1370/1/12 غيبت بايگاني سالانه - 1370



بسم الله الرحمن الرحيم

ما قبل از افطار نيم ساعت با مردم صحبت مى‏كنيم. مربوط به غيبت است. نقل زبان‌هاست، زمستان پشت كرسى، پاى بخارى. تابستان كنار باغچه در حياط. در كارخانه و در اتوبوس، در صف نانوايى در صف تخم مرغ، مدرسه و دانشگاه، يك بلايى است دامنگير همه، و خيلى هم خطرناك.
راجع به غيبت، من تقريبا 4 سال پيش بحثى را داشته‏ام، ولى مگر كافى است كه آدم 4 سال پيش گفته باشد. مسائلى راجع به غيبت است. كه باز آدم رواياتى يادش مى‏آيد نكاتى به ذهنش مى‏رسد كه هم برايش تازگى دارد و هم بر فرض يك چيزى را تازگى هم نداشته باشد تذكر آن مهم است.
مسئله غيبت: تيترهايى كه در اينجا داريم اين است كه اول موضوع ما غيبت است.
1- معناى غيبت چيست.
2-انواع غيبت
3-حرام بودن غيبت
4- انگيزه‏هاى غيبت
5- شنيدن غيبت
6- كناره غيبت
مواردى كه غيبت جايز است.
در مورد اين ما مى‏خواهيم صحبت كنيم من فكر مى‏كنم كه آنهايى كه پاى تلويزيون هستند دوست داشته باشند من از آخر شروع كنم به اول. يعنى جاهايى كه غيبت جايز است. خيلى دلش مى‏خواهد اين جا را بفهمد.
يك كسى، يك كسى را مى‏خواهد خراب كند، مى‏گفت آقاى فلانى، گفت: بله، گفت: بگو ببينم فلانى كدام كتابهايش هيچ چيزى نيست.
گفت: خوب از استاد دانگاه است و روشنفكر است و حرفهايى مهم دارد. و انقلابى مهم هست.
مى‏گفت: بگو كدام حرفهايش غلط است من بروم خرابش كنم.
پس او از اول آمده بود خرابش كند. حالا دنبال سوژه مى‏گشت. و با بغض نگاه مى‏كند.
حالا يك عده ناراحت هستند مى‏گويند اول اين جا آخرش را بگو. نه حالا ما همان سير طبيعيش را برويم.
معناى غيبت: غيبت اين است كه امام صادق ع فرمود: «الْغِيبَةُ أَنْ تَقُولَ فِي أَخِيكَ مَا سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ»(كافى، ج‏2، ص‏358) يك چيزى را كه خبر ندارند لو بدهى.
ولى گاهى وقتها مى‏گويى قدش بلند است فلانى. خوب اين غيبت نيست. قد بلندى چيز پنهانى نيست. فلانى كمر خميده است. البته اگر به قصد توهين بگويى يا او از اين كلمه بدش بيايد باز او يك رقم گناه است. گناه متلك يك گناه است، گناه دروغ يك گناه است، گناه غيبت حسابش فرق مى‏كند.
غيبت اين است كه يك چيز مخفى را لو بدهى.
معناى غيبت.
انواع آن همه جوره مى‏شود: زبانى، نوشتنى، اشاره‏اى، تقليدى، سكونى.
گاهى سكوت ويتامين غيبت دارد.
آقا شما نظرتان راجع به فلانى چيست.
سكوتى كه مى‏كنى و فوتى كه مى‏كشى. اين غيبت است. يعنى فوتى است كه ويتامين غيبت دارد.
ريش خاراندن.
فلانى چگونه است؟
فلانى. ريش خود را مى‏خاراند و مى‏گويد: آقا، اين را از كس ديگر بپرسيد، از من نپرسيد.
فلانى چه جور است؟ والله، مردم شناس، خداست.
دعا كردن
فلانى چه جور است؟
فلانى، خدا عاقبت او را به خير كند.
اين دعاست ولى خاصيت غيبت دارد.
فلانى چه جور است؟ آقاى قرائتى چه جور آدمى است؟ خدا به حق محمد و آل محمد اخلاصش بدهد.
دعا مى‏كنى اما خوب. . . . البته راجع به بنده اين بهترين دعا است. خيلى دعاى خوبى است.
بالا رفتن در جامعه، دود هم بالا مى‏رود ولى روسياه است.
به هر حال پس غيبت گاهى با فوت است، گاهى با دست گذاشتن روى محاسن است. گاهى از من نپرس و گاهى عادى است. زود آدم كسى را خراب مى‏كند.
اين هم انواع غيبت.
حرام بودن غيبت.
در مورد حرام بودن غيبت، هر ايرانى بهتر است اين آيه را حفظ كند، زشت است كه يك ايرانى بعد از 13، 14 سال بعد از انقلاب اين آيه را كه مال خودمان است حفظ نكند.
رفتم خانه كسى مهمانى. ديدم اين آيه را قاب كرده زده به ديوار براى مهمانها.
آيه اين است: «لا يَغْتَبْ» يعنى غيبت نكن «لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً» حجرات/12.
غيبت نكنيد بعضى بعضى ديگر را، خيلى راحت و مى‏شود حفظ كرد.
حالا چرا؟ پشت اين آيه فلسفه‏اش را هم گفته. غيبت تشبيه شده در يك تشبيه زيبايى.
مى‏فرمايد كه: «أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ» آيا دوست دارد بخورد گوشت برادرش را بخورد «مَيْتاً»؟ مى‏گويد: دوست دارى برادرت از دنيا برود شما گوشت برادرت، برادر مرده‏ات رابجوى؟ بعد مى‏گويد «فَكَرِهْتُمُوهُ» حتما كراهت دارد.
اين قصه چيست؟ غيبت در قرآن مثل خوردن گوشت برادر مرده است.
در اين آيه كلمه «أَ يُحِبُّ» آيا دوست دارى اين يعنى مراجعه به وجدان.
يعنى مراجعه كن به وجدانت. خوشحال مى‏شوى كسى خرابت كند؟
مى‏گويند علامت مومن اين است كه هر چه را براى خود دوست دارد براى ديگران هم دوست داشته باشد.
خوشت مى‏آيد كسى خرابت كند؟ خوب اگر نمى‏خواهى، تو هم كسى را خراب نكن.
«لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً» اين «أَخيهِ» اين هم باز يعنى عاطفه كجا رفت؟ وجدان كجا رفت؟ برادرت. بعد لحم. لحم غير مو است، مو زود بزرگ مى‏شود اما گوشت آدم. . . نيم متر مو، يك وجب مو، خوب مو زود بلند مى‏شود اما گوشت يك چيزى است كه. . . .
مثل اين كه آبرو تشبيه شده به گوشت، يعنى آبرو را آدم بايد 30، 40 سال در جامعه جان بكند تا آبرو پيدا كند، آبرو غير از پول است. ممكن است يك مرتبه يك زمينى گران شود و به اين وسيله پول دار شود ولى آبرو مثل گوشت است، جان بايد كند تا آبرو پيدا كرد. يعنى همان طور كه رشد گوشت طول مى‏كشد، پيدا شدن آبرو هم طول مى‏كشد.
بعد «مَيْتاً». چرا گفته‏اند «مَيْتاً»؟
چون اگر آدم گوشت زنده را بكند جايش پر مى‏شود، اما گوشت مرده ديگر جايش پر نمى‏شود. و آبرو هم كه رفت ديگر جايش پر نمى‏شود.
شما جيب كسى را بزنى، پولش را دزديدى اگر 100 تومان از او بدزدى مى‏دود كار مى‏كند جايش را پر مى‏كند.
پول را مى‏شود جبران كرد.
اگر گلوله بخورد به خانه مى‏شود رفت بنا آورد و درستش كرد. ولى اگر آبروى آدم برود جايش پر نمى‏شود.
پس ببينيد. قرآن گفته: غيبت مثل گوشت مرده مى‏ماند يعنى گوشت مرده جايش پر نمى‏شود آبروى طرف را هم بريزى جايش پر نمى‏شود.
يك چيز ديگر، مرده جان ندارد از خودش دفاع كند. از آن كسى هم كه غيبت مى‏كنى نيست كه از خودش دفاع كند. مهم در اينجا نيست مثل مرده است هم در اين كه جايش مثل مرده پر نمى‏شود. هم درباره اين كه اصولا مرده بو مى‏دهد. چ‏
غيبت خبيث است. «لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً» اگر روزه‏دار غيبت كند، به ما كه گفته‏اند شكمت بايد روزه باشد، سفارش كرده‏اند كه زبانت هم بايد روزه باشد.
حرف: پس چه كنيم همين جور صُمٌ بُكم بنشينيم.
نخير ننشين. حرف خير. اين قدر حرف خوش مزه هست. ما طلبه‏ها كه پهلوى هم مى‏نشينيم مى‏گوييم آقا هر كدام(بعضى وقتها اين كار شده).
آقا هر كدام دسته گل آب داديم بگوييم.
يكى گفت: آقا من بالاى منبر حسابى خراب مى‏كنم.
گفت: چه كردى؟
گفت: رفتم بالاى منبر به جاى اين كه بگويم يك صلوات بلند ختم كن گفتم يك بسم الله بلند ختم كن.
و به قدرى خنديدند كه تا آخر منبر نتوانستم. . . . . .
هر كسى نقاط ضعفى دارد كه نقاط ضعف او را اگر آدم بگويد هم درس عبرت براى ديگران مى‏شود و هم حرفى از كسى نمى‏زند. ما خودمان اين قدر عيب داريم. حديث داريم: خوشا به حال كسى كه عيبهاى خودش مشغولش مى‏كند از اين كه به عيبهاى مردم بپردازد.
«تَخَلَّقُوا بِأَخْلَاقِ اللَّهِ»(بحارالأنوار، ج‏58، ص‏129) و خداوند اخلاق و روشش اين است «يَا مَنْ أَظْهَرَ الْجَمِيلَ وَ سَتَرَ الْقَبِيحَ»(كافى، ج‏2، ص‏578) راجع به غيبت داريم كه: «إِنَّ الَّذينَ يُحِبُّونَ» اين آيه‏اى كه مى‏خواهم بگويم هم مال غيبت كردن است هم غيبت گوش دادن.
مى‏فرمايد كه: «إِنَّ الَّذينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ» نور/19 كسانى كه دوست دارند عيبها شيوع كند. كسانى كه دوست دارند زشتيهاى مردم لو برود. «فِي الَّذينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ». روايت داريم به خانم‏ها سوره نور ياد دهيد. چون در سوره نور هم بحث عفت است هم بحث حجاب است. هم بحث غيبت است و مسائلى كه زن بيشتر سر و كار دارد.
«كسانى كه دوست دارند زشتيهاى مؤمنان لو برود، اينها عذاب دردناكى خواهند داشت. »
از اين آيه معلوم مى‏شود گناه كبيرة است. چرا؟ چون علامت گناه كبيرة اين است كه هر گناهى را كه قرآن اسم برده عذاب دارد اين معلوم مى‏شود كه گناه كبيره است. و در اين آيه گفته: «عَذابٌ أَليمٌ».
يك سؤال ايدئولوژيكى. در مصاحبه‏ها گناه صغيره و گناه كبيره چيست؟
گناه كبيره گناهى است كه خداوند وعده عذاب داده. پس از اينكه گفته «عَذابٌ أَليمٌ»، پيداست گناه كبيره است. دوم نمى‏گويد گناه بكنى، مى‏گويد يحبون يعنى مواظب(منشت) باشى.
گاهى رفتار آدم خوشش مى‏آيد و لو چيزى نمى‏گويد، ولى در دلش خوشش مى‏آيد، دوست دارد كه بداند فلانى چه كرده. حتى ممكن است يك عكس زشتى باشد. مى‏برند پهلوى آقايى مى‏گويند اين را فتوكپى كن شما اهل فتوكپى هستى گناه است فتوكپى مى‏كنى.
مى‏گويد: آقا به من چه! من فتوكپى كردم پولم را گرفته‏ام.
اين درست نيست، شما كه مى‏دانيد اين چه عكسى است. اين عكسى كه فتوكپى مى كنى ببين براى چه هدفى است.
«وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ» مائده/2 متن قرآن است.
اگر كسى به من بگويد عصايت را بده بزنم سر كسى، اگر بدهم گناه است، حرام است. اگر انگور فروشى بداند كسى كه از او انگور مى‏خرد مى‏برد شراب درست مى كند، اگر بدانى كه خانه‌ات را بدهى به ايشان خانه تيمى درست مى‏كند، اگر مى‏دانى ويدئو بخرى تو را بد مى‏بيند. . . سپرت و اگر بدانى اين جوراب نازك را بخرى خانم در كوچه پايش مى‏كند، همه اينها گناه است. چون مى‏دانى كه تو مقدمه كار را انجام دادى. نفرين كه مى‏كنيم به يزيديها نمى‏گوييم «اللَّهُمَّ الْعَنْ يَزِيدَ»(مصباح‏المتهجد، ص‏776)، بعد مى‏گوييم «وَ شَايَعَتْ وَ بَايَعَتْ عَلَى قَتْلِهِ»(مصباح‏المتهجد، ص‏776) خدا لعنت كند كسانى كه «شَايَعَتْ»(بدرقه كردند يزيديها را) «وَ بَايَعَتْ»(بيعت كردند)و تابعت(پيروى كردند). در زيارت عاشورا نمى‏گوييم خدا لعنت كند يزيد را. مى‏گوييم خدا لعنت كند آن كسى را كه حتى همراهى كرد يزيد را. به همين خاطر مى‏گويند دوات ظالم را حق ندارى مركب كنى به همين خاطر مى‏گويند. حديث داريم كه نوك قلم ظالم را تيز نكن.
مى‏دانى كه اگر دفتر شما پنجره خانه است بالا باشد خانه همسايه را مى‏بيند شما حق ندارى پنجره بكشى تا پايين، بايذ پنجره بالا باشد. چون اگر پنجره پايين باشد بدان خانمت چشم چرانى مى‏كند خانه همسايه را.
مى‏رود مى‏گويد اينها امروز كدو داشتند تمام زندگى مردم را شب به شما گزارش بدهد. خوب اين به خاطر اين است كه پنجره شما پايين است. و بنا همين طور، معمار همين طور. و مغازه‏دار هم همين طور اگر بداند كه مغازه‏اش را بدهد اجاره او مى‏خواهد چه كارى بكند در مغازه.
كسانى كه دوست دارند غيبت را. لازم نيست بگويى يا بشنوى. همين كه دوست داشته باشى غيبت است. دوست داشته باشى كسى كتك بخورد.
نمى‏گويد كسانى كه غيبت مى‏كنند، عذاب است، نمى‏گويد كسانى كه غيبت مى‏شنوند عذاب است، مى‏گويد كسانى كه روحش اين است از آبرو ريختن مردم لذت مى‏برند. مى‏گويند عجب شورايى است، يك وقتى اگر خواستيم با او حساب كنيم لو مى‏دهيم. يا يك مرتبه در انتخابات خرابش مى‏كنيم. اصلا يك پرونده هايى دارند كه نگه مى‏دارند براى يك شب حساس.
حالا يك چيزى ديگر. «الَّذينَ آمَنُوا» كسانى كه ايمان دارند، فاحشه(كار زشت).
مگر «الَّذينَ آمَنُوا» هم فاحشه انجام مى‏دهد. يعنى كار زشت؟ بله.
هيچ مسلمانى جز معصوم نيست كه دسته گل آب ندهد.
اين آيه مى‏گويد «الَّذينَ آمَنُوا» مؤمن است مسلمان است، البته دسته گل هم آب مى‏دهد. تو چرا خرابش مى‏كنى؟ افشا كن. افشاكن. كجا افشا كن. افشاكردن در مواردى است كه نظام در خطر باشد. وگرنه هر كسى دسته گل آب مى‏دهد شما نبايد لو بدهيد. اصلا آدم بايد نگذارد كسى درباره كسى بد بگويد.
امام عزيز، دوستانش و شاگردانش نقل مى‏كنند كه هر كجا مى‏خواست برود ميهمانى، مى‏گفتند به شرطى مى‏آيم كه در جلسه اسم كسى برده نشود.
غيبت عذاب اليم. دردناك است. بايد بدت بيايد كه كسى آبروى كسى را بريزد.
اميرالمؤمنين به استاندار مى‏گويد: اى مالك اشتر، يك كسى مى‏آيد پهلوى شما يكى از كارمندان دولت را خراب كند، بيرونش كن. تو خودت بازرس داشته باش كه من هم بدانم در اداره چه خبر است.
اما اجازه نده يك كسى، يك كسى را خراب كند.
حديث داريم غيبت از زنا بدتر است. زنا گناه شخصى است. غيبت گناه اجتماعى است و در اسلام است كه هر وقت بين فرد و جامعه عمد باشد جامعه مقدم است.
غيبت باعث مى‏شود عبادت قبول نشود. حديث داريم: اگر كسى اهل غيبت باشد نمازش قبول نمى‏شود حالا نگو حالا كه غيبت كردم نماز نخوانم. نماز را بخوان و غيبت نكن.
غيبت كار خوب را از بين مى‏برد.
روايت داريم: «مَنْ رَوَى عَلَى مُؤْمِنٍ رِوَايَةً يُرِيدُ بِهَا شَيْنَهُ وَ هَدْمَ مُرُوءَتِهِ لِيَسْقُطَ مِنْ أَعْيُنِ النَّاسِ أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَايَتِهِ إِلَى وَلَايَةِ الشَّيْطَانِ فَلَا يَقْبَلُهُ الشَّيْطَانُ»(كافى، ج‏2، ص‏358) كسى كه غيبت كند.
كسى كه غيبت كند «أَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنْ وَلَايَتِهِ إِلَى وَلَايَةِ الشَّيْطَانِ» خداوند او را از تحت حمايت خودش بيرون مى‏كند. اگر كسى چيزى را نقل كند كه آبروى مؤمن را ببرد. امام صادق ع فرمود: اى كعبه تو خيلى عزيزى بعد فرمود: آبروى مؤمن از تو عزيزتر است.
بله، البته يك جاهايى غيبت جايز است. مثل اينكه آدم مى‏خواهد شهادت دهد.
مى‏آيند مى‏گويند آقا فلانى زد تو گوشم. مى‏گويند كه شاهد است. مى‏گويند فلانى.
به فلانى مى‏گويند شما آمده‏ايد شهادت بدهيد بگوييد.
او مى‏گويد: بله من ديدم فلانى زد تو گوش فلانى. فلانى به فلانى ظلم كرد.
براى احقاق حق نبايد بگويى اگر بگويم فلانى به فلانى ظلم كرد غيبت كردم اگر نگويى، اين جا غيبت نكنى، حق او را از بين بردى.
بايد در گواهى‏ها صاف گفت. در مشورت غيبت جايز است.
اظهار تظلم غيبت جايز است. كسى به كسى ظلم كرده آدم برود در دادگاه بگويد چه كرده چه كرده، عيبهايش را مى‏گويى تا بيايد از خودش دفاع كند.
براى اظهار تظلم. براى شهادت پهلوى قاضى.
المتجاهر. كسى كه علنا گناه مى‏كند. اين ديگر آبرو ندارد آدم مى‏تواند در آن گناهى كه مى‏كند بگويد فلان اين كار را مى‏كند. البته نسبت به همان گناه كه الان مى‏كند.
اگر كسى علنى آب جو مى‏خورد مى‏شود گفت فلانى عرق خور است اما ديگر گناه ديگرش را حق ندارى بگويى. همان گناهى كه علنى انجام مى‏دهد مى‏شود گفت. براى تقيه هم غيبت جايز است. مثلا زمان امام صادق(ع)مى‏خواستند ذربا را بگيرندش. ذربا از ياران خوب امام صادق(ع)بود. امام صادق(ع)ديد اين از ياران خوبش است الان بنى عباس مى‏آيند مى‏گيرندش و اعدام مى‏كنندش، يك دفعه امام صادق آمد گفت اين ذربا ادم كذا و كذا. . . . شروع كرد به انتقاد تند از ذربا كه بنى عباس گفتند، بابا ذربا از ياران امام صادق نيست. بعد يواشكى امام صادق به پسر ذربا گفت: برو به آقات سلام مرا برسان و بگو من دوستت دارم. و من براى حفظ جانت اين كار را كردم.
پس براى حفظ جان كسى مى‏شود اين حركتها را انجام داده.
يك كسى هم كه ادعاى بيخودى مى‏كند. آقا من سيد اولاد پيغمبر هستم. نخير ايشان سيد نيست.
آقا من دكتر هستم. نخير ايشان دكتر نيست.
اگر كسى ادعاى بيخودى كرد، ادعاى چيزى را كرد كه اهلش نيست اين جا مى‏شود غيبت او را كرد.
مثل به دروغ بگويد من سيد نيستم. من مجتهد هستم. من دكتر هستم. . . .
شنيدن غيبت
پيامبر(ص) فرمود: اگر كسى در يك جلسه‏اى غيبت شنيد، جلوى غيبت را گرفت، رب الله انه ان اتوب من الشهر خدا هزار خطر را از او دور مى‏كند.
اميرالمؤمنين فرمود: «سامع الغيبة أحد المغتابين»(غررالحكم، ص‏221) كسى اگر اهل غيبت بشوند گناه آن كسى را دارد كه غيبت مى‏كند. و حديث آخر اين است كه: روز قيامت انسان را مى‏آورند نگه مى‏دارندش كتابى دستش مى‏دهند. مى‏بيند در كتاب ثوابى براى او نوشته نشده، بابا رفتم كربلا، مشهد، افطارى، روزه. . . . مى‏بيند هيچ چى نيست.
مى‏گويد: خدايا پرونده ما عوض شده.
مى‏گويند: نه. نامه تو هست ولى چون تو غيبت فلانى را كردى ثوابت را برداشتم در پرونده فلانى ثبت كرديم. اين هم جزاى غيبت.
خدايا خودما، زبان ما، فكر ما، افكار ما، عقايد ما، اعمال ما، كشور ما، ناموس ما، نسل ما، عقايد ما، رهبر ما، امت ما، مرز ما، حفظ بفرما. الهى آمين.
خدايا تو را به حق محمد و آل محمد خودت نظام ما را، امت ما را، رهبر ما را، عقايد و اخلاق ما را حفظ كن.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»