واژه صیام بر وجوب
صیام ظهور در وجوب دارد و استعمال و مناسبت کلمه «کُتِبَ» به این جهت میباشد که روزه در گذشته نیز وجود داشته و جدید نیست البته در تمام واجباتی که در اسلام داریم آنچه که در قرآن آمده برای دیگران اکثر اعلام و آگاهی بوده و یا احکام ارشادی است یعنی اسلام چیز جدیدی به همراه خود نیاورد.
اصلاح احکام در اسلام
اسلام برخی احکام را اصلاح کرده یا آن را افزایش و کاهش داده به طوری که تکمیل شود به طوری که نواقص واجبات و اعمال را اصلاح کرد توصیف اسلام به اینکه دین خاتم بوده و اینکه پیامبر را خاتم میدانیم بحث اینکه دین اسلام دین سهولت بوده و سختی در آن وجود ندارد بحث «لا اِکْراهَ فِی الدّین» ۱۰ یعنی هیچ سختی در اسلام نیست هیچ سختی و مشکلی و گرفتاری در اسلام وجود ندارد.
مصداق اکمل اکراه
مصداق اکمل در اکراه، اجبار بوده که آن را در باب افعال آوردند صیغه کلمه اکراه بوده که اجبار را از آن گرفتند و الا خود کُره یعنی چیزی که خوشایند نیست به عبارتی برای چیزی که خوشایند نیست، کراهت ایجاد میکند لذا در اسلام هیچ کراهتی وجود ندارد.
مصالح عقلانی در اسلام
همه اعمال که انسانها دارند طبق مصالح و مفاسد برای ما آورده شده واجبات، مصلحت ملزمه مستحبات مصلحت راجحه و محرمات مفسده مهلکه و جایی که مفسده مهلک نباشد، لذا مفسده میباشد پس آن مکروه است؛ مسلما این با عقل و درایت عقلانی بشر نیز تناسب دارد و خداوند هرچه تشریع کرده به درستی آن را بیان میکند.
منابع
۱_سوره بقره آیه ۱۸۲
۲_سوره بقره آیه ۱۸۲
۳_سوره بقره آیه ۱۸۲
۴_سوره بقره آیه ۱۸۳
۵_سوره بقره آیه ۱۸۵
۶_سوره بقره آیه ۱۸۳
۷_سوره بقره آیه ۱۸۳
۸_سوره بقره آیه ۱۸۳
۹_سوره بقره آیه ۱۸۳
۱۰_سوره بقره آیه ۲۵۶
اصلاح وصیت
و احکام روزه در قرآن
۱٫ مقدمه
آیه ۱۸۲ سوره بقره به مسئله اصلاح وصیت اشاره دارد و شرایطی را برای این اقدام بیان میکند. در این آیه خداوند میگوید اگر کسی بترسد که وصیتی ناعادلانه باشد، میتواند آن را اصلاح کند.
۲٫ وصیت بر مازاد ارث
اگر وصی یا وراث از این بترسند که موصی وصیتی بر اساس ظلم کند، مانند اینکه صغار داشته باشد، باید وصیت اصلاح شود. وصیت مازاد بر ارث در صورتی که وراث رضایت ندهند، باید تغییر یابد.
۳٫ جنف و اثم در وصیت
جنف به معنای تمایل ناعادلانه و اثم به معنای وصیت به کارهای حرام است. اگر وصیت شامل این موارد باشد، وصی باید آن را اصلاح کند.
۴٫ عدم گناه بر اصلاح وصیت حرام
اگر وصی وصیت ناعادلانه یا حرام را تغییر دهد، گناهی بر او نیست و خداوند غفور و رحیم است.
۵٫ تفاوت کلمات رحمان و رحیم
رحیم به معنای رحمت ویژه برای مؤمنین است، در حالی که رحمان به معنای رحمت گسترده برای همه موجودات است.
احکام روزه در قرآن
۶٫ روزه واجب ماه رمضان
آیه ۱۸۳ سوره بقره درباره وجوب روزه در ماه رمضان است. خداوند در این آیه میفرماید روزه بر مؤمنان واجب شده است.
۷٫ نزول قرآن در رمضان
قرآن در ماه رمضان نازل شده است و این ماه اهمیت ویژهای دارد. نزول دفعی قرآن در این ماه اتفاق افتاده است.
۸٫ استدلال بر وجوب روزه در آیه
کلمه “کُتِبَ” به معنای وجوب است و بر وجوب روزه در ماه رمضان تاکید دارد. این وجوب بر عباد خدا مستفاد میشود.
۹٫ وجوب روزه در امتهای پیشین
روزه در امتهای پیشین نیز واجب بوده است. از زمان حضرت آدم تا کنون، روزه یکی از واجبات دینی بوده است.
۱۰٫ صورت نماز و روزه در امتهای پیشین
نماز و روزه در امتهای پیشین به شکلهای مختلفی انجام میشده است. این اعمال در شریعتهای مختلف وجود داشته و تغییر کردهاند.
۱۱٫ عدم حقیقت شرعیه بودن نماز
نماز و روزه از زمان خلقت آدم وجود داشتهاند و فقط ارکان و اجزا آنها تغییر کردهاند. نماز حقیقت شرعیه ندارد بلکه از ابتدا وجود داشته است.
۱۲٫ اعلام وجوب روزه بر امت اسلام
آیه “یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ” واجب بودن روزه را بر امت اسلام اعلام میکند.
۱۳٫ بحث صیام در آیات الاحکام
بحث صیام در قرآن مفصل است و کلمه “کُتِبَ” نشان میدهد که روزه در گذشته نیز واجب بوده است.
۱۴٫ ظهور واژه صیام بر وجوب
استعمال کلمه “کُتِبَ” به معنای وجوب روزه است و نشان میدهد که روزه در گذشته نیز وجود داشته است.
۱۵٫ اصلاح احکام در اسلام
اسلام برخی احکام را اصلاح کرده و نواقص آنها را برطرف نموده است. احکام اسلامی به سادگی و بدون سختی بیان شدهاند.
۱۶٫ مصداق اکمل اکراه
اجبار در اسلام وجود ندارد و کلمه “لا اِکْراهَ فِی الدّین” به معنای نبود اجبار در دین است.
۱۷٫ مصالح عقلانی در اسلام
احکام اسلامی بر اساس مصالح و مفاسد بیان شدهاند و عقلانی و منطقی هستند. خداوند همه احکام را به درستی تشریع کرده است.
پاسخ: روزه در امتهای پیشین نیز واجب بوده و به شکلهای مختلفی انجام میشده است.
۱۰٫ آیا نماز و روزه از زمان خلقت آدم وجود داشتهاند؟
پاسخ: بله، نماز و روزه از زمان خلقت آدم وجود داشتهاند.
۱۱٫ آیا نماز و روزه حقیقت شرعیه دارند؟
پاسخ: خیر، این اعمال از ابتدا وجود داشته و حقیقت شرعیه ندارند.
۱۲٫ آیه “یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ” به چه چیزی اشاره دارد؟
پاسخ: به واجب بودن روزه بر امت اسلام.
۱۳٫ آیا اسلام احکام جدیدی آورده است؟
پاسخ: اسلام احکام موجود را اصلاح کرده و نواقص آنها را برطرف نموده است.
۱۴٫ معنای “لا اِکْراهَ فِی الدّین” چیست؟
پاسخ: به معنای نبود اجبار در دین است.
۱۵٫ آیا احکام اسلامی عقلانی هستند؟
پاسخ: بله، احکام اسلامی بر اساس مصالح و مفاسد بیان شده و عقلانی هستند.
نتیجهگیری نهایی
احکام وصیت و روزه در اسلام با دقت و توجه به عدالت و انصاف بیان شدهاند. وصیت باید عادلانه و به نفع ورثه باشد و در صورت ناعادلانه بودن، اصلاح شود. روزه یکی از واجبات دینی است که از زمان خلقت آدم تا کنون وجود داشته و به عنوان یکی از پایههای ایمان مورد تاکید قرار گرفته است. رعایت این اصول نشاندهنده تقوا و پیروی از دستورات الهی است.
وصیت بر مازاد ارث: اصول و مفاهیم
۱٫ مفهوم وصیت
۱٫۱ تعریف وصیت
وصیت به معنای سفارش فرد به انجام کارهایی پس از مرگ او است. این عمل میتواند شامل تعیین نحوه تقسیم اموال یا انجام خیرات باشد.
۲٫ شرایط وصیت
۲٫۱ ترس از ظلم
اگر وصی یا وراث از ظلم موصی بترسند، میتوانند نسبت به وصیت بر مازاد عمل کنند. در این صورت، رضایت برخی از وراث بر دیگران تأثیرگذار خواهد بود.
۳٫ جنف و اثم در وصیت
۳٫۱ مفهوم جنف
اگر وصیت به صورت «جنف» باشد، به معنای انحراف از حق است، اما اگر «اثم» باشد، یعنی موصی در راه حرام وصیت کند.
۳٫۲ اصلاح وصیت
اگر کسی خوف داشته باشد و بتواند بین آنچه که موصی گفته و آنچه که باید انجام دهد، اصلاح کند، هیچ گناهی بر او نیست.
۴٫ عدم گناه بر اصلاح وصیت حرام
۴٫۱ تأثیر اصلاح
اصلاح وصیت حرام مورد قبول است و خداوند غفور و رحیم است؛ بنابراین، کار او جز حسنات محسوب میشود.
۵٫ تفاوت رحمان و رحیم
۵٫۱ مفهوم رحمت
کلمه «رحیم» به مومنین اختصاص دارد و رحمت واسعه خداوند را شامل میشود، در حالی که «رحمان» شامل همه موجودات است.
۶٫ روزه واجب در ماه رمضان
۶٫۱ آیات مربوط به روزه
آیه ۱۸۳ سوره بقره درباره صیام ماه مبارک رمضان بیان شده است و این روزه برای مومنان واجب شده است.
۷٫ نزول قرآن در رمضان
۷٫۱ ارتباط روزه و نزول قرآن
نزول قرآن نیز در ماه رمضان اتفاق افتاده و این دو موضوع به هم مرتبط هستند.
۸٫ استدلال بر وجوب روزه
۸٫۱ وجوب صیام
آیه «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» دلالت بر وجوب روزه دارد و نشان میدهد که این حکم قبلاً نیز وجود داشته است.
۹٫ وجوب روزه در امتهای پیشین
۹٫۱ تاریخچه روزه
روزه از زمان حضرت آدم واجب بوده و در امتهای گذشته نیز وجود داشته است.
۱۰٫ صورت نماز و روزه در امتهای پیشین
۱۰٫۱ تغییرات در شریعت
نماز و روزه در شریعتهای پیشین وجود داشتند، اما جزئیات آنها ممکن است متفاوت باشد.
۱۱٫ اعلام وجوب روزه بر امت اسلام
۱۱٫۱ تأکید بر وجوب صیام
آیه «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» وجوب روزه را برای مسلمانان اعلام میکند.
۱۲٫ بحث صیام در آیات الاحکام
۱۲٫۱ بررسی عمیقتر صیام
کلمه «صیام» در قرآن بحث مفصلی دارد که نیازمند بررسی دقیقتری است.
۱۳٫ ظهور واژه صیام بر وجوب
۱۳٫۱ تأکید بر وجود روزه
استعمال کلمه «کُتِبَ» نشاندهنده وجود روزه در گذشته نیز هست.
۱۴٫ اصلاح احکام در اسلام
۱۴٫۱ تکامل احکام
اسلام برخی احکام را اصلاح کرده تا نواقص آنها را برطرف کند.
۱۵٫ دین سهولت
۱۵٫۱ آسانی دین
اسلام دینی آسان است و هیچ سختی در آن وجود ندارد؛ «لا اکراه فی الدین».
۱۶٫ مصالح عقلانی در اسلام
۱۶٫۱ عقلانیت احکام
احکام اسلامی بر اساس مصالح و مفاسد عقلانی وضع شدهاند.
۱۷٫ توحید در زندگی اجتماعی
۱۷٫۱ اهمیت توحید
توحید باید در تمامی ابعاد زندگی اجتماعی انسانها جاری باشد.
۱۸٫ حضور قرآن در زندگی
۱۸٫۱ قرآن به عنوان راهنما
قرآن باید نه تنها کتاب مقدس بلکه راهنمای عملی زندگی ما باشد.
۱۹٫ توحید یعنی خداسالاری
۱۹٫۱ خداسالاری در امور زندگی
در امور زندگی باید فقط خداوند را محور قرار دهیم و از هرگونه تعصب دوری کنیم.
۲۰٫ نتیجهگیری کلی
۲۰٫۱ اهمیت توحید
توحید باید محور تمامی تصمیمات ما باشد تا به یک جامعه خدایی دست یابیم.
—
سوالات علمی اجتماعی
۱٫ **وصیت چیست؟**
– پاسخ: وصیت سفارش فرد برای انجام کارهایی پس از مرگ اوست.
۲٫ **شرایط وصیت چیست؟**
– پاسخ: ترس از ظلم و رضایت وراث از شرایط مهم وصیت هستند.
۳٫ **جنف چه معنایی دارد؟**
– پاسخ: جنف به معنای انحراف از حق در وصیت است.
۴٫ **چگونه میتوان اصلاح کرد؟**
– پاسخ: با تغییر موارد مورد وصیت، میتوان اصلاحاتی انجام داد.
۵٫ **رحمان و رحیم چه تفاوتهایی دارند؟**
– پاسخ: رحیم مختص مومنین بوده و رحمان شامل همه موجودات است.
۶٫ **روزه واجب چه زمانی است؟**
– پاسخ: روزه واجب در ماه مبارک رمضان است.
۷٫ **نزول قرآن چه ارتباطی با رمضان دارد؟**
– پاسخ: نزول قرآن نیز در ماه رمضان اتفاق افتاده است.
۸٫ **آیا روزه فقط مختص مسلمانان است؟**
– پاسخ: خیر، روزه در امتهای پیشین نیز وجود داشته است.
۹٫ **چرا نماز و روزه تغییر کردهاند؟**
– پاسخ: جزئیات نماز و روزه ممکن است با توجه به شریعت متفاوت باشد.
۱۰٫ **اسلام چه احکامی را اصلاح کرده است؟**
– پاسخ: اسلام برخی احکام را اصلاح کرده تا نواقص آنها را برطرف کند.
۱۱٫ **دین اسلام چگونه دینی است؟**
– پاسخ: دین اسلام دینی آسان بوده و هیچ سختی ندارد.
۱۲٫ **مصالح عقلانی چیست؟**
– پاسخ: مصالح عقلانی مبنای وضع احکام اسلامی هستند.
۱۳٫ **چگونه توحید باید در زندگی جاری شود؟**
– پاسخ: توحید باید محور تمامی ابعاد زندگی اجتماعی انسانها باشد.
۱۴٫ **چرا قرآن باید راهنمای عملی باشد؟**
– پاسخ: قرآن باید نه تنها کتاب مقدس بلکه راهنمای عملی زندگی ما باشد.
۱۵٫ **خداسالاری یعنی چه؟**
– پاسخ: خداسالاری یعنی محور قرار دادن خداوند در تمامی امور زندگی.
۱۶٫ **چگونه میتوانیم توحید را ترویج کنیم؟**
– پاسخ: با عمل به اصول توحیدی و ترویج آنها میان دیگران.
۱۷٫ **آیا توحید تنها یک اصل دینی است؟**
– پاسخ: نه، توحید یک اصل عملی برای تمامی ابعاد زندگی نیز هست.
۱۸٫ **چرا شناخت دشمن مهم است؟**
– پاسخ: شناخت دشمنان واقعی موجب جلوگیری از اقدامات نادرست خواهد شد.
۱۹٫ **چگونه میتوانیم رفتار خدایی داشته باشیم؟**
– پاسخ: با انجام کارها برای خداوند و رعایت عدالت در روابط انسانی.
۲۰٫ **چرا مشاوره عمومی مهم است؟**
– پاسخ: مشاوره عمومی موجب تصمیمگیری بهتر خواهد شد.
—
تحلیلهای علمی
۱٫ **تأثیر توحید بر رفتار اجتماعی**: توحید باعث ایجاد رفتارهای اخلاقیتر میان افراد جامعه میشود.
۲٫ **نقش قرآن**: قرآن کریم به عنوان یک راهنما میتواند مسیر درست را برای انسانها روشن کند.
۳٫ **ضرورت شناخت دشمن**: شناخت دقیق دشمنان باعث جلوگیری از اقدامات نادرست خواهد شد.
۴٫ **اهمیت خلوص نیت**: خلوص نیت موجب قبول شدن اعمال فرد توسط خداوند خواهد شد.
۵٫ **معیارهای انتخاب**: معیارهایی چون تقوا، علم، سابقه مثبت موجب انتخاب بهتر افرادی خواهد شد که مسئولیتها را بر عهده دارند.
۶٫ **خطرات منیّت**: منیّت باعث ایجاد مشکلات اجتماعی شده که نیازمند اصلاح است.
۷٫ **تأثیر مشاوره عمومی**: مشاوره عمومی موجب تصمیمگیری بهتر خواهد شد.
۸٫ **نقش مسئولین**: مسئولین باید نسبت به نیازهای واقعی جامعه حساس باشند.
۹٫ **پیشگیری از شرک**: آموزش اصول توحیدی موجب کاهش رگههای شرک میان مؤمنان خواهد شد.
۱۰٫ **فرهنگسازی**: ترویج فرهنگ توحیدی نیازمند همکاری همه اقشار جامعه است.
وصیت بر مازاد ارث اصول مهمی را شامل میشود که نیازمند توجه ویژهای هستند؛ همچنین توجه به توحید و پیروی از دستورات الهی باید محور تمامی فعالیتها قرار گیرد تا جامعهای سالمتر و خداییتر شکل بگیرد که هدف اصلی آن رضایت خداوند باشد
