تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۱۶۸ جلسه ۳ حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی ۳ جلسه تفسیر آیه صد و شست و هشت بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَ لَوْ یَرَى الَّذینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذابَ […]
تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۱۶۸ جلسه ۳
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
۳ جلسه تفسیر آیه صد و شست و هشت
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَ لَوْ یَرَى الَّذینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذابَ أَنَّ الْقُوَّهَ لِلَّهِ جَمیعاً وَ أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعَذابِ (۱۶۵) إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِینَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِینَ اتَّبَعُوا وَ رَأَوُا الْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ (۱۶۶٫ ) وَ قالَ الَّذینَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنا کَرَّهً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ کَما تَبَرَّؤُا مِنَّا کَذلِکَ یُریهِمُ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ حَسَراتٍ عَلَیْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجینَ مِنَ النَّارِ (۱۶۷) یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ (۱۶۸)
و برخى از مردم به جاى خدا معبودهایى انتخاب مىکنند که آنها را آن گونه که سزاوار است خدا را دوست داشت، دوست مىدارند؛ ولى آنان که ایمان آوردهاند، محبت و عشقشان به خدا بیشتر و قوىتر است. و اگر کسانى که [با انتخاب معبودهاى باطل] ستم روا داشتند، هنگامى که عذاب را ببینند، بىتردید بفهمند که همه قدرت ویژه خداست [و معبودهاى باطل، هیچ و پوچاند] و خدا سخت کیفر است. (۱۶۵)(همان) هنگام، کسانى که پیروى شدهاند، از پیروانِ خود، بى تعهد مى شوند؛ و عذاب را مشاهده مى کنند؛ و پیوندها از میانشان بریده مى شود. (۱۶۶ ) و آنان که [به جاى خدا از پیشوایان شرک و کفر] پیروى کردند، گویند: کاش براى ما بازگشتى [به دنیا] بود تا ما هم از آنان بیزارى مىجستیم، همان گونه که آنان از ما بیزارى جستند. خدا این گونه اعمالشان را که براى آنان مایه اندوه و دریغ است به آنان نشان مىدهد، و اینان هرگز از آتش بیرون آمدنى نیستند. (۱۶۷) اى مردم! از آنچه [از انواع میوهها و خوردنىها] در زمین حلال و پاکیزه است بخورید، و از گامهاى شیطان پیروى نکنید؛ زیرا او نسبت به شما دشمنى آشکار است. (۱۶۸)
تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۱۶۸
اصل حلال بودن غذاها و دشمنى شیطان با انسان
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَ لَوْ یَرَى الَّذینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذابَ أَنَّ الْقُوَّهَ لِلَّهِ جَمیعاً وَ أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعَذابِ (۱۶۵) إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِینَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِینَ اتَّبَعُوا وَ رَأَوُا الْعَذابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبابُ (۱۶۶٫ ) وَ قالَ الَّذینَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنا کَرَّهً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ کَما تَبَرَّؤُا مِنَّا کَذلِکَ یُریهِمُ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ حَسَراتٍ عَلَیْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجینَ مِنَ النَّارِ (۱۶۷) یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ (۱۶۸)
و برخى از مردم به جاى خدا معبودهایى انتخاب مىکنند که آنها را آن گونه که سزاوار است خدا را دوست داشت، دوست مىدارند؛ ولى آنان که ایمان آوردهاند، محبت و عشقشان به خدا بیشتر و قوىتر است. و اگر کسانى که [با انتخاب معبودهاى باطل] ستم روا داشتند، هنگامى که عذاب را ببینند، بىتردید بفهمند که همه قدرت ویژه خداست [و معبودهاى باطل، هیچ و پوچاند] و خدا سخت کیفر است. (۱۶۵)(همان) هنگام، کسانى که پیروى شدهاند، از پیروانِ خود، بى تعهد مى شوند؛ و عذاب را مشاهده مى کنند؛ و پیوندها از میانشان بریده مى شود. (۱۶۶ ) و آنان که [به جاى خدا از پیشوایان شرک و کفر] پیروى کردند، گویند: کاش براى ما بازگشتى [به دنیا] بود تا ما هم از آنان بیزارى مىجستیم، همان گونه که آنان از ما بیزارى جستند. خدا این گونه اعمالشان را که براى آنان مایه اندوه و دریغ است به آنان نشان مىدهد، و اینان هرگز از آتش بیرون آمدنى نیستند. (۱۶۷) اى مردم! از آنچه [از انواع میوهها و خوردنىها] در زمین حلال و پاکیزه است بخورید، و از گامهاى شیطان پیروى نکنید؛ زیرا او نسبت به شما دشمنى آشکار است. (۱۶۸)
یا أَیُّهَا النَّاسُ کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالاً طَیِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ ۱
کلماتی که در این آیه مورد بحث بود را تا کلمه «طَیِّباً» بحث کردیم که گفتیم در مقابل کلمه طیب خبیث است و خبیث یعنی چیزی که در وجود آن خبث و پلیدی وجود دارد .
البته کلمه طیب در این آیه چون حال می باشد هم میتواند حال برای «مِمَّا» باشد یعنی «ما فِی الْأَرْضِ جمیعا حَلالاً طَیِّباً» و هم میتواند بیانگر چگونگی اکل و مصرف صارف و آکل باشد مانند اینکه زیبا بخورد ،خوبی ها و زیبایی ها و همچنین نحوه خوردن و مصرف کردن آن طیب باشد .
در ادامه خداوند متعال می فرماید:«وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ» ۲ بحث تبعیت در زبان عربی یعنی پا در جای پای دیگری گذاشتن ،یعنی اگر به کسی گفتید تبع پیامبر است یعنی پای خود را جای پای پیامبر می گذارد .
همچنین در ادبیات هم اگر به یاد داشته باشید بخشی از مباحث نحو در توابع بود و توابع یعنی آن کلمه ای که تابع کلمه ی دیگری می باشد در چند چیز که عبارت بودند از «اعراب ،افراد و تثنیه و جمع ، معرفه و نکره ،مونث و مذکر بودن» که در زبان ادبیاتی میگوییم از ده مورد باید چهار مورد را تبعیت کند ،نعت کامل است .
در این آیه نیز تبعیت یعنی جا پای دیگری گذاشتن و جمله «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ» یعنی جا پای شیطان نگذارید و دنباله روی شیطان نباشید لذا جا پای او گذاشتن یعنی دنباله روی او شدن .
زمان های قدیم بنده به یاد دارم وقتی بچه بودیم و میرفتیم که در برف ها راه برویم ،پدر ما جلو راه می رفت و پای خود را در جای پای او می گذاشتیم و می رفتیم که پوتین های ما پر برف نشود لذا پدر ما جلو تر راه می رفت و ما پای خود را جای پای او می گذاشتیم .
در جنگ هم وقتی تخریبچی می رفت و معبر باز می کرد ،آن معبری که باز می کرد همه جا پای نفر جلو می گذاشتند و می رفتند اما خدا به فریاد ان وقتی می رسید که آن سر ستون معبر را گم می کرد ،داشتیم در یکی از عملیات ها که آتش دشمن خیلی زیاد بود و معبر هم راه حدود پنجاه سانتی دو طرفش را با طناب می کشیدند و علامت می زدند که شب بتوانند آن را تشخیص دهند .
اگر گلوله به این علامت می خورد یک تکه از آن گم می شد در نتیجه معبر گم می شد که داشتیم یک گردان ۱۱۵ نفری غیر از آن نیروی دیگر مانند تعاون و اطلاعات عملیات ،این ۱۱۵ نفر معبر را گم کردند و همگی روی مین رفتند و شهید و جانباز شدند .
بنابراین جا پای دیگران گذاشتند در معبر مین هم اگر خواستید نجات پیدا کنید باید پای خود را جای پای نفر جلوتر بگذارید و بروید و گاهی اوقات بود که می رفتند و میرسیدند به میدان مین که پنج یا چهار متر بود و می خواستند عبور کنند معبر هم نداشتند ،وقت هم نداشتند و دشمن هم وجود داشت در نتیجه دو نفر از رزمندگان می آمدند و دراز می کشیدند در میدان مین و بقیه رزمندگان از روی بدن آنها رد می شدند ،گاهی اوقات می شد که این بچه ها تا آخرین نفر از گردان رد می شد و آخر از همه که خودش میخواست بلند شود مین منفجر می شد .
در جمله «وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ» ۳ کلمه «خُطوَه» به معنای قدم و جای پا است البته در روایات به معنا و تعبیر قدم زدن هم می باشد مثلا می فرماید غذا که خوردید قدم بزنید «و لو خطوه» و لو اینکه یک قدم بردارید که درباره وعده شام است که روایت آن در لمعه بهش اطعمه و اشربه نقل شده است.
مراد واقعی از خطوات شیطان اموری می باشد که مطابق با غرض و مقصد شیطان و خلاف غرض الهی است لذا هر چه که در همین دائره قرار گیرد از خطوات شیطان است و فرقی نمی کند انسان محللات را بر خودش حرام کند و یا محرمات را ارتکاب کند .
مثل بعضی افراد که در دین خود رهبانیت پیشه می کنند و ازدواج نمی کنند و غذاهای خوب نمیخورند ، این رهبانیت مورد نکوهش است و قابل قبول اسلام نیست کما اینکه در تفسیر البرهان نقل کرده اند از حضرت باقر آل محمد (صلوات الله علیهم اجمعین) که ایشان قسم میخورند به طارق که شغل طارق عبارت است از نخّاس که می فرمایند«نخّاس یعمل بالمدینه»۴ یعنی کسی که چهارپا فروشی می کند منتهی تعبیر طارق به برده فروشان بوده است .
قبلا قسمتی از بازار مخصوص فروش حیوانات و بازار حیوانات بوده و قسمتی از بازار حیوانات مخصوص بازار انسان ها بوده است و یکی از نکاتی که خیلی مهم است که می فرماید :« یا طارق ان هذا من خطوات الشیطان» امام باقر (علیه السلام) خطاب به برده فروش که طارق بوده می فرمایند این که تو دچار شدی از وسوسه ها و خیالات شیطانی می باشد .
روایتی دیگر از صادق آل محمد ( صلوات الله علیهم اجمعین) بر کسی که کار بهتر و فعل خیر را ترک می کند ایشان خطاب می کند که این رفتار از خطوات شیطان است ،یعنی از اغراض شیطان می باشد و شما چرا به دنبال آن می روید؟
حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره عده ای از صحابه که تبعا از جهال قبل و حتی بعضی از موحدینی که راه های انحرافی را پیش گرفته بودند خطاب می فرماید که شما چرا ترک لذائذ کرده اید؟ «مَا بَالُ أَقْوَامٍ مِنْ أَصْحَابِی لاَ یَأْکُلُونَ اَللَّحْمَ» ۵ شما به چه دلیل غذاهای خوب را نمیخورید؟ مثلا می گفتند گوشت نخورید !
در زمان حاضر هم این افراد را داریم که مثلا گیاهخوار یا خام خوار هستند و گوشت نمیخورند لذا فرمود:«مَا بَالُ أَقْوَامٍ مِنْ أَصْحَابِی لاَ یَأْکُلُونَ اَللَّحْمَ وَ لاَ یَشَمُّونَ اَلطِّیبَ وَ لاَ یَأْتُونَ اَلنِّسَاءَ» عطر مصرف نمی کنید و بوی لذت دار و خوش را استفاده نمی کنید از زن ها استفاده نمیکنید و رهبانیت پیش گرفته اید .
در ادامه پیامبر(ص) می فرمایند:« أَمَا إِنِّی آکُلُ اَللَّحْمَ وَ أَشَمُّ اَلطِّیبَ وَ آتِی اَلنِّسَاءَ فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی .» اما من هم گوشت میخورم ،عطر استفاده می کنم و همبستر با نسوان می شوم .
در بین ما شیعیان هم افرادی هستند که ریاضت هایی پیش می گیرند و کارهایی میکنند که هیچ کدام صحیح نیست و یا مثلا بعضی از اقایان مردم ساده لوح را سرکار می گذارند و آنها را به کثرت اذکار توحیدی میگیرند ، ذکر توحیدی خوب است اما اینکه اشخاص را وادار کنید که شبانه روز ذکر توحیدی بگوید خوب نیست .
دوستی داشتیم که سنگ بری داشت و انسان خوبی بود اما سوادی نداشت ،رفته بود به یک روحانی گفته بود که میخواهم سیر و سلوک کنم و به من هم گفت که به او گفتم در سیر و سلوک اول باید مسلک شناس باشید ،گفت مسلک چیست؟ گفتم قران و اهل بیت لذا اگر مسلک را شناختید شما میتوانید سیر کنید اما سالک بدون مسلک نمیشود .
مدتی هم وایتبرد هم گرفت و به خانه ما آمد ،نماز صبح را که میخواند به خانه ما می آمد و ما مقداری روخوانی قرآن را به او آموزش دادیم خیلی هم مقید بود اما بالاخره در دام شخصی افتاد و به او گفته بود ذکر های توحیدیه بگو ،بعد او گفتم که این کار را نکن ،گفت آقای فلانی گفته ! گفتم به او بگو خودت هم این کار را میکنی؟! هر چی به او میگفتیم گوش نمیداد ؛ به او گفتم این عمل و اذکار بار سنگین دارد و گرفتار میشوی ، اتفاقا حادثه ای برای ایشان پیش آمد و قطع نخاع شد ،رفت روی ویلچر .
یک روز به آن آقا گفتم چرا به این افراد میگویی که این کار ها بکنند؟! گفت حفظ میشوند و توجیه آورد ! گفتم این اعمال را چرا خودت به جا نمیآوری؟!
یا مثلا میگویند فلان غذا را نخور و خرافات و ریاضاتی میگویند که همگی در دین مذموم است و ممدوح نیست لذا این لشکال پیدا میشود که حضرت می فرماید:«مَا بَالُ أَقْوَامٍ مِنْ أَصْحَابِی لاَ یَأْکُلُونَ اَللَّحْمَ وَ لاَ یَشَمُّونَ اَلطِّیبَ وَ لاَ یَأْتُونَ اَلنِّسَاءَ» چون مشخص می شود این موارد مورد مذمت است .
همچنین یکی از خطوات شیطان خوردن چیز هایی می باشد که حرام است ،ما باید دقت کنیم که مثلا در تربت امام حسین (علیه السلام) شفا است اما مثلا شما به بقیع رفتید میبینید که بعضی افراد چنگ میزنند و خاک های بقیع را بر میدارند .
شفا در این خاک نیست هر چند بقیع باشد و فقط در تربت امام حسین (علیه السلام) شفا قرار گرفته و متبرک است ولی تربت امام باقر(علیه السلام) یا … چه کسی گفته تربت است؟ اصلا حق ندارید بردارید چون غصب و حرام است .
لذا یکی از مشکلاتی که وهابیت با شیعیان دارند همین است که اگر بقیع را بگذارند بعضی از شیعیان خاک های آن را برمی دارند .
بنابراین چیز هایی که خوردن آن حرام و کارهایی که انجام آن حرام است آن را متداول کنند از خطوات الشیطان است لذا مطلق معاصی ،فرقی نمی کند چون معصیت یا بر ارتکاب و یا بر ترک می باشد و متاسفانه چیز های دیگری هم در جامعه ما وجود د دارد که جزء لاینفک آدم های متدین شده است .
به او میگویم مادر تو مریض بوده و سرطان داشته پرستاری باید برای او بگیرید که پدر ۸۵ ساله و مادر۷۵ ساله هر دو در خانه از کار افتاده اند میگوید خیر ! به او میگویم خودت که نمیتوانی از پدر و مادر مواظبت کنی پس باید برای او پرستار بگیرید اما زیر بار نمی رود !
این نکاتی که خداوند متعال تر این آیه فرموده باید دقت کنیم که همگی ریشه از شیطان دارد «قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ»۶ که خداوند فرمود:«إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»۷ چه کسانی استثنا هستند؟ «إِلاَّ عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ»۸ وگرنه شیطان دست بردار نیست.
گفت «ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِینَ» ۹ از همه طرف ما را گول می زند و فکر نکنید که از پشت نمی افتید! یعنی فکر نکنید اینجا مواظب هستید بلکه باید انسان در همه چیز عادل باشد و عدالت به این است که هر چیزی را جای خودش دانستن که این درست است وگرنه «وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلاَّ فَرِیقاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ»۱۰
۱_ سوره بقره آیه ۱۶۸
۲_ سوره بقره آیه ۱۶۸
۳_ سوره بقره آیه ۱۶۸
۴_ تفسیر البرهان ص ۲۷۰
۵_ اصول کافی ج ۵ ص ۴۹۶
۶_ سوره ص آیه ۸۲
۷_ سوره بقره آیه ۱۶۸
۸_ سوره ص آیه ۸۳
۹_ سوره اعراف آیه ۱۷
۱۰_ سوره سبا آیه ۲۰
Views: 50
فهرست مطالب
این مطلب بدون برچسب می باشد.
تمامی حقوق این سایت محفوظ است.